نام پژوهشگر: محسن احتشامی‌نیا

پژوهشی درباره بررسی ارتباط موثر از دیدگاه قرآن و روایات
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  ربابه قاسمی مبارکه   محسن احتشامی نیا

به نظر می رسد که بخش زیادی از ناهنجاری های رفتاری مردم در عصر حاضر دورماندن از آموزه های دینی است. در حقیقت آموزه های دین مبین اسلام در رفتار و کنش اجتماعی آنان ظهور و بروز پیدا نکرده است. لذا انجام این پژوهش می تواند سرآغازی برای انجام پژوهش های قرآنی و روایی در موضوع ارتباطات موثر از دیدگاه قرآن و روایات معصومین(ع) باشد. پژوهش حاضر با هدف دستیابی به سوال زیر کار خود را آغاز کرد: «معنا، ویژگی ها، روش ها، مصادیق و آثار ارتباط موثر از دیدگاه قرآن و روایات چیست؟» برای پاسخگویی به سوال مطرح شده، پس از مطالعه مبانی نظری با دقت و صبر و حوصله روش ها، ویژگی ها و مصادیق ارتباطات موثر از دل آیات و سیره اهل بیت(ع) استخراج گردید و آثار و پیامدهای آن مورد بحث و بررسی قرار گرفت. عمده ترین نتایج تحقیق پاسخ گویی به سوالات تحقیق بوده است: منظور از ارتباطات موثر یعنی ارتباطی که منجر به تأثیرگذاری و نفوذ می شود و چون پایه و مبنای آن قرآن و روایات می باشد نتیجه آن اصلاح جامعه انسانی است. نتایج این تحقیق در موضوع روش ها و ویژگی های ارتباطات موثر از دیدگاه قرآن و روایات مبین آن است که روش ها و ویژگی های ارتباطات موثر در دو دسته عوامل بیرونی (ظاهری) از جمله نگاه کردن، سلام کردن و… و عوامل درونی (باطنی) از جمله تواضع، بردباری، حسن ظن و… قابل دسته بندی است. نتایج تحقیق همچنین در خصوص مصادیق و نمونه های ارتباطات موثر در قرآن و روایات متناظر با هر یک از ویژگی های ارتباطات موثر از دل آیات و روایات استخراج و مستندسازی شده است. نتایج پژوهش در آثار ارتباط موثر از دیدگاه قرآن و روایات مبین آن است که منجر به شناخت انواع ارتباطات با توجه به ویژگی های افراد مختلف شده و منجر به تعهد ومسئولیت پذیری انسان ها می گرددکه اصلاح جامعه و شکوفایی ارتباطات انسانی را به ارمغان می آورد که خود زمینه ساز ایجاد جامعه دینی و الهی خواهد شد. واژگان کلیدی: روش ها و ویژگی ها، آثار و مصادیق، ارتباط موثر، قرآن و حدیث.

راه های جلوگیری از وسوسه های شیطانی با تکیه بر صحیفه سجادیه
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  مهراعظم جزینی درچه   فاطمه هاشمی

در این پایان نامه سعی گردیده است با بهره گیری از روایات معصومین و تکیه بر کلام گهربار امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه ریشه های عداوت و دشمنی شیطان با انسان و راه ها و شیوه های اغوای شیطان و آثار آن و مهم ترین عوامل بازدارنده از آن وساوس مورد بحث قرار گیرد. این پایان نامه در پنج فصل تنظیم شده است و از نتیجه مطالب بررسی شده چنین به دست می آید که ریشه اصلی عداوت شیطان با آدمی در تکبر و حسد او بوده است و عمده ترین راه های اغوای شیطان شامل انواع کیدها، ایجاد صیدگاه، تزیین اعمال باطل، وعده های فریبنده، کوچک شمردن گناه، تأخیرانداختن توبه، مشارکت در اموال و اولاد و آرزوهای طولانی و باطل می باشد. و دوری از خداوند، غرور و فریفتگی، غفلت و فراموشی و اضلال و گمراهی از آثار و پیامدهای اغوای شیطان است؛ و در نهایت می توان دریافت که بر طبق کلام زیبای امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه مهم ترین عوامل بازدارنده از وساوس شیطانی، استعاذه به خداوند از شر شیطان، محبت پروردگار، تقوا، توکل، توسل به معصومین (ع)، اخلاص، انس با قرآن کریم، توجه به اعمال عبادی و ذکر و دعا می باشد.

