در دهه های اخیر مفهوم ((توسعه ی حمل و نقل همگانی محور (tod))) در راستای جنبش های رشد هوشمند، شهر فشرده و نوشهرسازی به عنوان یکی از رویکردهای متکی بر اصول پایداری به منظور اصلاح الگوی پراکنده رویی در نظام شهرسازی کنونی گسترش یافته است. این رویکرد با ایجاد هماهنگی میان دو مولفه ی حمل و نقل و کاربری زمین در فرایند برنامه ریزی و طراحی نواحی شهری، سعی در ایجاد جوامعی پاکیزه، سرزنده و انسان دوستانه دارد. از سوی دیگر مراکز کهن شهری با داشتن ارزش های فراوان تاریخی و فرهنگی و به عنوان قلب تپنده ی اقتصادی شهرها، امروزه با چالش های فراوانی روبرو هستند. یکی از این چالش ها در مرکز شهر سنندج به عنوان نمونه ی موردی این پژوهش، تراکم ترافیک ناشی از تردد بالای خودروهای شخصی است. در این راستا، پژوهش حاضر بر آن است تا با روشی توصیفی- تحلیلی در قالب یک رویکرد توسعه ای و با بهره گیری از اصول توسعه حمل و نقل همگانی محور، پس از شناسایی و ارزیابی جامع و دقیق ویژگی های مختلف این مرکز، به ارائه ی راهبردها، سیاست ها و برنامه های عملیاتی توسعه در راستای ارتقای کیفیت فضا، سرزندگی و انسان محوری آن برای شهروندان بپردازد. یافته ها و نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر آن است که از میان اصول و راهبردهای کلیدی توسعه ی حمل و نقل همگانی محور، راهبرد افزایش کیفیت و دسترسی به حمل و نقل همگانی، ارتقای وضعیت پیاده روی و دوچرخه سواری و مدیریت تقاضای حمل و نقل از اهمیت بالایی برای تدوین برنامه های پیشنهادی به منظور توسعه ی مرکز شهر سنندج برخوردار هستند. همچنین به منظور دستیابی به نتایج موفقیت آمیز در کاربست برنامه های پیشنهادی مذکور، ضمن تاکید بر مشارکت شهروندان پیشنهاد می شود که بستر قانونی لازم برای گسترش رویکرد توسعه ی حمل و نقل همگانی محور مهیا شود و زمینه ی لازم برای سرمایه گذاری بخش خصوصی و عمومی به طور همزمان فراهم گردد.

در دهه های اخیر رشد ناموزون و از هم گسیخته شهرها، همچنین رشد حومه ای موجب بروز مشکلات فراوانی در سطح شهرها شده است، مشکلات حمل و نقل مرکز شهر تبریز و ترافیک بالا در محورهای آن به دلیل عدم برنامه ریزی فضایی و کاربری زمین و پیش بینی های لازم بوده است. توسعه حمل و نقل محور(tod) راهبردی مناسب برای ارتقای کیفیت محیطی و برنامه ریزی کاربری زمین است. این رویکرد در صدد است تا از طریق ایجاد یکپارچگی بین برنامه ریزی حمل و نقل شهری و کاربری زمین، مردم را به زندگی در ناحیه ی مجاور ایستگاه های حمل و نقل همگانی و استفاده از آن تشویق نماید. پایانه ایستگاه سه راه امین شهر تبریز با توجه به مشکلات عدیده ای که دارد و تمرکز و تراکم کاربری های مهم شهری، پتانسیل مناسبی برای تبدیل شدن به یک مرکز tod را دارد. در این راستا، این پژوهش در پی آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی، چارچوب الگوی کریدوری حمل و نقل همگانی محور به منظور افزایش پایداری و خلق یک محیط انسان دوستانه، افزایش قابلیت دسترسی، تقویت گزینه های حمل و نقل همگانی و کاهش چالش های زیست محیطی در مرکز شهر تبریز به کار گرفته شود. برای برنامه ریزی کاربری و ایجاد ویژگی های ذکر شده، یازده معیار لیتمن در این مورد، با swot ارزیابی و تحلیل شده و با روش تحلیل سلسله مراتبی(ahp) اولویت بندی شده است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که راهبردهای کاهش وابستگی به خودرو، پیاده راه سازی به همراه توسعه ی حمل و نقل همگانی و راهبرد افزایش دسترسی به حمل و نقل همگانی همچنین اتصال مسیرهای اصلی و بهبود حرکات جهت استفاده از پتانسیل های توسعه ی حمل و نقل همگانی محور و منافع آن بیشترین امتیاز را کسب کرده و در اولویت توسعه می باشند. برحسب اولویت های بدست آمده اهداف، راهبردها، سیاست ها و راهکارهای اجرایی به همراه نقشه های برنامه ریزی برای مرکز شهر تبریز پیشنهاد شده است.