مقدمه: سیگار مهمترین عامل قابل پیشگیری مرگ و میر و ناتوانیهای جسمی است. مطالعه حاضر با هدف تعیین آگاهی، نگرش و عملکرد دانش آموزان دبیرستان های شاهرود در خصوص استعمال دخانیات در سال 1390 انجام شد. روش کار: این مطالعه از نوع پژوهش های کاربردی بوده که به شیوه مقطعی انجام شد. در این مطالعه از پرسشنامه ای 57 سئوالی در خصوص آگاهی(12سئوال)، نگرش(23سئوال)، و عملکرد(8سئوال)، و 14 سئوال دموگرافیک که اعتبار و اعتماد(82/0) آن مورد تایید قرار گرفته بود استفاده گردید. با در نظر گرفتن سطح آگاهی نامناسب60% و دقت 5/5% و سطح اشتباه نوع اول معادل 5% ، تعداد نمونه حدود 300 نفر تعیین گردید. با توجه به نمونه گیری خوشه ای و بالحاظ نمودن cluster effectمعادل 5/1 حجم نمونه 450 نفر محاسبه شد. که با عنایت به وجود 15دبیرستان پسرانه در سطح شهر شاهرود برای هر دبیرستان یک خوشه30 نفره و در مجموع450 دانش آموز پرسشنامه را تکمیل نمودند. داده ها در نرم افزار آماری spss وارد کامپیوتر گردید و با آزمون های مرتبط و معتبر آماری تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: 9/82% دانش آموزان در گروه سنی 17سال و پایین تر بودند. پس از صدا و سیما (4/48%)، دوستان و همسالان(6/21% )مهمترین منبع دریافت اطلاعات در مورد دخانیات و عوارض و پس از آن خانواده(4/16% )بود. همچنین قسمت اعظم دانش آموزان اوقات فراغت خود را با دوستان و همسالان(1/51% ) پر می نمودند. مصرف قلیان (78/64%) بالاترین فراوانی را داشت. بیشترین فراوانی تجربه مصرف دخانیات مربوط به سنین 14 تا 16 سالگی بوده(5/50% )و پس از آن سن 13-10 سالگی(3/31%) بود. کمتر از ده درصد دانش آموزان تجربه مصرف دخانیات در سن زیر 10 سال داشتند. شیوع مصرف دخانیات در دانش آموزان 1/7% بود. مهمترین علت استعمال دخانیات در دانش آموزان سرگرمی و پس از آن همنشینی با دوستان سیگاری بود. بین استعمال دخانیات و پایه تحصیلی، مصرف سیگار در خانواده و آگاهی دانش آموزان، ارتباط معنی داری مشاهده شد(p?0/05). نتیجه گیری: با توجه به شیوع نسبتا قابل توجه مصرف دخانیات در دانش آموزان و این که مهمترین علت استعمال دخانیات در دانش آموزان سرگرمی و پس از آن همنشینی با دوستان سیگاری بود، بنظر می رسد آموزش دانش آموزان توسط همسالان غیر سیگاری با مشارکت مسئولین و متولیان نظام سلامت و آموزش و پرورش در دبیرستانهای پسرانه می تواند در تغییر نگرش و عملکرد آنان و کاهش این مشکل بهداشتی موثر واقع شود. واژه های کلیدی: آگاهی، نگرش، عملکرد، دخانیات، دانش آموزان