نام پژوهشگر: اسما سعید

بررسی نقشمایه عقرب- انسان در هنر خاور نزدیک عصر مفرغ؛ کاربرد آن در تولید محتوا و آثار جدید در هنرهای صناعی امروزی ایران؛ مورد مطالعاتی شهرستان جیرفت استان کرمان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر اسلامی تبریز - دانشکده هنرهای کاربردی 1392
  اسما سعید   بهرام آجورلو

عصر مفرغ همزمان با تدوین مکتوب اساطیر، افسانه ها و باورهای مذهبی در عیلام و سومر است که انسانبرای برخی موجودات همچون عقرب قدرت های ماورایی متصور می شود. در این دوره است که نقوش ترکیبی در هنرخاور نزدیک رواج می یابند. از آنجا که هر نقشی که در هر بازه زمانی– مکانی بوجود آمده به نوعی ریشه در باورهای مردم آن روزگار داشته است وجود نقوش ترکیبی چون عقرب- انسان می تواند بیانگر نوع نگرش مردم این دوره به جانوری چون عقرب باشد. با توجه به پیدایش این نقشمایه در دوره مفرغ در نگاه نخست با این پرسشها مواجه می شویم: چرا این نقشمایه در این دوره تغییر کرده است؟ آیا دلیل این امر می تواند تغییر جایگاه نقش عقرب در باورهای مردمی باشد؟ همچنین پاسخ به این پرسش که نقشمایه عقرب انسان در هنرخاورنزدیک عصر مفرغ چه مفهومی دارد می تواند به روشن شدن فرضیه آئینی و مذهبی بودن آن کمک نماید. بنابراین با توجه به ادله و شواهد موجود به نظر می رسدنقشمایه عقرب– انسان در این بازه زمانی-مکانی کاربردی آئینی داشته است و با مفاهیم جهان زیرین یا همان دنیای پس از مرگ در ارتباط بوده است. در این رساله از دو روش تاریخ هنری با رویکرد باستان شناسی در بخش نظری و بررسیهای میدانی و مشاهدات حضوری در خصوص صنایع دستی منطقه جیرفت به منظور طراحی بر روی آنها استفاده شده است. با پیشرفت کاوشهای باستان شناسی و معرفی تمدن نویافته جیرفت، بحث گردشگری فرهنگی به عنوان یکی از ارکان توسعه اقتصادی مناطق محروم بیش از پیش مطرح می شود. در همین راستا با توجه به سلیقه گردشگران فرهنگی و علاقه آنها به فرهنگ بومی مناطق گردشگری نگارنده تلاش کرده است به منظور اشتغالزایی و افزایش درآمد، با نگاهی نو به صنایع دستی امروزی منطقه و نوآوری در نقوش به بازآفرینی نقشمایه باستانی عقرب- انسان بر روی این صنایع بپردازد.