نام پژوهشگر: مینا محمدی نصر
مینا محمدی نصر ایرج نحوی
میکروارگانیسم هایی نظیر باکتری ها (باسیلوس ها)،جلبک ها، مخمرها و قارچ ها که قابلیت تجمع لیپید به میزان بیش از 20% توده زیستی خود را دارند، میکروارگانیسم های مولد چربی نامیده می شوند. لیپید میکروبی از نظر نوع و ترکیب، به روغن به دست آمده از گیاهان و حیوانات شباهت دارد. تجمع لیپید در میکروارگانیسم های مولد چربی، با گرسنگی سلول در زمینه نیتروژن یا ماده غذایی دیگری به غیر از کربن اتفاق می افتد. در میان میکروارگانیسم های مولد چربی قارچ ها برای تولید اسیدهای چرب چند غیراشباع مناسب هستند.گروه های 3 و 6 اسیدهای چرب چند غیراشباع به دلیل فعالیت های زیستی که دارا می باشند، قابلیت استفاده به عنوان افزودنی های مواد غذایی یا دارویی را دارند. علاوه بر آن، اسیدهای چرب چند غیراشباع می توانند در درمان بیماری های قلبی- عروقی، سرطان و فرآیندهای التهابی استفاده شوند. در این تحقیق تولید لیپید و بررسی نیمرخ (محتوای) چربی برخی سویه های قارچی مثل موکور همیلیس ptcc 5292، مورتیرلا ویناسه آptcc 5262، ریزوموکور پاسیلوس ptcc 5134، ریزوپوس اوریزاptcc5176 و آسپرژیلوس نایجر ptcc 5223 مطالعه شد. همچنین، پس از بهینه سازی عوامل مختلف مانند نوع منبع کربن و نوع منبع معدنی و آلی نیتروژن به صورت تک فاکتوره در موکور همیلیس، مورتیرلا ویناسه آ و ریزوموکور پاسیلوس، به بهینه سازی غلظت این منابع و ph به کمک روش طراحی کسری و کامل فاکتوریل در موکور همیلیس پرداخته شد. استخراج لیپید طبق روش بلای و دایر انجام گرفت و ترکیب اسید چرب توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی مجهز به آشکار ساز یونش شعله ای تعیین شد. در میان سویه های قارچی این تحقیق، موکور همیلیس بیشترین میزان تولید لیپید را به صورت 54/5% داشت که، پس از بهینه سازی این میزان به 97/25% افزایش یافت. بررسی نیمرخ چربی سویه های قارچی نشان داد که نوع و مقدار اسیدهای چرب آن ها متفاوت است. به علاوه محتوای چربی می تواند در شرایط محیطی متفاوت تغییر یابد. در این مطالعه، اسیدهای چرب ضروری و مهمی مثل لینولئیک اسید (c18:2)، آلفا لینولنیک اسید (c18:3) و گاما لینولنیک اسید (c18:3) توسط این سویه های قارچی تولید شد. این نتایج نوید بخش استفاده از قارچ ها جهت تولید لیپید، اسیدهای چرب و کاربرد آن ها در صنایع غذایی و دارویی می باشد.