نام پژوهشگر: سجاد بردانیا

بازتاب آزادی در شعر عمر ابوریشه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه یزد - دانشکده ادبیات 1392
  سجاد بردانیا   محمدمهدی سمتی

عمر ابوریشه (1908-1990م.) یکی از شاعران معاصر سوری است که شعرش آینه ی تمام نمای آزادی انسان معاصر است. اشعار او درباره ی آزادی را می توان به سه بخش آزادی انسانی و بشری، آزادی سیاسی و آزادی اجتماعی تقسیم کرد. کرامت انسانی، اسیر تن نبودن، دوری از طمع، غفلت، دنیاپرستی، مادّیگرایی و ... آزادی های انسانی و بشری در شعر ابوریشه هستند. امّا ابوریشه شاعری سیاسی است و حجم زیادی از شعر خود را در راستای آزادی وطن و مبارزه با استعمار سروده است. شیوه ی او در آزادی وطن مقایسه ی گذشته ی درخشان آن با ذلّت و خواری امروز است، وی همچنین با افتخار به گذشته ی درخشان عرب و اسوه های رشادت و مردانگی صدر اسلام، تشویق جوانان انقلابی، تمجید شهیدان راه وطن و ستایش آزادی و آزادگان، به دنبال رهایی وطن از دست استکبار است. علاوه بر آزادی سوریه، شاعر با شناساندن چهره ی واقعی صهیونیسم، توبیخ مردم و رهبران مزدور، دعوت به اتّحاد و همدلی، تقدّس فلسطین، ستایش سرباز فدایی، مژده ی آزادی و ... برای آزادی فلسطین نیز تلاش می کند. ابوریشه در زمینه ی آزادی اجتماعی عامل مشکلات اجتماعی همچون فقر و عقب ماندگی، گسترش فحشا، ایجاد فاصله ی طبقاتی و فرهنگی را استعمار معرّفی می کند و به همین خاطر بُعد سیاسی شعر او بر بعد اجتماعی آن غالب است. دفاع از یتیم و طبقه ی زحمتکش، مسأله ی زن و تلاش برای از بین بردن موانع آزادی و بالا بردن ارج و قرب او در جامعه، بخش دیگری از آزادی اجتماعی در شعر ابوریشه است. شاعر بخشی از آزادی خواهی خود را با زبان رمز بیان می کند که شامل هر سه نوع آزادی است. رمزهایی که ابوریشه برای آزادی انتخاب می کند، بیشتر برگرفته از طبیعت صامت، همچون کوه اورست، طلل و ... طبیعت زنده از جمله پرندگانی مثل بلبل، عقاب، پروانه، پرنده غمگین و ... است.