چکیده: از جمله مباحث مهم کیفیتی که امروزه مورد توجه خاصی قرار گرفته است، مبحث تحلیل کارایی فرآیند می باشد. اصولا در هر برنامه بهبود کیفیتی که در صنایع تولیدی و یا خدماتی انجام می شود، مطالعه کارایی فرآیند از جایگاه ویژه ای برخوردار است. شاخص های توانایی فرآیند با هدف اندازه گیری کارایی فرآیندها بر طبق مشخصه های استاندارد، از مهمترین ابزاری هستندکه در مطالعات کارایی فرآیند از آن ها استفاده می شود. این شاخص ها معیاری جهت ارزیابی دقت، صحت و عملکرد فرآیندهای تولیدی می باشند. طی دهه های گذشته تحقیقات وسیعی در ارتباط با شاخص های توانایی فرآیند یک متغیره انجام شده است؛ اما شاخص های توانایی فرآیند چند متغیره در این بین تا حدود کمتری مورد توجه قرار گرفته اند. شاخص های توانایی فرآیند چند متغیره به منظور ارزیابی وضعیت فرآیندهای تولیدی با دو و یا بیشتر از دو مشخصه کیفی همبسته نظیر وزن، طول و عرض، مورد استفاده قرار می گیرند. امروزه با گسترش سیستم های اتوماتیک کنترل محصول، امکان دسترسی به حجم بالاتری از داده های کمی و کیفی فراهم شده است و لذا این گونه شاخص ها در صنعت کاربرد وسیع تری یافته اند. موضوع دیگری که در این میان باید مورد توجه قرار گیرد، کارایی ابزار اندازه گیری مورد استفاده به منظور تعیین و اندازه گیری مشخصه های فرآیند مورد بررسی می باشد؛ چراکه صحت مقادیر اندازه گیری شده مشخصه ها تا اندازه زیادی به دقت ابزار اندازه گیری مورد استفاده بستگی دارد که خود تاثیر گذار در برآورد شاخص توانایی فرآیند می باشد. با توجه به نقش و اهمیتی که مقادیر این شاخص ها در انتخاب تامین کنندگان و تعیین روش های ارزیابی محصولات ایفا می کنند؛ در صورتی که در محاسبات کارایی فرآیند، خطای ابزار اندازه گیری در نظر گرفته نشود، منجر به انحراف قابل توجهی در تعیین و یا تخمین کارایی فرآیند شده و این موضوع می تواند منجر به خسارت قابل توجهی به تولیدکنندگان شود. از طرف دیگر تولیدکنندگان نمی توانند کارا بودن فرآیند تولیدی خود را به مشتریان ثابت کنند که این موضوع نیز کاهش سوددهی سازمان را به همراه خواهد داشت. مطالعات متعددی در زمینه بررسی تاثیر خطای اندازه گیری بر روی شاخص های توانایی فرآیند یک متغیره انجام شده است؛ اما این مطالعات در حوزه شاخص های توانایی فرآیند چند متغیره، تنها به تعداد اندکی در سالیان اخیر محدود می شود. لذا تلاش می شود که با ارائه شاخص های توانایی فرآیند چند متغیره در حضور خطای ابزار اندازه گیری، کارایی فرآیندهای تولیدی به طور دقیق تری مورد بررسی قرار گرفته و تخمین بهتر و واقعی تری از کارایی این فرآیندها به دست آید. شاخص های توانایی فرآیند چند متغیره بر خلاف شاخص های توانایی فرآیند یک متغیره، منحصر به فرد نیستند و بر اساس تعاریف مختلفی محاسبه می شوند. لذا در به کار گیری این نوع شاخص ها در مطالعات کارایی فرآیند یک نوع سردرگمی در انتخاب مناسب-ترین شاخص وجود دارد. در این تحقیق شش شاخص توانایی فرآیند چند متغیره با تعاریف متفاوت مورد بررسی قرار گرفتند که ضمن ارائه رویکردی به منظور نحوه بررسی تاثیر خطای اندازه گیری بر مقادیر هریک از این شاخص ها، حساسیت این شاخص ها نیز به کارایی ابزار اندازه گیری مورد تحلیل قرار گرفته است. در ادامه شاخص های ecpk و mxcp که کمترین حساسیت را نسبت به خطای ابزار اندازه گیری از خود نشان دادند، به عنوان باثبات ترین شاخص ها در حضور خطای ابزار اندازه گیری معرفی شدند.