خاک های مناطق خشک و نیمه خشک دارای ماده آلی ناچیز، آهک و ph بالا هستند بنابراین، قابلیت دسترسی برخی عناصر غذایی مثل فسفر و آهن در آنها پایین است. همچنین، این خاک ها عموماً دارای ساختمان ناپایدار هستند. استفاده از مواد زائد ارزان قیمت مثل لجن فاضلاب یکی از روش های اصلاح مشکلات خاک های مذکور می باشد. در تحقیق حاضر تأثیر لجن فاضلاب شهری اردبیل بر خصوصیات فیزیکی شامل جرم مخصوص ظاهری و حقیقی، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها (mwd)، توزیع اندازه منافذ (ماکرو، مزو و میکرو) و تخلخل کل، خصوصیات هیدرولیکی شامل رطوبت های ظرفیت مزرعه ای، نقطه پژمردگی دائم و قابل استفاده گیاه و هدایت هیدرولیکی اشباع، خصوصیات شیمیایی شامل ph، هدایت الکتریکی(ec)، کربن آلی، عناصر پرمصرف نیتروژن، فسفر و پتاسیم و کم مصرف آهن، منگنز، روی، مس و فلزات سنگین نیکل، کادمیوم، کروم و سرب در یک خاک درشت بافت منتخب از دشت اردبیل زیر کشت گندم بهاره و نیز غلظت عناصر فوق الذکر در گندم در شرایط گلخانه ای بررسی گردید. تیمارها شامل مقادیر 0 (شاهد)، 53/11، 23، 15/46 و 23/69 گرم لجن هوا خشک در کیلوگرم خاک هوا خشک معادل صفر، 30، 60، 120 و 180 تن لجن در هر هکتار بودند. گلدان های پلاستیکی به ابعاد قطر 20 و ارتفاع 25 سانتی متر انتخاب شدند. خاک الک شده (mm 75/4 > ) به صورت هوا خشک پس از اختلاط با لجن در مقادیر فوق الذکر و بر اساس جرم مخصوص ظاهری مزرعه به صورت لایه به لایه در گلدان ها پر شد. بذر گندم بهاره در خاک هر گلدان با رطوبت 80 درصد ظرفیت مزرعه (fc) کشت گردید سپس در داخل گلخانه با دمای c° 4±22 به مدت 100 روز نگهداری شد. کنترل رطوبت خاک گلدان ها در طی دوره رشد در دامنه 60 تا 80 درصد fc به روش وزنی صورت گرفت. در انتهای فصل رشد، گیاهان از محل طوقه قطع گردیدند سپس نمونه های خاک دست خورده و دست نخورده (با استفاده از استوانه های فولادی به قطر و ارتفاع 5 سانتی متر) از عمق 10 تا 15 سانتی متری گلدان ها برداشته شد. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی فوق الذکر در نمونه های خاک برداشت شده از داخل گلدان به روش های رایج اندازه گیری شد. همچنین نمونه های گیاهی شامل دانه، اندام هوایی و ریشه از تیمارهای آزمایشی تهیه و غلظت عناصر غذایی ضروری و فلزات سنگین در آن ها به روش های رایج اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که کلیه مقادیر مصرفی لجن از 30 تا 180 تن در هکتار به ترتیب و به طور معنی دار نسبت به شاهد باعث افزایش هدایت الکتریکی به میزان 14/43 تا 162 درصد، کربن آلی به میزان 94/21 تا 176 درصد، نیتروژن کل به میزان 81 تا 34/310 درصد، فسفر به میزان 7/16 تا 123 درصد، پتاسیم قابل استخراج به میزان 34/5 تا 8/117 درصد، آهن به میزان 65/77 تا 6/709 درصد، منگنز به میزان 5/0 تا 47/1 درصد، روی به میزان 62 تا 43/221 درصد و مس به میزان 93/1 تا 96/6 درصد و کاهش معنی دار ph به میزان 83/4 تا 23/12 درصد و کربنات کلسیم معادل به میزان 68/2 تا 36/10 درصد در خاک زیر کشت گندم گردید. استفاده از لجن در مقادیر 30 تا 180 تن در هکتار به ترتیب در مقایسه با شاهد، جرم مخصوص ظاهری را به میزان 34/3 تا 88/9 درصد، جرم مخصوص حقیقی را به میزان 32/1 تا 43/4 درصد، منافذ ماکرو را به میزان 12/9 تا 8/145 درصد و هدایت هیدرولیکی اشباع را به میزان 3/129 تا 5/440 درصد به طور معنی دار کاهش ولی میانگین وزنی قطر خاکدانه((mwd را به میزان 78/64 تا 233 درصد، تخلخل کل را به میزان 24/1 تا 6 درصد، رطوبت ظرفیت مزرعه را به میزان 91/1 تا 14/15 درصد، رطوبت نقطه پژمردگی دائم را به میزان 3/1 تا 85/15 درصد، رطوبت قابل استفاده گیاه را به میزان 22/2 تا 98/14 درصد، منافذ میکرو را به میزان 56/1 تا 19/24 درصد و منافذ مزو را به میزان 7/10 تا 29 درصد افزایش داد. میزان نیتروژن، فسفر و پتاسیم دانه به ترتیب 04/36، 34/112 و 64/86 درصد در تیمار 180 تن در هکتار لجن نسبت به شاهد به طور معنی دار افزایش یافت. نیتروژن و فسفر اندام هوایی به ترتیب 19/142، 82/272 درصد و نیتروژن و فسفر ریشه به ترتیب 78/11و 68/79 درصد در تیمار 180 تن در هکتار لجن در مقایسه با شاهد به طور معنی دار افزایش یافت. آهن و منگنز به ترتیب به میزان 3/270 و 23/1 درصد در تیمار 120 تن در هکتار لجن، روی در تیمار 180 تن در هکتار لجن به میزان 2/31 و مس در تیمار 60 تن در هکتار لجن به میزان 67/14 درصد و به طور معنی دار نسبت به شاهد در دانه گندم افزایش یافت. تأثیر مقادیر مصرفی لجن بر غلظت کادمیوم، نیکل، کروم و سرب در اجزای گیاه معنی دار نشد. نتایج نشان داد که استفاده از لجن فاضلاب شهری اردبیل باعث بهبود خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک درشت بافت قلیایی و نیز افزایش غلظت عناصر ضروری پرمصرف و کم مصرف در گیاه گندم گردید.

