نام پژوهشگر: زهرا نوری سامله

پهنه بندی خشکسالی درایران با استفاده از شاخص متغیرهای تاثیرگذار بارشی (cpei)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  زهرا نوری سامله   حسن ذوالفقاری

مطالعه خشکسالی ها با شاخص های متعددی صورت می گیرد که بارش، عمومی ترین عنصر مورد استفاده در آن ها می باشد. اهمیت بارش در مطالعه خشکسالی باعث شده است که محققان به متغیرهای بیشتری از آن در شاخص گذاری خشکسالی توجه نمایند. در پژوهش حاضر از شاخص ترکیب متغیرهای تاثیرگذار بارش (cpei) برای ارزیابی میزان تطابق، با دوره های فصلی و سالانه خشکسالی در ایران استفاده گردیده است. خروجی شاخص مذکور، ترکیب بهینه از اسامی متغیرهای تاثیرگذار بارشی (pev) در خشکسالی ایستگاه ها است. در این راستا، داده های بارش روزانه 40 ایستگاه سینوپتیک طی دوره آماری 2009-1980 استفاده شده است. با محاسبه احتمالات مختلف از ترکیب متغیرها، درصورت همبستگی با دیگر شاخصهای خشکسالی محاسبه شده در ایستگاه، ترکیب بهینه از متغیرهای تاثیر گذار بارشی در پایش خشکسالی تعیین می شود. در این مطالعه همبستگی 0.8 و بالاتر با شاخصهای شناخته شدهء rai و spi ملاک تعیین ترکیب متغیرها قرار گرفته شده است. در پایش خشکسالی با شاخص cpei، حداقل بهینه در تعداد ترکیب متغیرهای موثر بارشی در شاخص گذاری, 3 متغیر است که بدین ترتیب، تناسب دوره های زمانی و مناطق مختلف با شاخص cpei در ایران ارزیابی شده است. به همین جهت ترکیبات مختلف احتمالی از متغیرهای تاثیر گذار بارشی و شاخصهای rai و spi برای دوره های فصلی و سالانه محاسبه شده و ترکیب بهینه متغیرهای تاثیر گذار در خشکسالی برای کل ایستگاه های تحت مطالعه تعیین شده است. همچنین نقشه های پهنه بندی براساس تناسب ایستگاهها با شاخص cpei تهیه شده است. نتایج مطالعه نشان دادکه در بیشتر ایستگاه ها در همه دوره های زمانی مطالعه شده، شاخصrai همبستگی بالاتری با شاخص cpei دارد. در همه دوره های مورد مطالعه، دربیش از 50 درصد از پهنه کشور، شاخص مذکور قابل پایش بوده و شاخص cpei برای تعیین دوره های خشک فصلی و سالانه، در ایران مناسب ارزیابی شد. در بین دوره های زمانی مطالعه شده، فصل بهار و دوره سالانه مناسب ترین دوره ها شناخته شدند. در بین مناطق کشور نیز مناطق شمالی و شمالغرب، در دوره های سالانه و فصلی (به جز فصل بهار) با شاخص cpei تناسب کمتری نشان دادند.