نام پژوهشگر: علی بناییان

تفسیر روایی سوره سبأ بر پایه روایات اهل بیت
پایان نامه سایر - دانشکده علوم حدیث 1391
  لیلا توکلی   محمد رضا ستوده نیا

موضوع این پژوهش تفسیر روایی اهل بیت(علیهم السلام) در سوره سبأ است. هدف از آن ارائه تفسیری مبتنی بر روایات از این سوره و اهمیت بخشی به نقشی که روایات در فهم و تفسیر قرآن می توانند ایفا نمایند و نیز نیل به منظور آیات از طریق روایات معصومان(علیهم السلام)، و در ادامه فهم پیام های مورد تأکید در روایات تفسیری این سوره می باشد. تحقیق مزبور دارای دو دامنه ی قرآنی و روایی است که دامنه ی قرآنی آن طایفه ها ی آیات در تفسیر المیزان، با انتخاب سوره سبأ می باشد و دامنه ی روایی آن مجموعه ی روایات تفسیری أهل بیت(علیهم السلام) از تفاسیر مأثور قمی، الصافی، البرهان، نورالثقلین و روایات تفسیری پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم) در الدرالمنثور است. روش پژوهش در این تحقیق کتابخانه ای است. کلیه مطالب در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول کلیات و مفاهیم تحقیق است. فصل دوم مشتمل بر سه قسمت است که عبارتند از مفاد ظاهری آیات، مفاد روایات تفسیری ذیل آیات و در انتها مقایسه مفاد ظاهری و مفاد روایی. با عنایت به 266 روایت بررسی شده ذیل آیات این سوره،64 روایت آن مربوط به روایات تفسیری می باشد که در بعضی موارد با آیات هم مفهوم است و در برخی موارد روایت در مفهوم آیه گستردگی ایجاد کرده و یا نسبت به آیه تضییق شده است. موضوعاتی از قبیل علم خداوند به موجودات، گوشه هایی از زندگی حضرت داود و سلیمان(علیهما السلام)، شفاعت و رسالت رسول اکرم، اجر انفاق و احوال انسان در حال مرگ از موضوعات برجسته این فصل است. در فصل دیگر پایان نامه که به بحث گونه شناسی پرداخته شده است، 44 روایت مورد بررسی قرار گرفته که اکثر آن مربوط به گونه ی ذکر مصداق است. در پایان به پیام های مورد تأکید آیات و روایات پرداخته شده است که در سه آموزه ی اعتقادی، تربیتی و مدیریتی تنظیم شده است. نسبت حجمی آموزه های اعتقادی و تربیتی تقریباً مساوی است و آموزه مدیریتی در جایگاه پایین تر قرار دارد. شاید بتوان از آن به این نتیجه دست یافت که برای بیان موضوعات اعتقادی باید از اهرم موضوعات تربیتی وارد شد. نتایجی که از این تحقیق حاصل شد ازمجموعه روایات تفسیری در انواع گونه ها، 232 روایت ذیل 37 آیه که مورد بررسی دلالی قرار گرفته است عبارتند از این که شاید أکثر روایات تفسیری قابل استفاده اند، تناقضی میان آیات و روایات دیده نشد و این که روایات در تفسیر الدرالمنثور وجه اشتراک زیادی با روایات شیعه داشت.