موضوع بحث در تاریخ اسلام از اهمیت خاصی برخوردار است، و برای هدایت بشر و جامعه اسلامی فواید گوناگونی دارد که اینجا تعدادی از فواید آن در آینه سخنان حضرت امیرالمومنین بیان شده است: الف- نشان دادن راه سعادت، هر انسان همواره دنبال سعادت و خوشبختی است. لذا یکی از اهداف بعثت واقعی انبیاء بازگو کردن راه سعادت است. ب-غفلت زدایی انسان تحت تاثیر اوضاع قرار میگیرد و زود از هدف خویش غافل می شود یکی از اهداف بعثت انبیاء بر طرف کردن این غفلت ها است. ج-یادآوری نعمتهای الهی، یکی از خدمات انبیاء آن است که نعمتهای الهی را همواره به یاد انسان می آورند. د-شکوفا کردن فطرت خداجویی انسان انسانها فطرتا خداجو و خداشناس هستند. اما در اثر عواملی این فطرت از کارایی باز می ماند انبیاء این فطرت را شکوفا می سازند. ه-تکمیل فضائل اخلاقی هر چند ریشه فضائل اخلاقی در نهاد همه انسانها تعبیه شده است اما در صورتی که پیامبران نبودند بسیاری از این فضائل به فراموشی سپرده می شد. و-شکوفا کردن تفکرات عقلی: امام علی (ع) تفکرات عقلی انسان را به گنجی تشبیه می کند که خود او از آن خبر ندارد و انبیا او را از وجود این گنج با خبر می سازند. ز-تشکیل حکومت و برقراری عدالت، چون وجود حکومت برای جلوگیری از هرج و مرج و اقامه عدالت در جامعه لازم و ضروری است زیرا پیامبر الهی فقط به ارائه قانون و شریعت اکتفا نمی کند بلکه وظیفه او در صورت امکان تشکیل حکومت هم است. نکته در خور توجه آن است که برای شناخت اهداف بعثت از دیدگاه امام علی (ع) می توان به سخنان ایشان در توصیف جهان قبل و بعد از بعثت پیامبر گرامی اسلام مراجعه کرد. نکته دیگر آن است که جهت تحقق بخشیدن به اهداف بعثت یک سری شرایط و وخصوصیات برای پیامبر و نماینده الهی ضروری است.

حب یا محبت، نوعی وابستگی است که در موجود زنده نسبت به امور ملایم با طبع حاصل می شود، و با رشد موجود زنده در جهات مختلف توسعه می یابد. حب ذات نیز پدیده ای توأم با حیات و زندگی بوده، و هر موجود زنده ای خود را دوست دارد. البته نفس یا خود، دارای لایه ها و مراتب مختلفی است، که در هر مرتبه، گرایش ها و توانایی های متناسب با خود را دارد. سیر به سوی کمال نهایی انسان نیز در گرو باروری توانایی های مراتب عالی وجود انسان میسر می گردد. دلایل عقلی، تاریخی و تجربی، فطری بودن حب ذات را ثابت می کند، و اسلام نیز بالاترین ظرفیت را برای رشد استعداد فطری انسان قایل شده است. توانایی های فطری در هر موجودی، ویژگی های خاصی دارد، و یکی از ویژگی های فطریات انسان، میل به بی نهایت است. از نظر اسلام، انسان دارای دو بعد وجودی است، و زندگی او نیز دارای سه بخش طبیعی محض، طبیعی توأم با حیات انسانی، و حیات معقول می باشد. بر این اساس، فضیلت طلبی انسان مربوط به بعد مثبت و انسانی و قوای آن بوده، و رذایل انسانی هم مربوط به بعد منفی یا حیوانی است. انسان همواره مراحلی از زندگی خود را صرفاً در بستر حیات طبیعی می گذراند، و به همین دلیل زمینه برای فرو رفتن بیشتر در این بعد فراهم است؛ اما رشد عقلانی و تربیت صحیح دینی باعث می شود که خوددوستی فطری انسان در جهت مثبت و کمال انسانی توسعه یابد. اگر انسان از توجه به این بعد غافل گردد، دچار خودفراموشی خواهد شد. این پدیده گاهی در اثر بی توجهی به رشد استعدادهای بعد مثبت و غوطه ور شدن در نیازهای جسمانی و حیوانی قبل از رسیدن به خود حقیقی رخ می دهد، و گاهی نیز بعد از رسیدن به کمال عقلانی و خود حقیقی در اثر توجه مجدد و بیش از اندازه به نیازهای جسمانی شکل می گیرد.

