نام پژوهشگر: محمد حیدر حمودی

البحث القرآنی فی تراث شهید المحراب السید محمد باقر الحکیم (رضوان الله تعالی علیه)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1385
  محمد حیدر حمودی   منذر حکیم

در این اثر به تجزیه و تحلیل آثار و اندیشه های قرآنی شهید محمّدباقر حکیم و روش شناسی ایشان در تفسیر آیات قرآن کریم و استفاده از علوم قرآنی در تفسیر پرداخته شده است. نویسنده ابتدا مهم ترین موضوعات مقدّماتی قرآن کریم، مانند اسمای قرآن، علوم قرآن و تشویق اهل بیت( و قرآن کریم مبنی بر تدّبر و تفکر در قرآن و اُنس داشتن با آن را معّرفی کرده، سپس موضوعاتی عمومی درباره قرآن کریم، همچون: مدنی یا مکی بودن آیات و سوره ها، نحوه نزول قرآن، اسباب نزول قرآن، اثبات کردن نصّ قرآنی و هدف از نزول قرآن را بررسیده است. وی در ادامه، اهم مباحث قرآن، مانند اعجاز، محکم و متشابه و نَسخ در قرآن واکاوی کرده است. پس از آن، مباحث مهّم مورد بحث در تفسیر قرآن، همچون: تاریخ تفسیر، ماهیت تفسیر، شروط تفسیر و مفسّر، روش های تفسیری، اهل بیت و قرآن و نقش آنها در تفسیر، معرّفی مفسّران بزرگ و نمونه هایی از تفسیر ترتیبی و موضوعی و دیگر روش های تفسیری بحث شده توسّط آیت الله محمّدباقر حکیم، بررسی شده است. در باب دوم، آثار قرآنی آیت الله محمّدباقر حکیم معّرفی شده است؛ این کتاب ها، مانند علوم قرآن، هدف از نزول قرآن، و تأثیر آن بر روش تفسیر، شبهات مستشرقین در مورد قرآن، معرفّی شخصیت قرآنی و تفسیری شهید سیدمحمّدباقر صدر و شخصیت علمی ایشان، تفسیر سوره حمد، قصّه های قرآنی، ابتلا و امتحان در قرآن، حکومت اسلامی، وحدت اسلامی از دیدگاه قرآن و عترت، نقش اهل بیت( در تأسیس جامعه صالح اسلامی، تحلیل امامت و ولایت اهل بیت(، جامعه انسانی در قرآن کریم و حجّت و ولایت از دیدگاه قرآن و عترت است. در قسمت دیگری از همین باب، سیره قرآنی و علمی شهید محمّدباقر حکیم معرّفی، و گوشه هایی از حیات علمی، سیاسی، اجتماعی و دوران هجرت ایشان به ایران و نیز فعّالیت های سیاسی و علمی او در این مدّت، مدیریت کردن جنبش های علمی و سیاسی عراق از ایران، مهاجرت دوباره وی به عراق و سرانجام: شهادت او توّسط ایادی امریکا و صهیونیسم به تصویر کشیده شده است.