زمینه های قانونگذاری در قرآن کریم و کتاب مقدس با تکیه بر روایات
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  عبدالله غلامی   عباس همامی

ادیان توحیدی اسلام و یهودیت و نیز مسیحیت از آنجا که خاستگاه مشترک دارند و از منبع واحد سرچشمه گرفته اند، یکسانی در بسیاری از احکام و قوانین آنها ولو به اجمال دیده می شود. ولی اختلاف در برخی از آنها بدین علت است که احکام و قوانین کتاب مقدس به هدف تأمین نیازهای معنوی و تنظیم زندگی مخاطبان آن و با توجه به مقتضیات زمان صدور آنها و رویکرد معتقدان دین یهود صورت گرفته و زمینه هایی خاص داشته و مبتنی بر حکمت یا فلسفه ای ویژه بوده است. چنان که تشریع احکام و قوانین شرعی اسلام نیز ناظر به مقتضیات زمان خاص خود بوده است. لذا آن بخش از احکام و قوانین یهودیت که با احکام و قوانین اسلام اشتراک دارد، ممکن است در پاره ای از مقاصد تشریعی و اهداف تقنینی با هم مشترک باشند و هر آنچه از مقاصد و مصالح در امور مشترک بر احکام اسلامی مترتب است، بر احکام دین یهود نیز مترتب می باشد. شباهت های بسیار احکام در اسلام و یهودیت از جمله جرم انگاری و نحوه تعیین مجازات و ... بستری مناسب برای تطبیق و مقارنه میان دو نظام حقوقی این دو دین می باشد؛ زیرا قرآن کریم به عنوان آخرین کتاب آسمانی در آیات بسیاری به تاریخ، احکام و قوانین، شخصیت ها و رفتارهای اجتماعی بنی اسرائیل عصر نزول قرآن اشاره کرده و گاه آنها را به محاجه و مناظره دعوت کرده است. این رساله در چهار فصل سامان یافته است. در فصل اول پس از بیان کلیات و مفهوم شناسی برخی واژگان و اصطلاحات، به مباحث مقدماتی از قبیل تاریخ جمع و تدوین قرآن و کتاب مقدس و نیز وحدت طولی ادیان و اثبات تشریع در مسیحت آمده است. فصل دوم با عنوان قانونگذاری، از ضرورت، اهداف، منشأ و اعتبار قانون و قانوگذاری و انحصار حق قانونگذاری به خداوند، جایگاه نظریه منطقه الفراغ و کرامت ذاتی انسانی و مباحثی دیگر بحث شده است. در فصل سوم انواع احکام و قوانین، نقش مصالح و مفاسد در تشریع و تقنین، انواع علت احکام و هدف و فلسفه احکام و مجازات بحث شده است. همچنین در مبحث مبانی احکام و قوانین جزایی به اصل قانونی بودن جرم و مجازات و شخصی بودن مسئولیت کیفری، قاعده درء، اضطرار و نقش توبه در اسقاط مجازات و تکرار جرم به اختصار تبیین شده است. در فصل چهارم رساله زمینه های احکام و قوانین مربوط به معرفی جرم ها و مجازات های آنها در دو بخش جرایم و مجازات های قصاص و حدّی بررسی شده است. قتل و قطع عضو و قصاص آن دو، بی احترامی به پدر و مادر، جرایم جنسی (زنا و ملحقات آن)، قذف و لعان، کفر و ارتداد، محاربه، سرقت و شهادت دروغ موارد است که به تفصیل مورد پژوهش قرار گرفته و برخی از رمینه های تشریع مجازات های خاص آنها بیان شده است.

