چکیده منطقه مورد مطالعه در غرب منطقه معدنی ارغش و در 45 کیلومتری جنوب غرب نیشابور واقع شده است. رگه شماره 3 طلا در جنوب شرق محدوده مورد نظر واقع می شود. توده های نفوذی منطقه شامل گرانیت، هورنبلند مونزوگرانیت، سینو گرانیت، بیوتیت سینو گرانیت، هورنبلند گرانودیوریت، هورنبلند دیوریت و بیوتیت هورنبلند گرانیت است. توده های نیمه نفوذی منطقه شامل دیوریت پورفیری، هورنبلند دیوریت پورفیری، هورنبلند بیوتیت دیوریت پورفیری، هورنبلند مونزونیت پورفیری و هورنبلند بیوتیت مونزونیت پورفیری است. واحدهای رسوبی شامل، چرت آهن دار، آهک سیلیسی، آهک دولومیتی و بایومیکرایت است. . بر اساس پذیرفتاری مغناطیسی (si 5-10×4493) این سنگ ها در سری مگنتیتی قرار می گیرند و گرانیتوئیدها از نوع سری i می باشند پنج نوع آلتراسیون در منطقه شناسایی شد که شامل پروپلیتیک، سرسیتیک، آرژیلیکی، کربناته و سیلیسی است. بر اساس کانی های همراه، دگرسانی به 10 زون و بر اساس شدت آلتراسیون به 16 زیر زون تفکیک شده است. در این منطقه کانی سازی شامل کانی سازی رگه ای و افشان است. کانی سازی رگه ای در ارتباط با زون گسلی می باشد و شامل پیریت، کالکوپیریت، اسفالریت، گالن و مگنتیت است. کانی سازی افشان شامل پیریت و کالکوپیریت می باشد. هوازدگی کانی های سولفیدی اولیه سبب تشکیل مقادیر سطحی زیادی از کانی های سوپرژن مانند مالاکیت، آزوریت، لیمونیت و گوتیت شده است. اکتشافات ژئوشیمیایی بر مبنای رسوب رودخانه ای و ژئوشیمی سنگ مورد برسی قرار گرفت و مقادیر cu, pb, zn, sb, mo و fe اندازه گیری شد. برای رسوبات رودخانه ای به ترتیب بالاترین میزان مس، سرب، روی، آنتیموان، آهن و مولیبدن، ppm 71، ppm 47 ، ppm 155، ppm 31، ppm 100000 و ppm 1> است. در نمونه های خرده سنگی حاصل از کانی سازی رگه ای غلظت ژئوشیمیایی میزان مس ppm 21000، سرب ppm 14000، روی ppm 19000، آنتیموان ppm 522، آهن ppm 34000 و مولیبدن کمتر از ppm 1 می باشد. در نمونه های سنگی برداشت شده از کانی سازی توده های نفوذی غلظت ژئوشیمیایی میزان مس ppm 6000، روی ppm 8/79، سرب ppm 60، آنتیموان ppm 4/55، آهن ppm 54000 و مولیبدن کمتر از ppm 1 است. حضور توده های نفوذی با ترکیب اسیدی تا حد واسط سری مگنتیت، وجود آلتراسیون وسیع، کانی سازی رگه ای در زون-های گسلی، آنومالی ژئوشیمیایی مس، سرب و روی و قرار گرفتن معادن ارغش (کائولن و رگه شماره 3 طلا) در این منطقه می تواند نشان دهنده کانی سازی رگه ای مرتبط با سیستم مس پورفیری باشد

