در این تحقیق به بررسی اثر(مدلسازی و کنترل) پارامترهای فرآیند ماشینکاری تخلیه الکتریکی خشک پرداخته شده است. تفاوت عمده این نوع ماشینکاری با ماشینکاری تخلیه الکتریکی سنتی یا تر، استفاده از تزریق دی الکتریک گازی با فشار بالا به جای دی الکتریک مایع و اعمال دوران به الکترود ابزار می باشد. در این تحقیق ضمن بیان خصوصیات این فرآیند، مقدمه ای بر منطق فازی و روش های آماری، مدلسازی و کنترل فرآیند مبتنی بر استنتاج فازی عصبی تطبیقی در ماشینکاری تخلیه الکتریکی خشک و سنتی،ارائه گریدیده است. در این پژوهش به مدلسازی و طراحی قوانین کنترلی خارج از خط از ماشینکاری های تخلیه الکتریکی خشک و سنتی پرداخته است. برای انجام آزمایش های مربوط به ماشینکاری تخلیه الکتریکی خشک از شش پارامتر ورودی ولتاژ، شدت جریان، زمان روشنی پالس، ضریب بهره پالس، فشار گاز(اکسیژن) و سرعت دورانی اسپیندل و در طراحی آزمایش های مربوط به ماشینکاری تخلیه الکتریکی سنتی از چهار فاکتور ولتاژ، زمان روشنی پالس، زمان خاموشی پالس و شدت جریان استفاده شده است. خروجی ها در هر دو حالت، نرخ باربرداری و زبری سطح می باشند. از معادلات رگرسیون برازش شده برای هر یک از خروجی ها (برای تولید داده های مصنوعی) در غنی سازی پایگاه داده استفاده شد. برای ارزیابی مدل ها و کنترلرهای مربوط به هریک از حالات نیز از 8 وضعیت استفاده گردیده است. عملکرد هر یک از مدل ها و کنترلرها با توجه به معیار درصد انحراف از مقدار واقعی و میانگین قدرمطلق خطاها مورد ارزیابی قرار گرفتند. بیشترین درصد خطا در مدل های anfis غنی شده (به کمک داده های مصنوعی) مورد قبول به ترتیب برای حالات خشک و سنتی 2.5% و9.21% و برای کنترل پارامترهای ورودی به ترتیب 3.6% و 7.3% بدست آمده است که نسبت به مقالات ارائه شده در ژورنال های معتبر خارجی برتری دارد.