نام پژوهشگر: سوسن فخرایی

نقش صحابه بدری در حکومت امام علی (ع)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده الهیات 1390
  آزاده رمضانی   شهلا بختیاری

چکیده جنگ بدر یکی از مهم ترین و سرنوشت ساز ترین جنگ های صدر اسلام از اهمیت ویژه ای در تاریخ اسلام برخوردار است که اهمیت آن را در پرداختن قرآن به ذکر تفصیلی آن در سوره ی انفال می توان دریافت. به همین دلیل صحابه ای که در این جنگ در رکاب رسول خدا (ص) حاضر شدند به بدریون موسوم شده و نسبت به سایر صحابه از جایگاه ویژه ای بهره مند شدند. جایگاه ویژه ی بدریون سبب شد که حضور و جانبداری آنان از یک گروه سیاسی، وزنه ی سنگینی در جهت گیری به شمار آید..................... دوران حکومت امام علی (ع) نیز از این قاعده مستثنی نبود. با بررسی نوع تعامل بدریونی که در دوران امام علی (ع) در قید حیات بودند، چهار نوع عملکرد شناسایی شد که شامل افرادی در گروه های رفتاری موافق با 8/57%، مخالف با 2/2%، اهل قعودی که با امام علی (ع) بیعت کرده ولی در جنگ با آن حضرت، همراهی نکردند با 4/4% و گروه چهارم، افرادی که منابع گزارشی از عملکرد و نقش آنان در زمان امام علی (ع) نداده اند با 6/35% تقسیم می شوند. در بررسی تمام رفتار و عملکرد صحابه ی بدری حاضر در خلافت امام (ع)، گروه رفتاری موافق درصد بیشتری را نسبت به سایر گروه های رفتاری تشکیل می دادند. هم چنین در میان موافقان بدری امام (ع)، درصد بیشتری در جنگ های آن حضرت ایفای نقش کرده اند تا سایر مناصب سیاسی، فرهنگی و اجتماعی. حضور برخی از آنان در جنگ های امام علی (ع) با وجود کِبَر سن، تاثیر گذاری آنان را در جهت گیری های سایر مسلمانان نشان می دهد. هم چنین از نتایج تحقیق بر می آید که انصار بدری بیش از مهاجران بدری در خدمت و رکاب امام علی (ع) بوده اند. واژگان کلیدی : امام علی (ع)، جنگ بدر، حکومت، صحابه، نقش.

بررسی عوامل موثر در تشکیل حکومت شیعیان در طبرستان و دیلم (250ه.ق)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1392
  منوره حسینی   حجت الله ایزدی

دولت شیعی به عنوان یک پدیده منحصر به فرد برای اولین بار در شمال ایران به وسیله سادات علوی در سال 250 ه. ق. تشکیل شد. راجع به اینکه چه زمینه ها وعواملی باعث تشکیل این حکومت شد، دیدگاهها و نظرات مختلفی مطرح شد. بعضی عوامل جغرافیایی و برخی دیگر عوامل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را عنوان کردند. این پژوهش به دنبال آن است که در غالب شیوه علمی و استفاده دقیق از اطلاعات تاریخی به نقد و بررسی دیدگاههای موجود با تعیین عوامل اصلی در تشکیل این دولت شیعی بپردازد. در این پژوهش این طور دیده می‏شود که منطقه طبرستان و دیلم، از نظر جغرافیایی، سیاسی و امنیتی آمادگی ایجاد یک نهضت شیعی، مذهبی را داشت. در این میان دشمنی و حسادت خلفای عباسی با علویان باعث ایجاد زمینه‏ایی شد تا آنان به ایران به خصوص طبرستان، مهاجرت نمایند. مهاجرت علویان و سادات به همراه عوامل دیگرکه در منطقه طبرستان رخ داد، باعث تغییرات در عرصه سیاسی، فرهنگی، مذهبی و عقیدتی در این منطقه شد. نقش و جایگاه مردم طبرستان در ایجاد حکومت تشیع علاوه بر شرایط محیطی وجغرافیایی ازعوامل مهم می باشند. نتیجه‏ایی که در این تحقیق حاصل شد این بود که علاوه بر شرایط جغرافیایی، شرایط اقتصادی، سیاسی،اجتماعی وفرهنگی نیز در تشکیل حکومت شیعی این منطقه نقش مهمی داشتند. از جمله عوامل سیاسی می‏توان ظلم وستم حاکمان منطقه برای گرفتن مالیات های سنگین به خاطروجود منابع سرشار طبیعی این منطقه را نام برد. همه‏ی این عوامل دست به دست هم دادند و توانستند اولین حکومت شیعی را در ایران رقم بزنند.