چکیده محدوده مطالعاتی در 35 کیلومتری شمال غربی شهرستان بردسکن در خراسان رضوی واقع شده و از نظر ساختاری در حاشیه شمالی زون تکنار قرار گرفته است. حاشیه شمالی محدوده در زون سبزوار قرار گرفته است. زمین شناسی این ناحیه شامل سه گروه سنگی: سازند تکنار، توده های نفوذی پرکامبرین و واحدهای مربوط به زون سبزوار است. واحدهای سازند تکنار شامل کلریت سرسیت شیست، سرسیت شیست و متا گابرو- دیوریت است. در محدوده 3 نوع توده گرانیتوئیدی در سازند تکنار نفوذ کرده است: متاهورنبلند کوارتز مونزونیت پورفیری، متاکوارتز مونزونیت پورفیری و متاکوارتز سینیت پورفیری. همچنین واحدهای سنگی مربوط به زون سبزوار که عبارتند از: بیوتیت دیوریت، هورنبلند مونزوگرانیت، هورنبلند کوارتز مونزونیت پورفیری و سنگ های الترابازیک که بیشتر هارزبورگیت هستند. زون های آلتراسیون منطقه در ارتباط با این سه گروه سنگی است، زون های آلتراسیون در واحدهای سازند تکنار شامل کلریتی، پروپلیتیک و کوارتز ± کلریتی ± اپیدوتی است. زون های آلتراسیون اصلی منطقه به توده های گرانیتوئیدی نفوذ کرده در سازند تکنار مربوط هستند. زون های سیلیسی- کلریتی ± سرسیتی، سیلیسی شدید ± سرسیتی و سیلیسی- سرسیتی±کلریتی مربوط به متاکوارتز مونزونیت پورفیری است. زون سیلیسی - سرسیتی- کلریتی ± بیوتیت ثانویه، مربوط به متاکوارتز سینیت پورفیری است. زون سیلیسی- اکسید آهن در هر دو توده گرانیتوئیدی دیده می شود. در قسمت محدوده زون سبزوار زون های آلتراسیون شامل زون های زئولیتی، پروپلیتیک- سیلیسی، زون آرژیلیکی- سرسیتی- کلریتی و زون سرپانتینیزه است. کانی سازی در محدوده به سه شکل دیده می شود و عبارتند از: 1- کانی سازی در واحدهای سازند تکنار، در واحدهای کلریت سرسیت شیست و متا گابرو- دیوریت به صورت پیریت زایی افشان و رگچه دیده می شود و بصورت توده ای که شامل لایه مگنتیتی است که با کلریت سرسیت شیست بصورت همشیب قرار گرفته است. 2- کانی سازی در گرانیتوئیدهای پرکامبرین، مربوط به پس از کانی سازی ماسیو سولفید تکنار است و شامل پیریت افشان که در اثر اکسیداسیون به اکسید آهن تبدیل شده است. میزان پیریت بطور متوسط در این زون 5/0 تا 1 درصد است و به 5 درصد نیز می رسد. 3- کانی سازی رگه ای و رگچه است و شامل رگچه های اسپکیولاریت- پیریت و رگه های کوارتز همراه با کانی سازی پیریت است. با توجه به نتایج ژئوشیمی خرده سنگی، در نمونه های برداشت شده از واحدهای سازند تکنار آنومالی برای عناصر مس، سرب، طلا و نقره دیده نشد. در نمونه های برداشت شده از واحد های گرانیتوئیدی بیشترین مقادیر عناصر سرب (ppm 8/2630) ، روی (ppm 8/2153)، نقره (ppb 3378) و طلا (ppb 7/7) مربوط به زون سیلیسی- اکسید آهن است. در نمونه های خرده سنگی برداشت شده از رگه ها بیشترین مقادیر عناصر سرب، روی، نقره، طلا و مس به ترتیب ppm1621، ppm6/815، ppb1007، ppb9/6 و ppm 8/363 است.

