چکیده: پیاز (allium cepa l.) از جمله گیاهان بومی کشور می باشد که در تمام طول دوره رشد و نمو در مزرعه و پس از برداشت در انبارها و منازل مورد حمله آفات و بیماری های مختلفی قرار می گیرد که سبب کاهش کمیت و کیفیت آن می-گردند. از جمله این آفات، تریپس پیاز (thrips tabaci lind.)است که گونه ای بسیار پلی فاژ می باشد. این آفت یکی از مهمترین عوامل بازدارنده رشد در رسیدن به عملکردهای مطلوب می باشد. با توجه به مقاومت نسبی تریپس پیاز در برابر آفت کش های مختلف و خطرات زیست محیطی ناشی از آنها، استفاده از حشره کش های انتخابی به دلیل کم بودن اثر سوء آنها بر موجودات زنده غیر هدف و نیز روش های دیگر کنترل از جمله کشت مخلوط به عنوان روش های مفید در برنامه کنترل تلفیقی آفات می باشند. این مطالعه با هدف کاربرد شبه تنظیم کننده های رشد حشرات (پایروپیروکسی فن و بوپروفزین) برای کنترل تریپس پیاز درکشت مخلوط پیاز و توتون در دو سال زراعی 1386 و 1387 انجام شد. این بررسی در سال اول به صورت دو آزمایش جداگانه (کشت مخلوط با توتون و کشت ساده) در قالب طرح کرت های دو بار خرد شده در زمان و در مکان با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجراء گردید. تیمارها شامل، سم حشره کش پروفنوفوس، شبه-هورمون های بوپروفزین، پایریپروکسی فن، بوپروفزین+ پایریپروکسی فن و شاهد به عنوان فاکتور اصلی و دو رقم پیاز درچه اصفهان و سفید قم به عنوان فاکتور فرعی بودند. پس از رشد بوته ها، نمونه برداری برای اندازه گیری تعداد تریپس و میزان آسیب در بوته، میزان پیچش نوک برگ ها، وزن تر، وزن خشک، ارتفاع و نسبت غده دهی بوته ها انجام گردید. پس از برداشت، میزان عملکرد و تأثیر تیمارها روی آن در دو رقم مورد بررسی قرار گرفت. در سال دوم فقط اثر شبه هورمون ها روی تراکم آفت و میزان آسیب مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر تیمارها بر میانگین تعداد تریپس در هر بوته معنی دار بود. در سال اول در تیمار بوپروفزین+ پایریپروکسی فن کمترین تعداد تریپس در هر بوته دیده شد. اما تیمارها روی بقیه صفات اندازه گیری شده اثری نداشتند. در سال دوم در تیمار پایریپروکسی فن کمترین تعداد تریپس در هر بوته دیده شد. بین دو رقم مورد مطالعه از نظر تراکم جمعیت تریپس و میزان آسیب وارده توسط آن اختلاف معنی داری وجود داشت. رقم درچه اصفهان دارای تراکم آفت بیشتر و میزان آسیب بالاتر بود. همچنین بررسی صفات زراعی نشان داد که دو رقم مورد مطالعه از نظر وزن تر، وزن خشک، ارتفاع گیاه و عملکرد دارای اختلاف معنی دار با یکدیگر بودند. رقم درچه دارای وزن تر، وزن خشک، ارتفاع بوته و عملکرد کمتر بود. اختلاف بین ارقام از نظر صفات مذکور حاکی از تحمل متفاوت ارقام در برابر تریپس پیاز و اختلاف ژنتیکی بالا بین دو رقم می باشد. مقایسه صفات در زمان های مختلف نمونه برداری نشان داد که تفاوت بین تعداد تریپس در هر بوته، میزان آسیب وارده در هر بوته، درجه خمیدگی نوک برگ، وزن تر و خشک بوته، ارتفاع گیاه و نسبت غده دهی بوته در زمان های نمونه برداری معنی دار بود. مقایسه صفات در دو محل کشت بدون توتون و همراه با توتون نشان داد که تفاوت بین تعداد تریپس در هر بوته، وزن تر، وزن خشک و ارتفاع در دو محل کشت پیاز بدون توتون و همراه با توتون معنی دار بود. بررسی همبستگی بین صفات اندازه گیری شده در این پژوهش نشان داد که تعداد تریپس در هر بوته و میزان آسیب وارده توسط تریپس به بوته های پیاز همبستگی مثبت داشت. همچنین تعداد تریپس و میزان آسیب با ارتفاع گیاه همبستگی منفی داشت. همچنین ارتفاع گیاه با وزن تر و خشک بوته همبستگی مثبت، وزن تر بوته با وزن خشک بوته همبستگی مثبت و نسبت غده دهی با وزن تر و خشک بوته همبستگی مثبت نشان داد. به طور کلی هورمون پایریپروکسی فن در کنترل تریپس پیاز موثر بود و گیاه توتون در کشت مخلوط با پیاز اگر چه که جمعیت آفت را کم نکرد اما باعث افزایش وزن تر، وزن خشک و ارتفاع گیاه شد.