نام پژوهشگر: علیرضا علیصوفی

زمین داری و تحولات مالکیت منطقه سیستان در دوره پهلوی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور مرکز - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  عباس اویسی   علیرضا علیصوفی

سیستان در گذشته حماسی، اسطوره ای و دوره تاریخی ایران جایگاه رفیعی دارد. این سرزمین در ادوار گذشته به دلیل شرایط اقلیمی و طبیعی خاص خود زمینه خوبی برای رشد کشاورزی داشته است. در سیستان موضوع زمین نه تنها یکی از مولفه های مهم اقتصادکشاورزی بوده، بلکه عامل اصلی بسیاری از حوادث تاریخی و تحولات اجتماعی بوده است. این امر باعث شده در طول زمان یک نظام زمین داری کهن، منسجم و مستدام منطبق بر شرایط محیطی، اجتماعی و اقتصادی در سیستان بوجود آید. براستی چه عاملی مهمتر از زمین و مسائل ارضی این سرزمین وجود دارد که در سرنوشت آن موثر بوده باشد؟! سوالات اصلی این رساله آن است که مالکیت در سیستان تحت تأثیر چه جریانات و عواملی قرار داشته است؟نظام زمین داری سیستان چه تحولاتی را در دوره پهلوی پشت سر گذاشته است؟ فرضیه این رساله آن است که در سیستان مالکیت ثابت، آزاد و مورد احترام وجود نداشته و همواره مالکیت حقیقی افراد در معرض تغییر و تهدید حکومتها قرار داشته است. در این مدت که از اواسط دوره قاجار تا پایان حکومت پهلوی را شامل می شود، همواره سایه جریانات سیاسی و حکومتی بر مالکیت و زمین داری سیستان مستولی بوده است. از سیستان دوره صفویه اسنادی وجود دارد که دلالت بر وجود انواع مالکیت ها در این سرزمین می کند. این روند تا دوره ناصرالدین شاه قاجار ادامه یافت. سپس به دستور وی یکباره همه اشکال مالکیت در سیستان از بین رفت و همه اراضی خالصه شدند.از آن زمان تمام اراضی به صورت استیجاری در اختیار سرداران و خوانین (مستأجران خاص) قرار گرفت. این شیوه تا اواسط سلطنت پهلوی اول ادامه یافت. در سال 1311ش به دستور دولت دایره نظام استیجاری گسترش یافت و اراضی سیستان به مستأجران عام داده شد. این شیوه به مدت پنج سال تا 1316ش ادامه یافت. سپس به دستور دولت اراضی سیستان به ساکنان آن فروخته شد. یکبار دیگر مالکیت زمین در سیستان تغییر نمود و از حالت اراضی دولتی به صورت اراضی خصوصی در آمد. با این حال این گونه کارها اختلافات ارضی و مناقشات محلی را پایان نداد، ولی نخستین گام در جهت تثبیت مالکیت خصوصی بود. این رویه در دوره پهلوی دوم ادامه یافت. در دهه 20 و30 اقداماتی توسط دولت برای حل مسائل ارضی و تقسیم زمین در سیستان صورت گرفت که نتیجه بخش نبود. سپس در دهه40 اجرا اصلاحات ارضی یکبار دیگر مالکیت را در سیستان تغییر داد. تحولات این دوره، پیامدها و نتایجی همچون مهاجرت و نابودی اراضی کشاورزی را بدنبال داشته است.

نقش و جایگاه فوج سیلاخوری در رویدادهای سیاسی و نظامی دوره قاجاریه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم انسانی 1392
  حسن خداکرمی   هوشنگ خسروبیگی

حضور افواج نظامی با مشخصه قومی و محلی در دوران قاجار، بازگو کننده پیشینه ایلاتی این سلسله و تلاش در جهت استفاده از تمامی ظرفیت نظامی ایلات و طوایف کشور بوده است. لیکن فرمانبری بی چون و چرای سربازان افواج یادشده از فرماندهان منطقه ای خود، بعضاً موجب تعارض بین سلاطین و فرماندهان محلی و ایراد ضربات جبران ناپذیری بر ارتش ایران می گردید. در ابتدای انتقال قدرت به قاجارها، حضور فوج سیلاخوری با زمینه نژادی لر و وابستگی به خاندان زندیه در تحولات سیاسی و نظامی کشور کمرنگ و تابع بی اعتمادی حکومت به آنان بوده است. با گذشت زمان و خلق رشادت و تهور از جانب فوج مذکور، سلاطین و حکام به توانایی این قشر از سربازان رشید و وفادار آگاه شده و توجه خود را معطوف استفاده از آنان نمودند. اوج حضور فوج سیلاخوری در تحولات دوران قاجار مربوط به حوادث مرتبط با مشروطه و به عنوان حامیان نظامی محمدعلی شاه بوده که فارغ از نتیجه حاصله و حقانیت هریک از گروه های معارض، به حق می توان عملکرد آنان را در ذی جامه سربازی و بروز وفاداری و رشادت ستود. فوج سیلاخوری با قدرت یابی رضاخان و در جهت تشکیل ارتش منسجم و یکپارچه به گارد سپه تغییر نام و به مرور تغییر ماهیت داد. هدف از تحقیق پیش رو، در مرحله اول تبیین ساختار گروه های نظامی دوران قاجاریه و شناخت تاریخی از نحوه شکل گیری فوج سیلاخوری و در مرحله بعد، ارائه عملکرد فوج مذکور در مقطع زمانی یادشده می باشد. همچنین طی بررسی بعمل آمده، می توان به آگاهی نسبی از تاثیرگذاری افواج نظامی بر حوزه رفتار و عملکرد سلاطین آن دودمان در مواجه با موضوعات مختلف داخلی و تهدیدات خارجی دست یافت. ضمن آنکه با واکنش منفی مرسوم از سوی افکار عمومی جامعه بر عملکرد مطلوب قوای نظامی در اختیار حکومت نیز آشنا گردید. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات عمدتاً کتابخانه ای با تکیه بر اسناد و مدارک موجود می باشد.