معدن فیروزه نیشابور در استان خراسان رضوی و 55 کیلومتری شمال غرب شهرستان نیشابور واقع شده و از نظر تقسیمات زمین شناسی در زون ساختاری البرز شرقی و زیر زون بینالود قرار دارد. این معدن از قدیمی ترین معادن فیروزه جهان است و تاریخ آن به 4000 سال قبل می رسد، آثار بهره برداری امروزه به صورت غارها و حفره های نامنظم در کل منطقه فیروزه دار مشهود است. منطقه اکتشافی غاردوم قسمت شمال و شمال شرقی معدن فیروزه نیشابور را شامل می شود. واحدهای سنگی منطقه شامل انواع آتشفشانی (تراکیت، هورنبلندتراکیت، آندزیت، لاتیت، لاتیت- آندزیت، برش آتشفشانی، بیوتیت لاتیت و هورنبلند لاتیت- آندزیت)، نیمه عمیق (دیوریت پورفیری) و برش ها ( هیدروترمال و گسلی) می باشند. پذیرفتاری مغناطیسی نمونه های، سنگی آتشفشانی و نفوذی کمتر آلتره منطقه، از si 5-10×50 تا si 5-10×255 می باشد. بنابراین از نظر سری ماگمایی سنگ های منطقه از نوع سری مگنتیتی (اکسیدان) می-باشند. این واحد ها تحت آلتراسیون های سیلیسی، آرژیلیکی، کربناتی، سیلیسی-کربناتی و پروپیلیتیک ضعیف قرار گرفته اند. آلتراسیون سیلیسی بیشترین گسترش را در منطقه دارد و سبب مورفولوژی خشن و صخره ساز شده است. این آلتراسیون واحدهای آتشفشانی، برشی و محدوده زون های گسلی را تحت تاثیر قرار داده است. آلتراسیون آرژیلیکی بعد از آلتراسیون سیلیسی حضور چشمگیری در منطقه دارد، بطوریکه واحدهای آتشفشانی، برشی و توده ی دیوریت پورفیری را تحت تاثیر قرار داده است. کانی سازی که هم در سنگ های آتشفشانی و هم نفوذی دیده می شود شامل مراحل اولیه و ثانویه است. کانی سازی اولیه به صورت استوک ورک، افشان و برش هیدروترمالی دیده می شود که شامل اسپکیولاریت، مگنتیت، پیریت، کالکوپیریت و بورنیت است. کانی سازی استوک ورک با رگچه هایی به ضخامت حداکثر 5/0 تا 6 میلیمتر در واحدهای تراکیت، لاتیت، آندزیت و دیوریت پورفیری دیده می شود. رگچه ها از نوع سولفید اکسید شده با هاله کانیهای رسی، کوارتز- پیریت، کوارتز-کربنات- پیریت، پیریت و مگنتیت است. رگچه کوارتز- پیریت، پیریت و مگنتیت بیشترین گسترش را در منطقه مورد مطالعه دارند. برش هیدروترمالی نیز یکی از موارد مهم کانی سازی منطقه می باشد. در این سنگ دو مرحله کانی سازی وجود دارد، مرحله قبل از برشی شدن که کانی سازی در قطعات وجود دارد و مرحله بعد از برشی شدن که کانی سازی توسط محلول سیلیسی ایجاد شده است. کانی سازی ثانویه شامل فیروزه، کالکوسیت، کوولیت، هماتیت و گوتیت می باشد. توده دیوریت پورفیری به واسطه داشتن کانی سازی افشان و استوک ورک، کوارتز سولفیدی می تواند از جمله سنگ های منشاء کانی سازی منطقه باشد. اکتشافات ژئوشیمیایی به روش رسوبات آبراهه ای ناهنجاری عناصر مس، روی، کبالت و نیکل را در منطقه نشان می دهد. در ژئوشیمی به روش خرده سنگی نیز دامنه تغییرات عناصر به این شرح است. مس از 8 تا ppm 3222، روی از 1 تا ppm 332، سرب از 3 تا ppm 71، مولیبدن از 8 تا ppm 58، کبالت از 1 تا ppm 75، نیکل از 1 تا ppm 36، نقره از 1 تا ppm 241، بیسموت از 18تا ppm 67 و طلا از 3 تا ppb 20. بیشترین ناهنجاری مربوط به عنصر مس می باشد، که با واحد هورنبلند تراکیت و با آلتراسیون سیلیسی شدید دیده می شود.

