نام پژوهشگر: فاطمه خوش طینت

شرح و ترجمه دیوان اشعار صاحب بن العباد (بخش دوم)
پایان نامه دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) - قزوین - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  فاطمه خوش طینت   سید محمّد میر حسینی

چکیده ابوالقاسم اسماعیل بن عبّاد فرزند عبّاس ملقّب به صاحب و مشهور به صاحب بن عبّاد در قرن چهارم هجری، اواخر دوره دوم عبّاسی تا اواسط دوره سوم عباسی (326 ه.ق - 385 ه.ق) می زیست. صاحب در خانواده ای ایرانی، اصیل و نجیب و زیر سایه ی پدر، در محیطی سرشار از علم و سیاست رشد کرد و به مقام، شرف و بزرگواری رسید. دوره ای که شاعر در آن می زیست، در زندگی مردم عرب و مسلمانان از لحاظ سیاسی، فرهنگی، علمی، اجتماعی، دینی و ادبی حائز اهمیّت است. زندگی صاحب بن عبّاد با تاریخ نیز درآمیخته است؛ زیرا وی چندین سال در دولت کوچک ولی مستقل آل بویه، دارای مقام کتابت و وزارت بود و بیشتر عمر خود را در میان بویهیان گذراند. ابن عبّاد در مذهب خود ثابت قدم و راسخ عقیده و تقریباً متعصّب بود و در ترویج مذهب عدل و توحید و مجاهرت به مدح اهل بیت و ذمّ مخالفانشان تلاش های فراوان نمود. وی علاوه بر نویسندگی، شعرهای زیبایی نیز سروده است که در دو بخش کلّی قابل ملاحظه است: بخش اوّل، اشعار مذهبی و اعتقادی؛ که آن را وسیله ای برای بیان اعتقادات مذهبی و کلامی خود قرار داده است و بخش دوم، همان اشعاریست که معمول همه ی شاعران است و موضوعات گوناگون از قبیل مدح، وصف، رثا، هجو و... را در برمی گیرد.