مقایسه مصائب امام حسین (ع) و مصائب عیسی مسیح (ع)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  یعقوب اصغری   محسن احتشامی نیا

هدف از این پژوهش مقایسه مصائب امام حسین(ع) ومصائب حضرت عیسی مسیح(ع) است. ضرورت تحقیق: دودین بزرگ الهی یعنی اسلام ومسیحیت به دلیل انتسابشان به حضرت ابراهیم(ع) ادیان ابراهیمی خوانده می شوند که باهم گفتمان وهمزیستی مشترکی دارند که باید این گفتمان مشترک را از طریق رهبران بزرگوار دین اسلام حضرت اباعبدالله حسین(ع) ودین مسیحیت حضرت عیسی مسیح(ع) بررسی نمود. این دو بزرگوار امام حسین(ع) وعیسی مسیح(ع) اشتراکاتی همانند: الف-هردو هدایتگر جامعه اند؛ ب-هردو معصوم از گناه وخطابودند وافتراقاتی مانند:الف -قوم امام حسین(ع) او را به شهادت رساندند اما به اعتقاد مسیحیت قوم یهود حضرت عیسی مسیح(ع) را به صلیب کشیدند. ب-اهل بیت امام حسین(ع) به اسارت و آزار وشکنجه دیدند اما عیسی مسیح(ع) اهل بیتی نداشت. فرضیه: تلاش مابر این است که بین این دو بزرگوار امام حسین(ع) وحضرت عیسی مسیح(ع) اشتراکاتی مثل معجزه- شفاعت وافتراقاتی مثل: آزمایش الهی- خیانت و.... وضمنا امام حسین(ع) ویژگی های خاصی داشته است مانند:شهید جنگ- امام تشنه لب و.... که باعث برتری ایشان بوده که از طرف خداوند لطفی است. نتایج: اشتراکات زیادی میان امام حسین(ع) وحضرت عیسی مسیح(ع) وجود دارد وبا بیان افراقات و ویژگی های منحصربه فرد امام حسین(ع) وقتی که پیروان طرفین مشاهده می کنند که طرف مقابلشان چه امتیازاتی دارد می تواند کمک کند آن روش هایی راکه قابل تغییر است راتغییر دهد ونیز دلها وروح هارا به هم نزدیک کند ودر یک شرایط گفت وگوی صمیمانه آن بدبینی وروحی? بدی که نسبت به هم دارند کم کم برطرف شود. روش تحقیق:روش کتابخانه ای است که از منابع اسلام ومسیحیت و تحلیل قرآنی واناجیل روایی و تاریخی براساس روایات صحیح و روایات تاریخی صحیح برمبنای عقل را انجام بدهیم. در پایان سعی شده است به دور از تعصب و فهم درست چون خیلی مواقع اختلافات بر اثر بد فهمی است وافراد عقاید یکدیگر را نمی شناسندو بد تفسیر می کنند و این موجب سوء ظن می شود. باتوجه به منابع اخذ شده پژوهش زیر راهی شود برای پویندگان حقیقت

عوامل پذیرش و عدم پذیرش موعظه از منظر آیات و روایات
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  مریم جدی   محسن احتشامی نیا

«موعظه» به عنوان یکی از شیوه های تربیتی ضروری و موثر در اسلام، و در فرهنگ و رسوم جوامع بشری از وظایف مهم معلمان تاریخ بشریت، از آدم تا خاتم، برای رسیدن به کمال و سعادت و رستگاری انسان ها در زندگی مادی و معنوی، همواره وجود داشته است. در این پایان نامه این سوال مطرح است که چرا در بسیاری از جوامع امروزی با وجود پند و اندرز خیرخواهان، عده ای توجهی به مواعظ ناصحان ندارند؟ به همین منظور، نگارنده به بررسی عوامل پذیرش و عدم پذیرش موعظه، و مسائل پیرامون آن در آیات و روایات پرداخته تا راهکاری برای این معضل اجتماعی بیابد. پایان نامه در پنج فصل تنظیم شده: فصل اول کلیات، فصل دوم به معنای لغوی و اصطلاحی موعظه، که در آن به واژه های «موعظه»، «وعظ» به معنای «پند و اندرز» واعظ، متّعظ و… پرداخته شده است. فصل سوم ویژگی های موعظه نیکو و واعظان موفق؛ که در آن اهمیت موعظه نیکو، عوامل موثر، شرایط و مصادیق آن بیان شده است. در خصوص اهمیت موعظه، همان بس که قرآن کریم «کتاب موعظه» و خود خداوند اولین و بهترین واعظ خوانده شده است. فصل چهارم به نتایج و تأثیرات موعظه نیکو پرداخته که در این راستا به برخی از عوامل پذیرش موعظه نیکو، و سپس به برخی از عوامل، عواقب و تأثیرات عدم پذیرش موعظه نیکو، و نیز به کسانی که موعظه برای آنان سودی ندارد، پرداخته شده است. برای نتیجه مطلوب، در ادامه فصل چهارم، راهکارهایی برای تشویق پذیرش موعظه نیکو، و راهکارهایی برای مقابله با عدم پذیرش موعظه، و نیز فواید موعظه و الهام از تأثیرات مثبت آن در ابعاد گوناگون فرهنگی، دینی، عقیدتی، سیاسی، اجتماعی با استفاده از آیات و روایت بیان گردیدهو در فصل پنجم نتیجه گیری، پیشنهادها و پیوست ها آورده شده است. نتایج به دست آمده: در مجموع باید گفت: اگر از روش تربیتی موعظه به خوبی استفاده شود، نتایج ارزنده ای در چشم انداز به تحقق پیوستن آن برای خوشبختی و سعادت افراد جامعه بشری حاصل خواهد شد. روش های اجرا: از روش کتابخانه ای و برخی نرم افزارهای معارف اسلامی همچون گنجینه نور، جامع الاحادیث 5/3، جامع التفاسیر 2 نور استفاده شده است.

