در این پایان نامه به استقراء تامّ تأویلات امام خمینی(ره) از بین آثار ایشان و بررسی روشمند آن پرداخته شده است. این تأویلات در سه ساحت خداشناسی، جهان شناسی، و انسان شناسی انتظام یافته اند. مبنا و زیر ساخت اندیش? امام در این تأویلات قاعد? وضع الفاظ برای روح معانی است(که در تضاعیف روایات معصومین (ع) نیز دیده می شود). امام (ره) با تأویل و تبیین برخی از اسماء و صفات الهی نظیر علم و رحمت با برخی از مفاهیم پای? اندیش? عرفانی نظیر فیض منبسط، رحمت اطلاقی وجود و احاط? قیومیه زوایایی از خداشناسی عرفانی را در ذیل آیات قرآن روشن فرموده اند. و در بخش جهان شناسی با تطبیق برخی از مفاهیم مفردات و آیات، بر عوالم و طبقات هستی در جهان بینی عرفانی در آن جا که مویدات و قراین روایی تفسیری وجود داشته است همت گماشته اند. بخش عمده ای از تأویلات امام(ره) در حوز? انسان شناسی و شناخت انسان کامل و همچنین مربوط به مقامات و احوالات سلوکی و شاخصه های سیرو سلوک عرفانی است. که حقیقت لیله القدر و انطباق آن با بنی? محمدیه و حقیقت ارض و انطباق آن با قلب انسانی و حقیقت فتح قرآنی و انطباق آن با فتوحات سه گانه و حقیقت جبل و انطباق آن با أنانیت نفس و حقیقت عصر و انطباق آن با انسان کامل و حقیقت قاب قوسین و انطباق آن با نهایت قرب رسول گرامی اسلام به مبدأ متعالی از زمر? این موارد است.