نام پژوهشگر: محمد نبی حسنی

حکم غناء از دیدگاه اسلام
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1383
  محمد نبی حسنی   حسن عابدیان

غنا از دیدگاه لغویین عبارت از صوتی است که شنیدن آن طرب انگیز باشد؛ و از دیدگاه فقهای اسلام که تعریف جامع و مشترکی را از میان تعاریف برگزیده اند، غنا همان صوت مطرب و متناسب با مجالس لهو و لعب است. از آن جایی که غنا و موسیقی همواره و به صورت گسترده ای در جوامع بشری گوناگون وجود داشته است، با بررسی تاریخی دقیقاً نمی توان دریافت که موسیقی از چه زمانی و توسط چه اشخاصی یا قبایلی پا به عرصه گیتی نهاده است؛ به همین دلیل، نظریات گوناگونی در زمینه پیدایش غنا و موسیقی ارائه شده است؛ اما اوج موسیقی در سرزمین ایران، به زمان خسرو پرویز و همچنین خلفای بنی امیه باز می گردد. از سوی دیگر، حکم غنا و موسیقی نیز در میان فقهای اسلامی دچار اختلاف بسیاری است؛ عده ای از آنان معتقد هستند که غنا به خودی خود مباح بوده، و ممکن است به وسیله عوارض خارجی حکم حرمت و یا کراهت بر آن مترتب شود. عده ای دیگر نیز بر این عقیده هستند که غنا به طور مطلق حرام بوده، و حرمت آن در نفس غنا نهفته است، و هیچ ارتباطی به عوامل خارجی ندارد. قابل توجه است که حکم جواز و یا حرمت غنا از نظر فقها، با تکیه بر آیات و روایات و اجماع بیان شده است، که هر کدام از نظرات در جای خود مستلزم بحث و نقد می باشد. اما مستندات فقهای شیعه پیرامون حرمت غنا، شامل دسته ای از روایات است که دارای شهرت بوده، و بر اساس آن، فتوا بر حرمت غنا صادر شده است. سوق به سوی فساد اخلاقی، غفلت از یاد خدا، آثار زیان بار بر اعصاب، و ابزار استعمار بودن، از حکمت های حرمت غنا می باشد. البته غنای زن در مراسم عروسی زنانه، و حداء از استثنائات غنا به شمار می رود. همچنین برای اینکه یقین پیدا کنیم که اطاعت امر مولی را انجام داده ایم، باید از آوازهای مشکوک هم اجتناب نماییم.