پژوهشی در معنا، مصداق وفاداری و راه های نهادینه کردن آن از منظر قرآن و روایات
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  توران بهلولی   محسن احتشامی نیا

وفا یعنی ملازمت در راه مساوات ومحافظت کردن پیمان ها (اعم از پیمان های یک سویه و دو سویه) و توأم با راستگویی و امانت است و از نشانه های ایمان و زیور بزرگواری و یک نوع معامله است و طبق بیان شریف حضرت علی (ع) از اصول دین شمرده می شود و رعایت آن در حوزه های مختلف زندگی سبب استحکام روابط افراد و اعتماد بین آنها می شود و بدون آن زندگی دشوار و جامعه به هرج و مرج می گراید.وفاداری همچون تمام صفات خوب و شایسته ، ریش? فطری دارد و این صفت از ویژگی های خداوند و سیره خردمندان دانسته شده و عهد، میثاق، سوگند و پیمان نیز با آن مترادفند . خداوند الگوهای عملی بسیاری از پیامبران و امامان(از جمله ابراهیم (ع) و اسماعیل صادق الوعد و پیامبر اکرم و 12 معصوم) را معرفی کرده است و پدران و مادران باید با بهره گیری از سیره و سبک زندگی این بزرگواران سعی در نهادینه کردن وفاداری در خانواده و دوستان و آشنایان کنند تا نسلی قرآنی و شیع? واقعی تحویل اجتماع دهند و از آنجا که وفاداری در سای? شناخت حقوق یکدیگر است ،باید با حقوق خداوند و خانواده و دوستان و ومردم آشنا شد و قطعا اگر انسان به عهد خویش وفا کند و خلیفه خوبی در روی زمین باشد، خداوند نیز به عهد خود عمل کرده و در دنیا او را به فوز عظیم و رستگاری و سعادت و در آخرت به بهشت جاودان خواهد برد . در این رساله به روش کتابخانه ای سعی شده است تا با ابعاد این خُلق نیکو در حوزه های مختلف ارتباط با خداوند و خانواده و اجتماع آشنا شویم .

تصحیح و تحقیق نسخه خطی تَرجُمان القرآن
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  مهدی موسوی   امیر توحیدی