بنابراین این تحقیق در یک مقدمه و چهار فصل تنظیم شده است. در مقدمه، موضوعاتی چون تبیین موضوع، اهداف تحقیق، روش تحقیق، پیشینه تحقیق، فرضیه های تحقیق، خلاصه تحقیق و پیشگفتار مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل اول، کلیات بحث مثل معانی عدل، مقصود از ظلم، جایگاه عدل الهی در جهان بینی اسلامی، افتراق متکلمان مسلمان در مساله عدل الهی، فواید و آثار اعتقاد به عدل الهی در زندگی فردی و اجتماعی، عدل الهی و مساله حسن و قبح ذاتی افعال طرح شده است. در فصل دوم با عنوان "عدل تکوینی از دیدگاه امام علی" موضوعاتی از قبیل احسن بودن نظام عالم، عبث نبودن آفرینش، رابطه عدل الهی و شرور طبیعی، آزمایش و ابتلاء، عدالت در تقسیم رزق از دیدگاه امام علی تحقیق و بررسی شده است. در فصل سوم با عنوان "عدل تشریعی از دیدگاه امام علی" مکلف بودن انسان، رابطه میان حق و تکلیف بررسی شرور اخلاقی از دیدگاه امام علی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. سرانجام در فصل چهارم با عنوان"عدل جزایی از دیدگاه امام علی مباحث مانند عدل الهی و اختیار انسان، قضا و قدر و اختیار انسان، عدل الهی و ثواب و عقاب اخروی و عدل و فضل مورد بحث و تفحص قرار گرفته است.

معیار صدق قضایا در معرفت شناسی اسلامی چیست؟ این سوال مسأله اصلی این رساله می باشد. برای پاسخ به این پرسش به سه تئوری مهم، به خصوص تئوری مطابقت از دیدگاه فیلسوفان اسلامی پرداخته شده است. در این بررسی مشخص شد که تنها تئوری مطابقت توانایی های لازم را برای ارائه پاسخ درست به اشکالات علیه خود رادارد. در آخر به این نتیجه می رسیم که پاسخ درست این تحقیق به سوال اصلی خودش، این است که معیار صدق قضایا در معرفت شناسی اسلامی، مطابقت با واقع است.

امروزه جنبش هایی نوپدید در غرب و شرق با عنوان معنوی به صحنه آمده اند و سعی در ارائه تصویر آرمانی از انسان دارند، تا بدین وسیله به نیازهای معنوی انسان مدرن پاسخ بدهند. از جمله مهم ترین این جنبش ها که تاکنون آثار فراوانی از خود به جای گذاشته اند، دو جریان اثرگذار و مشهور اوشو و پائولو است، که انسان ایده آل از منظر هر دو در حالی که دارای اشتراکات فراوانی است، از ویژگی های متفاوتی نیز برخوردار است. اوشو تصویر خویش از انسان ایده آل امروزی را زوربای بودا می نامد که یکی سمبل زیاده خواهی، شهوت و شادمانگی است و دیگری اسوه زهد و ریاضت است. او رهایی از ذهن، سرور و شادمانگی، نفی دعا و عبادت را از ویژگی های انسان ایده آل می داند که از راه مراقبه به دست می آید. در مقابل انسان آرمانی کوئیلو که به عنوان قهرمان های داستانی در رمان هایش جلوه می کند، دارای ویژگی هایی است مانند: اباحی گری و بی بند و باری، گوش سپردن به ندای درون که به واسطه پیش گویی و جادوگری، اتصال به روح کیهانی و پیروی از افسانه شخصی حاصل می شود. با بررسی و بیان نقد هر دو جریان، در یک نگاه کلی خاستگاه مشترک این گونه جنبش های نوپدید معنویت گرا را می توان در معنویت پست مدرن ارزیابی کرد که باعث رویش انواع متنوع از این جنبش ها بوده است و اصول مشترک هر دو جنبش را در تفکر انسان محوری دانست که تکثرگرایی، آزادی خواهی و فردگرایی از مولفه های اصلی و اساسی آن به حساب می آید. در انتهاء انسان آرمانی از نگاه اسلام بازگو می شود که جانشین و امانت دار الهی است و با پیروی از فطرت الهی و ایمان و عمل صالح، هر لحظه در حال شکوفا شدن و پیمودن مسیر رشد و کمال است.