چکیده به منظور مطالعه اثرات کاربرد اسید هیومیک و ورمی کمپوست بر عملکرد و اجزاء عملکرد سه رقم گندم پژوهشی در سال زراعی 1392- 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز به صورت فاکتوریل در قالب بلوک‎های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. عوامل مورد آزمایش شامل ورمی کمپوست در سه سطح (عدم کاربرد، کاربرد 5 تن در هکتار و 10 تن در هکتار)، اسید هیومیک در دو سطح (عدم افشانه برگی و افشانه برگی با غلظت 5/1 لیتر در هکتار) و ارقام گندم در سه سطح شامل چمران، ویریناک و گندم دوروم بهرنگ بود. در این پژوهش صفاتی همچون تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی، ارتفاع بوته، تعداد پنجه، طول سنبله، طول برگ پرچم، تعداد دانه در بوته، وزن سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و همچنین وزن مخصوص ظاهری خاک) و محتوای پروتئین دانه مورد ارزیابی قرار گرفت. بررسی نتایج حکایت از تا?ثیر مثبت و معنی دار استفاده از کودهای آلی کاربردی بر ارقام نان و دوروم گندم را داشت، به نحوی که کاربرد خاکی ورمی کمپوست بین 5 تا 15 درصد و افشانه برگی اسید هیومیک بین 6 تا 11 درصد عملکرد و اجزای عملکرد گندم را بهبود دادند. البته، کاربرد توأم، منجر به افزایش اثرات کاربرد این کودهای آلی شد، اما بیشترین وزن هزاردانه (73/51 گرم)، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک به ترتیب (74/8817 و 2/19487 کیلوگرم هکتار) و بیشترین تعداد روز تا سنبله دهی (92 روز) و وزن هکتولیتر (24/837 گرم در لیتر) از تیمار محلول پاشی گندم چمران با اسید هیومیک و کاربرد ورمی کمپوست (10 تن در هکتار) و بیشترین محتوای پروتئین دانه (97/13 درصد) نیز در تیمار کاربرد ورمی کمپوست (10 تن در هکتار) و اسید هیومیک در گندم بهرنگ بدست آمد. همچنین بررسی نتایج تجزیه خصوصیات ریشه ارقام گندم نشان داد محلول پاشی با اسید هیومیک حجم و قطر ریشه را 14 و 9 درصد نسبت به تیمار کنترل افزایش و وزن مخصوص ظاهری خاک را 6 درصد کاهش داد و استفاده از ورمی کمپوست نیز بین 3 تا 26درصد نسبت به تیمار شاهد صفات را بهبود بخشید. بنابراین می‎توان اظهار داشت تغذیه ارقام نان و دوروم گندم با کودهای آلی همچون اسید هیومیک و ورمی کمپوست احتمالاً جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی است چرا که با بهبود رشد و توسعه چشمگیر اندام فتوسنتز کننده امکان تولید عملکرد اقتصادی بالا علاوه بر تولید محصولی سالم جهت تغذیه را فراهم آورده است.