اخلاق زمامداری پیامبر (ص) در برخورد با مخالفین
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده الهیات 1393
  علی دولتی   ناصر محمدی

این پژوهش به تبیین انگیزه مخالفت هایی که نسبت به پیامبر اسلام(ص) صورت می گرفت و بررسی سیره آن حضرت در برخورد با این مخالفت ها پرداخته است. انگیزه مخالفان پیامبر اسلام(ص)را می توان در جهل و تعصب، ترس از فقدان آرامش، ترس از سقوط موقعیت اجتماعی، هراس از فروپاشی نظام قبیله ای، جبرگرایی، رقابت های قبیله ای، عدم شناخت از پیامبر(ص) و تعارض اندیشه توحید با شرک دانست. روش پیامبر(ص) در برخورد با مخالفان، مبتنی بر مدارا، محبت، حکمت، اندرز نیکو و استدلال و مناظره به نیکوترین روش بود. این روش در اوایل بعثت، باعث تحریک عواطف و احساسات مردم مکه شده و آنان را به اسلام ترغیب می کرد. اما هنگامی که مشرکان، به اصل دین حمله می کردند، برخورد پیامبر همراه با صلابت و قاطعیت بود. به همین دلیل، برخورد پیامبر(ص)، نسبت به مخالفت های یهودیان مدینه، در ابتدا بر اساس استدلال و مدارا، و اتعقاد پیمان های صلح بود، اما هنگامی که یهودیان پیمان شکنی کردند، و با مشرکان مکه شروع به همکاری نمودند، حضرت دستور جنگ با آن ها، و محاصره و اخراج آنان را از مدینه صادر کرده و بعضی از سران فتنه را نیز اعدام نمود. آن حضرت در برخورد با منافقان فتنه انگیز هم تا جایی که ممکن بود مدارا می کرد، اما اگر فتنه ها در مورد مسایل اصولی بود، به شدت با آن برخورد می کرد. دعوت دولتهای بزرک از طرف پیامبر به خاطر فراهم نمودن زمینه دعوت و دفع تجاوز آن ها بوده است. ایشان با مخالفان فکری و عقیدتی نیز، بر اساس دعوت به اقامه برهان، پند و اندرز و مناظره به شیوه نیکو برخورد می کردند.

تشیع در استان کردستان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم انسانی 1393
  سلمان امیر سرداری   سوسن فخرایی

مطالعه و بررسی چگونگی حضور و زندگی شیعیان در استان کردستان از آن جهت که اکثر جمعیت آن را اهل تسنن شافعی مذهب تشکیل می دهند، موضوعی جالب و تازه در مطالعات تاریخ تشیع است. شیعیان با جمعیتی حدود 249415 نفری 18 درصد از جمعیت 1493645 استان را به خود اختصاص داده اند. شیعیان بیشتر در شهرهای بیجار، قروه و کامیاران سکونت دارند. آداب و رسوم و سبک زندگی شیعیان استان کردستان که به دو دسته آذری و کُرد تقسیم می شوند، از یکدیگر متفاوت است؛ شیعیان آذری تاکیدی بر اجرای رسوم گذشته ندارند و آداب و رسوم آنها با سایر هم وطنان یکسان است. در مقابل بسیاری از مصادیق سبک زندگی به ویژه برای شیعیان کُرد که به حفظ فرهنگ خود اهتمام بیشتری دارند، با رعایت موازین اعتقادی و هنجارهای مذهبی به قومیت بازمی گردد. پررنگ ترین جلوه اعتقادی در زندگی شیعیان استان کردستان که آنها را از اهل سنت متمایز می نماید مناسبت های مذهبی مانند عیدغدیر، نیمه شعبان، ایام محرم و صفر و ایام فاطمیه(س) است. عزاداری ماه محرم جزیی جدایی ناپذیر از زندگی شیعیان در استان کردستان را به خود اختصاص می دهد. از دیگر سو وجود تعداد بسیار زیاد امامزادگان و نوادگان امامان معصوم علیهم السلام که از جور حکومت های اموی و عباسی و یا به نمایندگی از ائمه علیهم السلام و برای تبلیغ دین به مناطق کُردنشین از جمله استان کردستان امروزی مهاجرت کرده اند نمادی روشن و بلند از حضور شیعیان و حیات اعتقادی آنها در این استان است. شیعیان و اهل سنت شافعی در استان کردستان همواره رابطه ای مسالمت آمیز با یکدیگر داشته اند مگر در مواردی در زمان حکومت صفوی ها و به گونه ای بسیار کمرنگ تر که بیشتر جنبه روانی دارد پس از تشکیل نظام جمهوری اسلامی که شرایط خاص پس از انقلاب و ... موجد فضای بی اعتمادی نظام به اهل سنت کُرد و احساس روانی تبعیض از سوی آنان شده است. برای تدوین پایان نامه پیش رو که با عنوان "تشیع در استان کردستان" به حضور شیعیان در این استان، جمعیت و پراکندگی آنها در سطح استان، آداب و رسوم و رابطه شیعیان با اهل سنت پرداخته است، منابع قابل توجهی که به صراحت از اوضاع شیعیان در طول تاریخ در استان کردستان سخن گفته باشد، وجود نداشت؛ بنابراین با کمک منابع تاریخ کُرد و آمار و ارقام اخذشده از نهادهای مربوطه و مصاحبه با چند نفر از اهالی مطلع استان و همچنین مشاهدات عینی گردآورنده از وضع زندگی، عزاداری ها و مراسم مذهبی، زیارتگاه ها و ... مطالب پایان نامه جمع آوری شده است.

تشیع در مصر (از آغاز تا پایان خلافت فاطمیان)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور 1387
  جمیله بیت عبدالله   بهادر قیم

چکیده ندارد.

نهضت های شیعی در عصر اول عباسی (علل و عوامل و پیامدهای آن با تاکید بر شمال آفریقا(132-232ه. ق)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور 1387
  محمد شاوردی   بهادر قیم

چکیده ندارد.