تاج الدین محمد بن ابراهیم هاشمی از قرآن پژوهان ناشناخته سده هشتم یا قبل از آن،کتابی دارد به نام ترجمان القرآن که پیش از ترجمان القرآن جرجانی نوشته شده؛این کتاب تا کنون به چاپ نرسیده است. از رساله ترجمان القرآن هاشمی نسخه های محدودی در کتابخانه ها شناسایی شده است که اقدم آنها در کتابخانه مجلس شورای اسلامی به قلم غیاث بن عمر بن عماد المحرر در سال 736 ق کتابت شده، به علاوه دو نسخه دیگر در همان کتابخانه نسخه چهارم در کتابخانه علامه طباطبایی شیراز مربوط به قرن 11 و دیگری متعلق به مرکز احیا میراث اسلامی در قم به تاریخ کتابت 78 ق(از مجموعه محدث ارموی) از جمله ویژگی های این اثر، ترجمه بعضی از لغات گزینش شده و توضیح کلمات مورد نظر و مفردات به ترتیب سور قرآن؛بر حسب ترکیب حروف تهجی اول هر کلمه، و در برخی موارد با واژه (جمع) بعد از آن می باشد.ویژگی مهم دیگر آن،ترجمه تعدادی از کلمات بر اساس قرائتی غیر از قرائت رایج(قرائت عاصم به روایت حفص)است. هدف از انتخاب این موضوع،معرفی و تصحیح یک نسخه خطی ناشناخته،تحقیق در خصوص تاثر قرائات مختلف قرآنی و سعی در جمع آوری و ارائه این موارد در کتاب هاشمی می باشد. در تصحیح این نسخه از روش مقابله و قیاس بنیابین(التقاطی/انتقادی)یا تلفیقی استفاده شده و روش تحقیق،توصیفی و تحلیلی می باشد. نتایج حاصله عبارت است از تصحیح،شناسایی و معرفی نسخه خطی،سبک نگارش،شیوه ترجمه و نوع قرائات آن

عزّت و ذّلت از منظر آیات و روایات
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  شایسته جبال بارزی   محسن احتشامی نیا

یکی از مفاهیم مهم اخلاقی در اسلام مفهوم عزّت و ذلّت در انسان است. عزّت نفس، فضیلتی است که بین دو اخلاق رذیله قرار گرفته است و انسان در صورت انحراف از این صراط مستقیم، به دو مسیر انحرافی، یکی تکبر و دیگر تذلل گرفتار می شود. قرآن کریم تمامی عزّت را از آن خدا دانسته و اطاعت مطلق از خدا و پیامبران الهی و ائمه: و تمسک به قرآن و پیروی از دستوراتش و انجام عمل صالح را از عوامل دستیابی به عزّت حقیقی می داند و انسانی که می خواهد عزّتمند باشد باید اهل تقوا، ولایت مداری، بصیرت و آگاهی، مدارا با مردم، جهاد در راه خدا و ... باشد و از عوامل ذلّت مثل شرک، حب دنیا و دنیا طلبی، تکبر، حرص، طمع، دروغ و ... دوری نماید. هدف از تدوین این پایان نامه، تبین صحیح مفهوم عزّت و ذلّت از منظر آیات و روایات و همچنین معرفت نسبت به عوامل و راه کارهای عزّتمندی انسان برای رشد و تعالی شخصیت او، و شناخت نسبت به عوامل ذلّت انسان، جهت دوری از سقوط در ذلّت های نفسانی در دنیا و آخرت است. روش اجرا: توصیفی و تحلیلی و ایجاد رابطه منطقی بین مطالب بوده است. نتایج به دست آمده از این پایان نامه این است که تمامی عزّت از آن خداوند است و طلب عزّت از غیر خدا چیزی جز ذلّت نیست.

تفاوت تربیتی دختران و پسران از دیدگاه قرآن و حدیث
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  رابحه چیتگری   احمد غائی

در نظام تربیتی اسلام، تربیت فرزند از اهمیت بالایی برخوردار است و به علت تفاوتهای زیستی دختران و پسران و نقش های متفاوت آن ها در آینده، تربیت دختران از پسران متفاوت است. پژوهش حاضر به بیان تفاوت های جسمی و روحی وتفاوت در کارکردها و دوران بلوغ متفاوت دختران و پسران می پردازد. برتری این تحقیق در استفاده از آیات و روایات است. استفاده از کتب روایی و نیز کتب علمی از ویژگی های این تحقیق بوده تا روایات مرتبط با موضوع به خوبی شناخته و بیان شود. هدف از این تحقیق بررسی و مشخص کردن تفاوتهای تربیتی وارائه ی روشهای تربیتی متفاوت بین دختران و پسران است که در منابع اسلامی وجود دارد تا با استفاده از این روش ها پدران، مادران و مربیان تربیت صحیح و متفاوت جنسیتی را برای فرزندان خود به کار گیرند. با نگاهی به آیات و روایات این نکته فهمیده می شود که اسلام تربیتی دوگانه را برای دختران و پسران در نظر گرفته و در جنبه های مختلف تربیت اجتماعی، اقتصادی، عاطفی و عقلی بایسته های تربیتی متفاوتی را برای دختران وپسران مطرح می سازد.