معدن فیروزه نیشابور در استان خراسان رضوی، 55 کیلومتری شمال غرب شهرستان نیشابور و 35 کیلومتری شمال غرب شهرفیروزه واقع شده و از نظر تقسیمات زمین شناسی در زون ساختاری البرز شرقی و زیر زون بینالود قرار دارد. منطقه اکتشافی زاک در قسمت شمال و شمال شرقی معدن فیروزه نیشابور واقع شده است. واحدهای سنگی منطقه شامل انواع آتشفشانی (تراکیت، بیوتیت تراکیت، هورنبلند تراکی آندزیت، لاتیت، لاتیت آندزیت، بیوتیت لاتیت و برش آتشفشانی)، توده های نیمه عمیق (سینیت پورفیری، مونزودیوریت پورفیری، مونزونیت پوفیری و دیوریت پورفیری) و برشها ( هیدروترمالی و گسلی) می باشد. پذیرفتاری مغناطیسی نمونه های سنگی آتشفشانی و نفوذی کمتر آلتره منطقه، از si 5-10×50 تا si 5-10×474 می باشد. بنابراین از نظر سری ماگمایی سنگهای منطقه از نوع سری مگنتیتی (اکسیدان) می باشند. این واحد ها تحت تاثیر آلتراسیونهای سیلیسی متوسط، سیلیسی- کربناتی، سیلیسی- آرژیلیکی، آرژیلیکی، ژاروسیتی- آرژیلیکی، ژاروسیتی، کربناتی و پروپیلیتیک قرار گرفته اند. آلتراسیون سیلیسی متوسط یکی از زونهای گسترده منطقه می باشد که سبب مورفولوژی خشن و صخره ساز شده است. این آلتراسیون سنگهای تراکیت، سینیت پورفیری و برشهای گسلی و هیدروترمالی را تحت تاثیر قرار داده است. آلتراسیون کربناتی بعد از آلتراسیون سیلیسی متوسط حضور گسترده ای در منطقه دارد، بطوریکه این آلتراسیون در واحد های مونزودیوریت پورفیری، سینیت پورفیری، تراکیت، لاتیت و برش گسلی مشاهده شد. کانی سازی در کل منطقه از لحاظ زمان تشکیل به دو مرحله هیپوژن (اولیه) و زون اکسیدان (ثانویه) قابل تقسیم است. کانی سازی اولیه به صورت استوک ورک، پراکنده و برش هیدروترمالی دیده می شود که شامل اسپکیولاریت، مگنتیت و پیریت است. کانی سازی استوک ورک اولیه با رگچه هایی به ضخامت حداکثر 3-4 میلیمتر در تمام واحدهای آتشفشانی، توده های نیمه عمیق و برش ها و با آلتراسیون های سیلیسی متوسط، سیلیسی- کربناتی، سیلیسی- آرژیلیکی، آرژیلیکی، ژاروسیتی- آرژیلیکی، کربناتی و پروپلتیک مشاهده می شود. رگچه های موجود متنوع هستند و عبارتند از: رگچه سولفید اکسید شده- سیلیس- کربنات و اکسید آهن ثانویه، رگچه سولفید اکسیده شده- هاله کانیهای رسی، رگچه سولفید اکسید شده- سیلیس، رگچه سولفید اکسید شده- سیلیس- تورمالین، رگچه اسپکیولاریت و رگچه پیریت. برش هیدروترمالی نیز نوعی کانی سازی رخ داده در منطقه بوده و بخشی از کانه های سولفیدی- اکسیدی را با خود همراه دارد. در این سنگ دو مرحله کانی سازی وجود دارد، مرحله قبل از برشی شدن که کانی سازی در قطعات وجود دارد و مرحله بعد از برشی شدن که کانی سازی توسط محلول سیلیسی ایجاد شده است. کانی سازی ثانویه شامل فیروزه، کوولیت، هماتیت و گوتیت می باشد. توده های نیمه عمیق به واسطه داشتن کانی سازی افشان و استوک ورک، کوارتز سولفیدی می توانند از جمله سنگهای منشاء کانی سازی منطقه باشند. اکتشافات ژئوشیمیایی به روش رسوبات رودخانه ای ناهنجاری عناصر مس، سرب، روی، کبالت و نیکل را در منطقه نشان می دهد. در مورد نمونه های خرده سنگی میزان همه ی عناصر طلا، نقره، مس، سرب، روی، مولیبدن، بیسموت، نیکل و کبالت در اکثر نمونه ها آنومالی مثبت نشان می دهند. میزان فراوانی عناصر در نمونه های خرده سنگی به این صورت است:cu(ppm)=6-464, pb(ppm)=4-80, zn(ppm)=5-443, co(ppm)=4-140, ni(ppm)= 3-36, au(ppb)=1-73, ag(ppb)=1-1800, bi(ppm)= 27-102, mo(ppm)=8-777

