چکیده تعیین ویزگی های بیولوژیکی و مولکولی فیتوپلاسمای همراه با زردی مو در استان های فارس و لرستان بوسیله ی: الهام صالحی ابرقوئی زردی فیتوپلاسمایی یکی از بیماری های مهم و اقتصادی انگور در بسیاری از نقاط جهان است. در بازدید های سال های1391 و1392علائمی شبیه به علائم زردی فیتوپلاسمایی در مناطق موکاری استان های فارس و لرستان مشاهده گردید. با استفاده از سس (cuscuta campestris yank.) عامل زردی از موهای حاصل از کشت قلمه های تهیه شده از مو های دارای علائم در استان های فارس و لرستان به پروانش و بادنجان و با استفاده از پیوند از پروانش به پروانش انتقال داده شد و در پروانش های مایه زنی شده علائم بارز بیماری های فیتوپلاسمایی ظاهر شد. در آزمون‏ واکنش زنجیره ای پلیمراز( pcr) مستقیم با استفاده از جفت آغازگر p1/p7 قطعه مورد انتظار( 1800 جفت باز از اپرون ار ان ای ریبوزومی ) تنها در نمونه های پروانش مایه زنی شده تکثیر شد. در آزمون دو مرحله‏ای با استفاده از جفت آغازگر p1/p7 در دور اول و r16f2n/r16r2 در دور دوم قطعه مورد انتظار( 1200 جفت باز از ژن ار ان ای ریبوزومیs16 در 12 نمونه از 20 نمونه مو دارای علائم در تاکستان های استان های فارس و لرستان ، موهای علائم دار حاصل از کشت قلمه های تهیه شده از موهای دارای علائم در طبیعت و پروانش های مایه زنی شده تکثیر شد، لکن بوته های بادنجان مایه زنی شده از لحاظ آلودگی به فیتوپلاسما منفی بودند. کلمات کلیدی: زردی انگور، فیتوپلاسما، انتقال با سس، بررسی مولکولی و گروه آر ان ای ریبوزوی 16srxii محصول pcr مستقیم جدایه‏های فارس و لرستان همسانه‏سازی و تعیین ترادف شد و به ترتیب تحت رس شمارهای kf130967 و kf130968 در بانک جهانی ترادف‏ها ثبت گردید. جستجو با برنامه بلاست نشان داد که فیتوپلاسماهای عامل زردی مو در فارس و لرستان در بین ترادف های موجود در بانک جهانی ترادف‏ها، بیشترین شباهت را با فیتوپلاسماهای گروه ار ان ای ریبوزومی تورم جوانه (stolbur, 16srxii) دارند. مقایسه چند شکلی طولی قطعات برشی (rflp) حقیقی با استفاده از محصول پی سی آر دو مرحله ای و rflp مجازی با استفاده از ترادف ناحیه تکثیری جفت آغازگر r16f2n/r16r2 نشان داد که فیتوپلاسماهای زردی مو در استان های فارس و لرستان از یکدیگر قابل تشخیص نیستند و متعلق به زیر گروهa در گروه 16srxiiمی باشند. با تعیین میزان تشابه نوکلئوتیدی و آنالیزتبارزایی با استفاده از ترادف کامل ژن ار ان ای ریبوزومی s 16 نیز تعلق فیتوپلاسماهای زردی مو در استان های فارس و لرستان به 16srxii-aتایید شد. مقایسه نقوش حاصل از rflp مجازی نشان داد که فیتوپلاسمای عامل زوال مو در استان خراسان جنوبی با فیتوپلاسماهای عامل زردی مو در استان های فارس و لرستان و سایر فیتوپلاسماهای گروهa 16srxii- متفاوت است. این اولین گزارش از وجود بیماری زردی فیتوپلاسمایی در غرب و جنوب ایران می باشد. وجود زردی فیتوپلاسمایی مو در نواحی مختلف نشان می دهد که این بیماری در ایران سابقه طولانی دارد. بررسی ها نشان داده اند که در ایران فیتوپلاسماهائی از گروه های مختلف همراه با بیماری های فیتوپلاسمائی در گیاهان گزارش شده اند. احتمال داده می شود که با بررسی های بیشتر فیتوپلاسماهائی متعلق به گروه هائی غیر از 16srxii نیز در تاک های ایران یافت شود. پیچک صحرائی ( convolvolus arvensis ) به عنوان یکی از میزبان های علفی عامل زردی مو ناشی از فیتوپلاسماهای 16srxii-a گزارش شده است. در تاکستان های شهرستان ابرکوه (استان یزد) جاروک پیچک صحرائی گزارش شده و عامل آن فیتوپلاسمائی از گروه 16srxii معرفی شده است. همراهی فیتوپلاسمائی از گروه 16srxii در پیچک های صحرائی موجود در تاکستان های نواحی مرکزی ایران نیز احتمال وجود بیماری bois noir در این نواحی را قوت می بخشد.