نماتد scutellonema sp. از نظر اقتصادی در جهان یکی از مهمترین نماتدهای گیاهان زراعی و باغی خصوصاً در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری بشمار می آید. هدف از تحقیق شناسایی موفولوژیکی گونه نماتد scutellonema sp.، تعیین برخی از میزبان های گیاهی نماتد، تعیین درصد فراوانی نماتد روی برخی از میزبان ها، تعیین دینامیک جمعیت نماتد روی برخی گیاهان در شرایط گلخانه ای و بررسی هیستوپاتولوژیکی روی برخی گیاهان در شرایط گلخانه ای بود. پس از نمونه برداری، نماتد مورد نظر از خاک رایزوسفر ریشه گیاه شاخ بزی با میانگین جمعیت (40-200 نماتد در هر 100 گرم خاک) استخراج شد. نتایج اندازه گیری نماتد با میکروسکوپ نوری و مقایسه این نتایج با کلیدهای شناسایی معتبر، نماتد scutellonema brachyurus تشخیص داده شد. تکثیر موفق نماتد روی گیاه گوجه فرنگی انجام شد. حساسیت میزبانی گیاهان خیار، هویج، گوجه فرنگی، خربزه، کدو، ذرت، کاهو، فلفل، پنبه، تربچه و جو با 250 نماتد در هر گلدان برای هر یک از تیمارها بررسی شد. نتایج حاصل از بررسی حساسیت میزبانی و دینامیک جمعیت نماتد روی گیاهان تیمار فوق الذکر نشان داد که بیشترین میزان تکثیر نماتد روی میزبان خیار با میانگین جمعیت 2233 نماتد در 100 گرم خاک و یک گرم ریشه و کمترین جمعیت نماتد روی گیاه جو با تعداد 100 نماتد در 100 گرم خاک و یک گرم ریشه بود. نتایج نشان دادند بالاترین فاکتور تولیدمثلی نماتد مربوط به میزبان خیار با مقدار 8.93 بود. در گیاهان تربچه و جو، علی رغم نفوذ نماتد به داخل ریشه، فاکتور تولید مثلی (rf) کمتر از یک بود و هیچ یک میزبان محسوب نمی شوند. نتایج تجزیه واریانس تکثیر و تولید مثل نماتد s. brachyurus روی گیاهان زراعی و باغی نشان داد بین گیاهان تیمار به لحاظ آماری اختلاف معنادار وجود دارد (0.05?p). نتایج آزمایشات هیستوپاتولوژی (مشاهده نماتد درون بافت ریشه) روی گیاهان تیمار نشان داد نماتد در مراحل اولیه آلودگی به صورت اکتوپارازیتی تغذیه می کند و با گذشت زمان نماتد گاهگاهی رفتار تغذیه ای نیمه داخلی و داخلی مهاجر را نشان داد. از نتایج این تحقیق می توان در تحقیقات آینده و در کارهای مدیریت نماتد و پیش آگاهی نماتد استفاده کرد. کلمات کلیدی: نماتد scutellonema، حساسیت میزبانی، هیستوپاتولوژی، فاکتور تولیدمثلی.