منطقه ی اکتشافی گزو، در فاصله 65 کیلومتری جنوب شرق شهر طبس و در بخش جنوبی رشته کوه شتری قرار گرفته است. نفوذ توده های نیمه عمیق شامل مونزونیت پورفیری، پیروکسن دیوریت پورفیری، هورنبلند مونزونیت پورفیری، هورنبلند مونزودیوریت پورفیری، هورنبلند دیوریت پورفیری، بیوتیت پیروکسن مونزودیوریت -پورفیری، بیوتیت هورنبلند دیوریت پورفیری و پیروکسن هورنبلند مونزودیوریت پورفیری، به سن کرتاسه فوقانی(؟)، به داخل سنگ های کربناته سازند شتری به سن تریاس، عامل کانی سازی مس در منطقه می-باشند. بر اساس اندازه گیری پذیرفتاری مغناطیسی توده های کمتر آلتره شده، پذیرفتاری آنها بین 5- 10×78 تا si5-10× 3300 تغییر می کند که بر این اساس توده ها جزء سری مگنتیت طبقه بندی می شوند. آلتراسیون هایی که توده های نیمه عمیق منطقه را تحت تأثیر قرار داده اند عبارت اند از: کوارتز- سرسیت± پیریت شدید، سیلیسی - سرسیتی متوسط، سیلیسی شدن با شدت های مختلف، پروپلیتیک - سیلیسی متوسط، پروپلیتیک شدید، سیلیسی - کربناتی شدید و کربناتی شدن. آلتراسیون سیلیسی به عنوان وسیع ترین آلتراسیون و آلتراسیون کوارتز- سرسیت± پیریت، به عنوان مهم ترین آلتراسیون در توده های نیمه عمیق منطقه محسوب می شود. واحد کربناته نیز در اطراف توده ها تحت تأثیر آلتراسیون سیلیسی قرار گرفته و در بعضی نقاط اسکارنی شده است. کانی سازی عمدتاً به شکل های استوک ورک و افشان و کمتر برش هیدروترمالی دیده می شود. کانی سازی استوک ورک در مجموعه کربناته، برش گسلی و نیز توده های مونزونیت پورفیری، پیروکسن دیوریت پورفیری، هورنبلند مونزونیت پورفیری و بیوتیت هورنبلند دیوریت پورفیری تشکیل شده است. رگچه ها عبارت اند از: کوارتز، پیریت، کوارتز - پیریت، کوارتز- کربنات- سولفید، کربنات- سولفید و رگچه های سولفیدی اکسید شده. تراکم رگچه های حاوی کانی های سولفیدی در بعضی نقاط، به بیش از 40 رگچه در متر مربع نیز می-رسد. زون گوسان وسیعی در نتیجه اکسید شدن کانی های سولفیدی شامل پیریت و کالکوپیریت، هم در توده-های نفوذی و هم در واحدهای کربناته دیده می شود. درصد اکسید آهن ثانویه در برخی بخش ها به 15 درصد نیز می رسد. دامنه ی تغییرات عناصر در رسوبات رودخانه ای به صورت زیر است: مس 36 تا1200 گرم در تن، سرب 36 تا 125 گرم در تن و روی 62 تا 738 گرم در تن. هم چنین دامنه ی تغییرات عناصر در نمونه های خرده سنگی منطقه گزو به صورت زیر است: مس 100 تا 20000 گرم در تن، سرب 10 تا 400 گرم در تن و روی 50 تا 3000 گرم در تن. بیش ترین میزان مس و روی در محل توده ها و در مرز دگرسانی های کوارتز- سرسیت±پیریت و سیلیسی شدن شدید دیده می شود. همبستگی نسبتاً مثبتی بین تراکم رگچه ها و مقدار مس در منطقه وجود دارد. شواهد نشان می دهد که کانی سازی منطقه احتمالاً از نوع مس پورفیری و اسکارن مرتبط با آن است.

