نام پژوهشگر: امر الله نیکومنش

قاعده دفع افسد به فاسد در فقه امامیه و حقوق کیفری
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  صدیقه قاسمی   امر الله نیکومنش

چکیده پایان نامه (شامل خلاصه، اهداف، روش های اجرا و نتایج به دست آمده) : ادله ای که قواعد پژوهان از کتاب، سنت و سیره معصومین (ع) بر حجیت قاعده دفع افسد به فاسد اقامه کرده اند، کافی به نظر نمی رسد. گرچه در دلالت عقل بر این قاعده بحثی نیست، ولی تشخیص حدود و ثغور آن کار آسانی نیست. ریشه فقهی اصولی این قاعده، قاعده ی لاضرر و قاعده ی اهم و مهم می باشد. این قاعده به لحاظ حقوقی با قواعدی همچون ضرورت، اضطرار و امر آمر قانونی و... تا حدودی در برخی موارد انطباق دارد. ماده قانونی مورد استناد این قاعده ماده 56 قانون مجازات اسلامی می باشد. به نظر می رسد قانونگذار کیفری ایران، این قاعده را به طور مستقل به رسمیت نشناخته است و مصادیق مورد پذیرش قانونگذار را باید در ذیل عناوین یاد شده جست و جو کرد. هم در تعیین افسد و فاسد و هم در تعیین ضرورت آن میزان حکم عقلا است. در آن صورت، آنچه را آنان حکم کنند، شرع جایز می داند. در صورتی دفع افسد به فاسد مجاز شمرده می شود که دفع افسد منحصر به ارتکاب فاسد باشد. واژگان کلیدی : افسد، فاسد، ضرورت، اضطرار، دفاع مشروع، امر آمر قانونی، اهم و مهم، لاضرر.