نام پژوهشگر: صدیقه غلامی ابرستان

تفسیر روایی سوره توبه آیات 75 تا 129
پایان نامه سایر - دانشکده علوم حدیث 1391
  صدیقه غلامی ابرستان   مهدی مهریزی

پژوهش پیش رو با تکیه بر روایات تفسیری و منبع قرار دادن آنها، به تبیین و تفسیر آیات 75 تا 129 سوره توبه می پردازد . تفسیر قمی، عیاشی، صافی و برهان، از تفاسیر شیعه و الدرالمنثور از منابع اهل سنت، منابع اصلی این پژوهش هستند . در این طایفه از آیات شریفه قرآن کریم ، از منافقان و سرنوشت آنان سخن به میان آمده است و با برشماری نشانه های نفاق به ابتلا به این بیماری بزرگ شدیدا هشدار داده شده است . در بخش دیگری از این سوره اهمیت جهاد در راه خدا مورد توجه قرار گرفته و به تناسب بحثهای مربوط به جهاد، مسلمانان به اتحاد و فشردگی صفوف دعوت شده اند و باز ماندگان از همدلی و وحدت کلمه و کسانی که به بهانه‏های مختلف از پذیرش وظیفه جهاد شانه خالی کرده اند شدیدا سرزنش و ملامت شده و در مقابل، از مهاجرین نخستین و سایر مومنان راستین مدح و ستایش شده است . و از آنجا که جامعه اسلامی آن روز با تاسیس حکومتی عدالت محور و نوپا ، برپایی مدنیت اسلامی را هدف گرفته بود ، در این آیات مدنی امور مهمی همچون پرداخت زکات، و پرهیز از تراکم ثروت، و لزوم تحصیل علم ، و وجوب تعلیم و تعلم را یاد آور می‏شود. از این رو در این مجموعه که نزدیک 500 روایت در ذیل آیات جمع آوری شده است حدود 90 روایت، مربوط به زکات و آداب و احکام آن است که شاید بتوان گفت گسترده ترین موضوع روایات در این پژوهش است . برای رسیدن بهتر به مفاهیم آیات به برخی از مفردات آن پرداخته شده است . از این رو ، در پژوهش حاضر، 60 واژه از آیات قرآن برگزیده و با استفاده از منابع لغوی کهن و جدید بررسی شده اند. در بخش تحلیل روایات، به گونه شناسی روایات ، آسیب شناسی آنها و استخراج پیام ها و آموزه های هدایتی آیات پرداخته شده است . بیشترین روایات از گونه " ایضاح مفهومی " است . مهم ترین آسیب های به دست آمده ، ارسال در سند و نقل به معنا بوده است. به علاوه 204 پیام هدایتی نیز از این مجموعه روایات تفسیری، استخراج شده است.