منطقه اکتشافی تاریک دره در 30 کیلومتری شمال تربت جام در استان خراسان رضوی قرار دارد. زمین شناسی این منطقه شامل شیل و ماسه سنگ های دگرگون شده سازند میان کوهی با سن تریاس است که توده های نفوذی با ترکیب دیوریتی- گابرویی در آن نفوذ کرده اند. پذیرفتاری مغناطیسی توده های کمتر آلتره یا بدون آلتراسیون از صفر تا si5-10×40 متغیر است و همگی متعلق به سری ایلمنیت (احیایی) می باشند. توده های نفوذی اغلب متاآلومینوس بوده و از کم پتاسیم تا پتاسیم بالا متغیرند. توده های نفوذی تحت تاثیر آلتراسیون-های پروپلیتیک، سرسیتیک و سیلیسی قرار گرفته اند. کانی سازی منطقه رگه ای بوده و شامل کانی های اولیه کوارتز، پیریت، آرسنوپیریت، بورنیت و کالکوپیریت و کانی های ثانویه کوولیت، مالاکیت، آزوریت، گوتیت و هماتیت است. اکتشافات ژئوشیمیایی به روش خرده سنگی در سطح، ناهنجاری هایی از عناصر طلا (تا ppb 300)، مس (تا % 4/2)، آرسنیک (تا ppm 3677)، سرب (تا ppm 85) ، روی (تا ppm 308) و بیسموت (تا ppm 166) را در محل رگه های اصلی کانی سازی نشان می دهد. همچنین مطالعات ژئوشیمی گمانه ها ناهنجاری از عناصر طلا (تا ppm1)، مس (تا % 18/6)، نقره (تا ppm 20)، آرسنیک (تا ppm 63554) و تنگستن (تا ppm 2297) را نشان می دهد که مرتبط با کانی سازی رگه ای در عمق 6/1 تا 6 متری و در گمانه tbh-2 می باشد. واحدهای بیوتیت هورنبلند کوارتز دیوریت و بیوتیت پیروکسن هورنبلند دیوریت به خاطر وجود آلتراسیون های سرسیتیک شدید و پروپلیتیک شدید و همچنین حضور رگه های اصلی کانی سازی در آنها و حضور کانی سازی پراکنده در مرز این توده ها با رگه های اصلی کانی سازی، می توانند بخشی از سنگ منشا کانی سازی باشند. با توجه به احیایی بودن توده های نفوذی (سری ایلمنیت) و مجموعه کانی سازی احیایی منطقه (آرسنوپیریت و پیریت) و همچنین حضور آلتراسیون های سرسیتیک، پروپلیتیک و سیلیسی، شکل و حالت کانی سازی و مقدار بالای طلا، مس، نقره، آرسنیک وتنگستن این کانی سازی می تواند بخشی از سیستم طلای مرتبط با توده های نفوذی احیایی باشد که تایید آن نیاز به بررسی بیشتری دارد.

