کشت بدون خاک (هیدروپونیک) بهترین تکنولوژی تولید گیاهی نه تنها برای جوامع شهری بلکه برای جوامع با محدودیت زمین، نیروی کار و منابع می باشد. بستر های مختلف کشت می تواند یکی از مهم ترین بخش ها، در سیستم هیدروپونیک باشد، از طرفی هم مواد هیومیکی بر متابولیسم و رشد و نمو سلول های گیاهی اثر دارند. لذا به منظور ارزیابی دو بستر کشت و محلول پاشی سطوح مختلف کود نانوفرتایل حاوی اسید هیومیک در سیستم کشت بدون خاک در توت فرنگی رقم آروماس، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. آزمایش با 2 فاکتور بستر کشت (70% کوکوپیت + 30% پرلیت و 70% کاه گندم پوسیده + 30% پرلیت) و کود نانوفرتایل (0، 1، 2، 3 و 4 گرم بر لیتر) انجام شد. کشت گیاهان در کیسه های 25 لیتری با تعداد 8 بوته در هر کیسه در بهمن ماه 1391 انجام گرفت. در این پژوهش ویژگی های رویشی از جمله تعداد برگ، ساقه رونده، سطح برگ، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، طول سیستم ریشه ای و ویژگی های زایشی مثل تعداد گل آذین، تعداد میوه در بوته، عملکرد، ویژگیهای کمی و کیفی میوه (وزن، طول، قطر، تعداد فندقه، میزان ویتامین ث، آنتوسیانین و پ هاش آب میوه در میوه های اولیه و ثانویه، مواد جامد محلول، اسید کل، عناصر غذایی اندام هوایی، ریشه و میوه و میزان رنگیزه های برگ اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که بیش ترین وزن تر و خشک ریشه، تعداد میوه، عملکرد، فندقه میوه اولیه و اکثر ویژگی های کمی و کیفی میوه ثانویه و عناصراندام هوایی مثل نیتروژن، کلسیم، منیزیم، و عناصر ریشه مثل فسفر، آهن، منگنز و میزان کلروفیل a، b و کل برگ در تیمار محیط کشت کاه پوسیده – پرلیت و کود نانو فرتایل و ویتامین ث میوه اولیه و ثانویه، عناصر روی و مس اندام هوایی و ریشه و روی میوه در تیمار بستر کشت کوکوپیت- پرلیت و کود نانوفرتایل سطح بالا تری داشت. بیش ترین میزان پارامتر های وزن تر اندام هوایی، تعداد گل آذین و منیزیم ریشه نیز در بستر کشت کاه پوسیده بود. در اکثر موارد کود نانوفرتایل حاوی اسید هیومیک باعث افزایش پارامتر های ذکر شده گردید، یعنی با افزایش غلظت کود نانوفرتایل، پارامتر مورد نظر ابتدا افزایش و سپس کاهش یافت. در کل در این پژوهش بستر کاه گندم پوسیده نسبت به بستر کوکوپیت نتایج بهتری از خود نشان داد لذا با توجه به نتایج می توان گفت که ویژگی های فیزیکی و شیمیایی بستر به همراه کود نانوفرتایل اثر قابل توجهی بر رشد و توسعه ی ریشه ی توت فرنگی و میزان جذب عناصر غذایی دارند که به دنبال آن رشد اندام هوایی و عملکرد و دیگر پارامتر ها تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.