نام پژوهشگر: سارا ذوالفقاری

نگاره زن پارتی بر روی آثار و یافته های باستان شناسی
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  سارا ذوالفقاری   بهمن فیروزمندی شیره جین

از عملکرد یا شان اجتماعی زنان تصویر شده در آثار دوره پارتی اطلاعات اندکی در دسترس می باشد و علت این مهم، عدم وجود منابع مکتوبی است که جنبه های روشنی از زندگی روزمره و زندگی مذهبی یا درباری زنان این دوره را نشان دهد. از اینرو بررسی سیما، نما، حضور و نمایش زن به مفهوم وسیع و جامع آن در دوره پارتیان موضوع مورد بحث در این پژوهش می باشد. برای نیل به این هدف 150 اثر که دارای نقش و نگار زنان این دوره بوده اند، در غالب سردیس ها، نیم تنه ها، پیکرک ها، مجسمه ها، نقوش برجسته، نقاشی های دیواری، سکه ها، تزئینات و آرایه های معماری، زینت آلات، ظروف و ریتون ها، بررسی، معرفی، توصیف و تحلیل گردید. تحلیل های حاصل از این پژوهش نشان می دهد در دوره اشکانی نمایش زنان، نسبت به دوره های قبل از خود، به کلی متفاوت است. محصولات هنری به شدت التقاطی هستند و هیچ سبک قابل شناسایی خاصی در آنها به چشم نمی خورد. از آنجا که محصولات هنری دهکده ها و روستاها به سبک محلی باقی مانده، بنظر می رسد که یونانی مآبی تنها شهرها و سکونتگاه های بزرگتر را تحت تاثیر خود قرار داده است. در این زمان صحنه های جنسی، پرستشگران مادینه، مادر یا اعضای خانواده جملگی از موضوعات شمایل نگاری حذف شده اند. نوع لباسها از یک محوطه به محوطه دیگر فرق می کند، ولی همیشه از پیراهن ها و رداهای یونانی (خیتون و هیماتیون) تاثیر پذیرفته است. آرایش موی زنان اشکانی، گاه یونانی و همراه با یک شینیون پیچیده است و گاه به سنت هخامنشی به سبک پسرانه، موی بعضی از پیکرک های برهنه بافته شده تا، چنانکه در دوره ایلامی مرسوم بود، به شکل دستار درآید. بنظر می رسد که وجود آثار بجا مانده از تصاویر زنان و ملکه ها بر روی سکه ها، نقوش برجسته و... خود بیانگر نقش و حضور سیاسی و اجتماعی زنان آن دوره بوده است. هرچند که این تاثیر و حضور پررنگ نبوده ولی وجود داشته است. این امر نشان از نفوذ و اندیشه فرهنگ شرقی و حفظ آن حتی بعد از دوران حدوداََ صد ساله سلوکیها دارد و این دیدگاه را آشکار می کند که در جامعه پارتی هنوز هم مقام زن بعنوان نماد بخشندگی و برکت جایگاه خاص خود را محفوظ داشته است.