منطقه اکتشافی بوته گز در استان خراسان رضوی، در 34 کیلومتری شمال تربت جام قرار دارد. زمین شناسی این منطقه شامل توده های دیوریتی، گرانودیوریتی و سینوگرانیتی است که در سنگ های دگرگونی شده سازند میان کوهی به سن تریاس نفوذ کرده اند. پذیرفتاری مغناطیسی توده های منطقه کمتر ازsi 5-10×5 بوده و از نوع سری ایلمنیت (احیایی) می باشند. این توده ها متاآلومینوس تا پرآلومینوس بوده و از کالک آلکالن با پتاسیم متوسط تا بالا متغیر هستند. 4 نوع دگرسانی در منطقه شناسایی شد که عبارتند از: پروپلیتیک، سرسیتیک، سیلیسی و کربناتی- سیلیسی. کانی سازی به شکل رگه ای با امتداد شمال غربی-جنوب شرقی و شیب n60e است که در مرز بین توده هورنبلند بیوتیت گرانودیوریت با متاکوارتزآرنایت و نیز داخل همین واحد دگرگونی دیده می شود و شامل گالن، اسفالریت، کوارتز، کلسیت و جزئی کالکوپیریت و پیریت است. براساس نمونه های برداشت شده رسوبات رودخانه ای بیشترین مقدار عنصر سرب در آبراهه غربی منطقه به میزان ppm 420 می باشد که مربوط به کانی سازی رگه ای در بالادست و محل ترانشه ها است. بیشترین مقدار عنصر روی در آبراهه جنوب غربی منطقه به میزان ppm120 است. بالاترین مقدار احتمالا مربوط به توده هورنبلند بیوتیت گرانودیوریت با آلتراسیون سرسیتیک و سیلیسی می باشد. بالاترین مقدار عنصر مس در آبراهه شمال غربی منطقه به میزان ppm50 مربوط به کانی سازی مس در منطقه انبورتا در شمال منطقه بوته گز می باشد. ناهنجاری هایی از عناصر مختلف نظیر سرب (تا9 درصد)، روی (تا 5/2 درصد)، مس (تا 7/0 درصد)، نقره (تا ppm226)، آنتیموان (تا ppm334) و آرسنیک (تا ppm533) از طریق آنالیز های انجام شده به روش اکتشافات خرده سنگی در منطقه مشاهده شد. بیشترین مقادیر عناصر مربوط به زون های کانی سازی رگه ای در محل تونل و ترانشه های شماره 2،4،7و9 می باشد. مطالعات ip/rs در 9 پروفیل به روش دوقطبی-دوقطبی عمود بر امتداد کانی سازی نشان دهنده دو زون نا هنجاری اصلی می باشد. زون ناهنجاری اول بصورت یک آنومالی با روند شمال غربی- جنوب شرقی در محل کانی سازی رگه ای و منطبق با تونل قدیمی و کارهای شدادی است. مطالعات کانی سازی و ژئوشیمی گسترش کانی سازی سولفیدی را در این بخش نشان می دهد. زون ناهنجاری دوم بصورت یک محدوده نسبتا کوچک در شمال شرقی منطقه دیده می شود. گسترش کانی سازی به سمت شمال و شمال شرقی منطقه بوده و به سمت جنوب شرقی قطع می شود که مربوط به گسل موجود در آن ناحیه می باشد. ترکیب کانی شناسی، شکل کانی سازی، انواع آلتراسیون و گسترش آنها، ناهنجاری-های ژئوشیمیایی سرب و روی ± مس و بالا بودن مقدار آنتیموان نسبت به بیسموت همراه با گالن نشان می دهد که کانی سازی اپی ترمال دمای پائین است.

دراین پژوهش شکستگی های محدوده ی رگه ی طلا-آنتیموان ارغش، جنوب نیشابور، شمال شرق ایران، جهت پی بردن به نحوه تشکیل و متعاقبا توسعه آن ها مورد مطالعه قرار گرفته است. در محدوده ی مورد مطالعه شکستگی ها در 6 دسته درون محدوده آرایش یافته اند. سه دسته از این شکستگی ها به عنوان درزه معرفی شده اند زیرا لغزشی نشان نمی دهند و دارای جابجایی عمودبر دیواره هستند. دیگر دسته های شکستگی به عنوان گسل شناخته شده اند زیرا جدایش امتدادی راست رو و چپ رو نشان می دهند. به منظور مطالع دقیق تر شکستگی ها ، محدوده مذبور به 4 ایستگاه تقسیم شد و در هر ایستگاه با توجه به نظم قابل درک از شکستگی ها ، دسته جات سیستماتیک شکستگی تفکیک و برای هردسته پارامترهایی چون امتداد و شیب، زاویه ی شیب و فراوانی، سوی لغزش و دیگر ساختارها درصورت وجود اندازه گیری شده اند. مشاهدات صحرایی از جمله جابجایی رگه ها و خط خش های گسلی، حرکت امتدادی را برای گسل های منطقه نشان می-دهند. در نهایت با استفاده از روش های نوین تحلیل لغزش گسل، موقعیت تنش های اصلی مشخص شد. تحلیل دینامیکی سطوح گسلی راستای تنش فشاری بیشینه را به طور محلی شمال شمال-غربی-جنوب جنوب شرقی معرفی می نماید. موقعیت محورهای تنش 1? ، 2? و 3? با استفاده از روش برگشتی به ترتیب 26/332، 62/167و06/67 تعیین شد. نوع دگرشکلی برش ساده راست گرد می باشد که نحوه آرایش و سازوکار گسل های تشکیل شده با الگوی شکستگی های برشی ریدل سازگاری خوبی دارد.

