نام پژوهشگر: فاطمه حاج مرادی

مطالعه تبارزایی بخش hymenobrychis از جنس onobrychis miller در ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده علوم پایه 1392
  فاطمه حاج مرادی   مسعود رنجبر

جنس onobrychis شامل حدود 170 گونه می باشد که عموماً در شمال غربی آسیا، مناطق مدیترانه ای و مناطق معتدل اروپا و آسیا گسترش دارد. بخش hymenobrychis با حدود 14 گونه یکی از مهم ترین بخش های جنس onobrychis می باشد. در این پژوهش سعی شد تا با استفاده از ویژگی های ریخت شناسی، ریز ریخت شناسی، سیتولوژیک، آناتومی و مولکولی گامی در جهت رفع ابهامات و پیچیدگی های موجود در بین گونه های بخش hymenobrychis برداشته شده و روابط بین و درون گونه ای این تاکسون ها مشخص شده و در نهایت گروه های طبیعی موجود در این بخش معرفی گردد. به منظور تعیین تنوع درون و بین گونه ای در گونه های مختلف بخش hymenobrychis، داده های حاصل توسط نرم افزارهای mvsp و spss مورد آنالیز قرار گرفتند. به طور کلی بر اساس نتایج بدست آمده از ریخت شناسی، گونه های بخش hymenobrychis به دو زیربخش درفش کوتاه (mm 14-9 ) و درفش بلند (mm 27-15) تقسیم بندی می شوند. گونه های o. sintenisii، o. chorassanica، o. kuchanensis، o. meshhedensis و o. ptolemica در زیر بخش درفش کوتاه و گونه های o. oshnaviyehehnesis ، o. michauxii، o. mazanderanica، o. schahuensis، o. talagonica، o. hohenackeriana، o. subnitens و o. alborzensis در زیر بخش درفش بلند قرار می گیرند. در بررسی تنوع در درون هر یک از گونه های مورد مطالعه، تاکسون های دارای اختلافات بارز در ویژگی های ریخت شناسی به عنوان گونه جدید درنظر گرفته شدند. آنالیز داده های حاصل از بررسی دانه های گرده نشان داد که بر اساس اندازه قطر قطبی و قطر استوائی در دانه های گرده می توان گونه های مختلف بخش hymenobrychis را به دو گروه اصلی تقسیم نمود. مطالعه سیتوتاکسونومی صورت گرفته در گونه های مختلف بخش hymenobrychis دو عدد پایه کروموزومی 8=n و 7=n را نشان داد. تمامی تاکسون های مورد مطالعه دیپلوئید بودند و پلی پلوئیدی در آنها دیده نشد. به منظور بررسی کرک و آناتومی گونه های مختلف بخش hymenobrychis برش عرضی از مقطع دم گل آذین صورت گرفت. آنالیز داده های حاصل از این بررسی بیانگر قرارگیری گونه های مختلف در چهار گروه مجزا می باشند. از نظر کرک دو نوع کرک ساده و زگیل دار دیده شد. به منظور بررسی روابط فیلوژنی در گونه های بخش hymenobrychis از داده های مربوط به توالی نوکلئوتیدی ناحیه its از nrdna استفاده شد. درخت حاصل از آنالیز داده ها بیانگر قرارگیری گونه های بخش hymenobrychis در دو گروه اصلی می باشد. به طوریکه گونه های درفش بلند بادرصد اطمینان 91 در یک شاخه و گونه های درفش کوتاه با درصد اطمینان 87 و در شاخه دیگر قرار می گیرند. بر این اساس هر دو زیر بخش تک نیا می باشند و گونه های درفش بلند از نظر تکاملی ابتدائی تر از گونه های درفش کوتاه می باشند. نتایج این مطالعه نشان داد که گونه های بخش hymenobrychis از نظر تنوع ژنتیکی در ناحیه its از nrdna شباهت زیادی به هم دارند. نتایج حاصل از بررسی ریخت شناسی، ریز ریخت شناسی دانه گرده، سیتولوژی و مولکولی در گونه های مختلف بخش hymenobrychis، موید جدائی این گونه ها به دو زیر بخش درفش بلند و درفش کوتاه می باشد. با توجه به وجود 8=n در برخی گونه های کلاد درفش بلند و عدم وجود این عدد پایه در کلاد درفش کوتاه و از طرفی دیگر با توجه به ابتدایی بودن کلاد درفش بلند به این نتیجه می رسیم که 8=n عدد پایه اجدادی می باشد و گونه های دارای 7=n در اثر کاهش آنیوپلوئیدی از 8=n به وجود آمده اند.