این آزمایش به منظور بررسی تأثیر اسید هیومیک (در غلظت¬های 0، 100، 1000 و 2000 میلی¬گرم بر لیتر) بر شاخص¬های رشدی گل آنتوریوم در قالب طرح کاملاً تصادفی با 5 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال های92-93 انجام شد. در این آزمایش از یک رقم تجاری )سانگلو( گل آنتوریوم استفاده شد. نشاها در داخل گلدان های پلاستیکی در بستر خاک کشت شدند. به صورت هفتگی میزان رشد و نمو، ارتفاع گیاه، تعداد برگ، میزان کلروفیل و پس از به گل رفتن مدت زمان کاشت تا گلدهی اندازه گیری شدند و در مرحله غنچه نیمه باز شاخه های گل دهنده و اندامهای هوایی قطع شده و وزن تر اندام هوایی و خشک اندام هوایی¬-های تعیین شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده¬ها نشان دادند که تیمارهای مختلف تأثیر قابل توجهی بر ارتفاع، تعداد برگ، کلروفیل، قطر ساقه اصلی، ارتفاع، وزن تر اندام های هوایی و وزن خشک اندام های هوایی و همچنین میزان کلروفیل کل داشته اما بر روی سطح برگ، تأثیر معنی¬داری نداشته اند. نتایج حاصل از مقایسه میانگین داده¬ها نشان دادند که بین تیمارهای مختلف، تیمار 1000 میلی¬گرم بر لیتر بیشترین تأثیر را در ارتفاع و تعداد برگ گیاه نسبت به سایر غلظت ها دارد. میزان کلروفیل و قطر ساقه گل آنتوریوم در غلظت¬های 100 میلی گرم در لیتر تأثیر مثبت و معنی داری نسبت به سایر غلظت ها نشان داد. غلظت های کم اسید هیومیک (100میلی گرم در لیتر) تأثیر معنی داری در وزن تر و خشک اندام های هوایی داشت ولی وزن تر و خشک ریشه معنی دار نشد. در این پژوهش اثر اسید هیومیک بر میزان فسفر و کلسیم معنی دار شد در حالی که این تیمارها بر میزان سدیم و پتاسیم اختلاف معنی داری نداشتند.

امروزه رویکرد جهانی به سمت کشاورزی و تولید محصول ارگانیک رو به افزایش است. به منظور بررسی و مقایسه شاخص های رشد، عملکرد و صفات کیفی اسفناج رقم "ویروفلی" در کشت ارگانیک و مرسوم، یک آزمایش کاملا تصادفی با 4 تکرار در گلخانه علوم باغبانی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1392 صورت گرفت. تیمار های آزمایشی شامل آزمایش اول، جایگزینی نسبت های حجمی صفر، 10، 20، 30، 40 و 50 درصد پسماند کمپوست قارچ شسته شده، شسته نشده و ورمی کمپوست و آزمایش دوم شامل بسترهای بهینه کشت برای کودهای آلی مانند ورمی کمپوست با نسبت حجمی 30% و پسماند کمپوست قارچ شسته شده و شسته نشده با نسبت حجمی 10% همراه با باکتری های محرک رشد، سودوموناس پوتیدا و سودوموناس فلورسنس با سویه های p1، p10، p19، r69، r150، r159، p19+r159 و کشت مرسوم بودند. محیط کشت پایه در این آزمایش نسبت 1:2 خاک و ماسه بود. نتایج آزمایش نشان داد که تأثیر کودهای آلی و بیولوژیک بر شاخص های رشد رویشی و صفات کیفی نسبت به شاهد معنی دار بود(p? 0.01). بیشترین تعداد و سطح برگ، وزن تر و خشک گیاه درتیمار جایگزینی 30 درصد ورمی کمپوست همراه با باکتری سودوموناس فلورسنس سویه r150، بیشترین ارتفاع گیاه در تیمار جایگزینی 30 درصد ورمی کمپوست همراه با باکتری سودوموناس فلورسنس سویه p19+r159، بیشترین میزان کلروفیل و فسفر درتیمار جایگزینی 30 درصد ورمی کمپوست همراه با باکتری سودوموناس فلورسنس سویه r159، بیشترین میزان عناصر از قبیل نیتروژن، کلسیم و سدیم در تیمار جایگزینی 30 درصد ورمی کمپوست همراه با باکتری سودوموناس فلورسنس سویه r69 و پتاسیم درتیمار جایگزینی 30 درصد ورمی کمپوست همراه با باکتری سودوموناس پوتیدا سویه p19 و کمترین مقدار این صفات در اکثر موارد مربوط به تیمارشاهد به دست آمد. مقایسات ارتوگونال بین تیمارها نشان داد که تیمار ورمی کمپوست 30 درصد نسبت به سایر تیمارها اختلاف معنی دار داشت و به طورکلی کاربرد کودهای آلی و بیولوژیک در مقایسه با روش کشت مرسوم کارآمدتر نشان داد.