جنسl. salvia یکی از اعضاء تیره lamiaceae است. این جنس با بیش از 900 گونه پراکنش وسیعی در سرتاسر دنیا دارد. مراکز اصلی تنوع این جنس مدیترانه، آسیای مرکزی، آمریکا و جنوب آفریقا می باشند. این جنس در ایران 58 گونه گیاه علفی یکساله و چند ساله دارد که 17 گونه آن انحصاری هستند. به کار گیری تکنیکهای بیوتکنولوژی در تحقیقات مربوط به گیاهان دارویی در سالهای اخیر باعث شناخت بیشتر مواد موثره این گونه گیاهان شده است. با استفاده از پیشرفت های بیوتکنولوژی، تولیدات طبیعی گیاهان می توانند منبع عظیمی از ترکیبات شیمیائی جدید را برای پژوهش های داروسازی فراهم کنند. بسیاری از این مواد که به لحاظ فیزیولوژیکی ضد گیاهخواران و پاتوژنها می باشند، امروزه می توانند به عنوان باکتری کش ، حشره کش ، قارچ کش و دارو مورد استفاده قرار گیرند. از سوی دیگر، اثرات سمی احتمالی مقادیر بالای این ترکیبات بر انسان را نیز باید مد نظر قرار داد. در این پژوهش اجزاء اسانس 5 گونه از جنس مریم گلی (dc. s. hydrangea، l. s. nemorosa، s. sclarea l.، montbr. & auch. ex benth. s. staminea و s. urmiensis bunge) با استفاده از gc-ms بررسی و شناسایی شدند. محتوی فنل کل، فلاونویید کل و فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره این 5 گونه در شرایط in vitro به روش اسپکتروفتومتری مطالعه شد. همچنین اثرات ضدباکتری (بر روی 10 گونه باکتری گرم مثبت و منفی) بررسی گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که عصاره متانولی گونه های فوق در غلظتهای مورد بررسی، هیچ گونه فعالیت ضدباکتری را بر علیه استافیلوکوکوس اورئوس و استافیلوکوکوس ساپروفیتیکوس و سیتروباکتر آمالوناتیکوس نشان ندادند. همچنین عصاره متانولی s. hydrangea dc. بیشترین مقدار فنل کل و عصاره متانولی sclarea s.بیشترین مقدار فلاونوئید را نشان دادند. در بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی، تفاوت چندانی بین ic50 های پنج گونه مورد بررسی دیده نشد. اثرات سیتوتوکسیسیتی عصاره های متانولی دو گونه s. sclarea l. و bunge s. urmiensis بر روی دو لاین سلول سرطانی مربوط به سرطان سینه (mcf-7) و سرطان روده (ht-29) بررسی شد.

چکیده: جنس مریم گلی(salvia.l) از تیره نعناعیان با حدود 900 گونه گسترش وسیعی در سرتاسر دنیا دارد. مراکز اصلی تنوع جنسsalvia نواحی مدیترانه ای آسیای مرکزی آمریکای و جنوب آفریقاست. این جنس دارای 58 گونه علفی و پایا در ایران است که 17 گونه آن انحصاری است. اعضاء این جنس دارای متابولیت ثانویه بسیاری نظیر اسانس ها و ترکیبات فنلی است که دارای خواص دارویی بوده و در مقابل علف خوارها وپاتوژن ها نقش های تدافعی را بازی می کنند. بدلیل اهمیت فراوان دارویی ترکیبات موثر موجود در گیاهان این جنس، در این پژوهش ترکیبات فنلی و اسانس پنج گونه از جنس salvia در ایران، (s. aethiopis l.، s. grossheimii sosn. ،s. reuterana boiss. ، s. syriaca l. و s. multicaulis vahl.) مورد مطالعه قرار گرفت. آنالیز اسانس هر پنج گونه به صورت کمی و کیفی توسطgc و gc-ms مطالعه شد. محتوای فنل کل، فلاونوئید کل و خواص آنتی اکسیدانی آن ها با پروتکل های مختلف به روش اسپکتروفتومتری مورد بررسی قرار گرفت. همچنین اثرات ضدباکتریایی عصاره و اسانس پنج گونه فوق با استفاده از روش انتشار دیسک به ترتیب در برابر شش و دو سویه باکتری گرم مثبت و منفی مطالعه شد. نتایج نشان داد کهs. aethiopis بیشترین محتوای فنل کل وs. grossheimii بیشترین محتوای فلاونوئید کل را داراست. بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی گونه ها نشان داد که هر پنج گونه در تمام پروتوکل های آنتی اکسیدانی به کار گرفته شده، دارای فعالیت آنتی اکسیدانی قابل توجهی هستند. بررسی فعالیت ضدباکتریایی گونه ها مشخص کرد که هرچند تمام گونه ها دارای فعالیت ضدباکتری در برابر اکثر باکتری ها مطالعه شده می باشند، لیکن دو گونه s. aethiopis و s. syriaca فعالیت بسیار قابل توجهی را در برابر باکتریproteus vulgaris نشان می دهند.

جنس l. phlomisیکی از اعضاء تیره lamiaceae است. این جنس با بیش از 100 گونه پراکنش وسیعی در نیمکره شمالی دارد. مراکز اصلی تنوع این جنس مدیترانه، آسیای مرکزی تا چین می باشد. این جنس در ایران 17 گونه گیاه علفی چند ساله دارد که در سرتاسر کشور پراکنده اند. در ایران 10 گونه انحصاری از این جنس وجود دارد. گیاهان این جنس از دیرباز در طب سنتی کاربرد داشته اند. گونه های مختلف این جنس جهت بهبود سرماخوردگی، گلو درد، التیام زخم ها و تسکین دردهای روماتیسمی، درمان سل، دیابت و بیماری های قلبی به شکل دم کرده و نیز تزریقی بکار می روند. فعالیت آنتی اکسیدانی گیاهان این جنس که مسئول خواص آنتی توموری و ضد پیری آن ها است، به ترکیبات ترپنوئیدی، اسیدهای چرب و برخی ترکیبات فنلی آن ها مربوط می گردد. به کارگیری تکنیک های بیوتکنولوژی در تحقیقات مربوط به گیاهان دارویی در سال های اخیر باعث شناخت بیشتر مواد موثره این گونه گیاهان شده است. در این تحقیق که بر روی 4 گونه از گیاهان جنس فلومیس در ایران (p. lanceolata ,p. aucheri caucasica , p. و p. canceolata ) صورت گرفته اجزاء مختلف روغن-های فرار موجود در گیاهان جمع آوری شده توسط gc و gc-ms بررسی و شناسایی شدند. همچنین محتوای ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی، فعالیت آنتی اکسیدانی و فعالیت کلات کنندگی آن ها در شرایط in vitro به روش اسپکتروفتومتری مطالعه شد. عصاره متانولی p. canceolata بیشترین محتوای فنل و فلاونوئید کل را نشان داد. در بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی، تفاوت چندانی بین ic50 های چهار گونه مورد بررسی دیده نشد. همچنین در گونه های مورد مطالعه تفاوت معنی داری از نظر فعالیت کلات کنندگی مشاهده نشد.