منطقه اکتشافی گزو در استان یزد و در65 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان طبس و در 15 کیلومتری جنوب غربی شهرستان دیهوک و در یال جنوبی کوه های شتری و در مرز بلوک طبس و بلوک لوت واقع شده است. واحدهای سنگی منطقه شامل آهک و دولومیت متعلق به سازند شتری به سن تریاس میانی است که توده های نیمه-عمیق از نوع هورنبلند کوارتز مونزودیوریت پورفیری، کوارتز مونزودیوریت پورفیری و سینوگرانیت پورفیری (؟) در آن نفوذ نموده اند. پذیرفتاری مغناطیسی نمونه های سنگی نفوذی کمتر آلتره منطقه از si5-10×113 تا si5-10×794 در تغییر است. بنابراین از نظر سری ماگمایی سنگ های منطقه از نوع سری مگنتیتی (اکسیدان) می باشند. واحدهای سنگی منطقه تحت تأثیر آلتراسیون های آرژیلیک- سرسیتیک، کوارتز- سرسیت – پیریت شدید و سیلیسی قرار گرفته اند. گسترده ترین آلتراسیون مشاهده شده در منطقه آلتراسیون سیلیسی است که واحدهای کربناته، سینوگرانیت پورفیری (؟) و برش ها تحت الشعاع این آلتراسیون واقع شده اند و سبب مورفولوژی خشن و صخره ساز در منطقه شده است. آلتراسیون کوارتز- سرسیت - پیریت، واحد هورنبلند کوارتزمونزودیوریت پورفیری را تحت تاثیر قرارداده و دارای بیشترین گسترش در جنوب منطقه مطالعاتی است. آلتراسیون آرژیلیک- سرسیتیک، واحد کوارتز مونزودیوریت پورفیری را دگرسان نموده است. کانی سازی در منطقه شامل دو مرحله اولیه (هیپوژن) و ثانویه (زون اکسیدان) بوده و در واحدهای کربناته، نیمه عمیق و برشی، قابل مشاهده است. کانی سازی اولیه به صورت استوک ورک، افشان و برش هیدروترمالی دیده می شود و شامل کانی های پیریت و کالکوپیریت است. مهمترین نوع کانی سازی در منطقه کانی سازی نوع افشان است که به صورت پیریت و کالکوپیریت و عمدتاً همراه با دگرسانی های کوارتز-سرسیت-پیریت و سیلیسی در گستره پی جویی دیده می شود. کانی سازی نوع استوک ورک در منطقه درقالب رگچه هایی با ضخامت حداکثر 20میلیمتر ظاهر می شود. رگچه های کوارتز و کوارتز- پیریت، واجد بیشترین فراوانی در ناحیه گزو می باشند. برش هیدروترمالی نیز یکی از موارد مهم کانی سازی در منطقه می باشد. در این سنگ دو مرحله کانی سازی وجود دارد: مرحله قبل از برشی شدن که کانی سازی در قطعات وجود دارد و مرحله همزمان با برشی شدن که کانی سازی توسط محلول سیلیسی ایجاد شده است. کانی سازی ثانویه شامل مالاکیت، کریزوکل، هماتیت، ژاروسیت و گوتیت است. پذیرفتاری مغناطیسی سنگهای نیمه عمیق منطقه از صفر تا si 5-10×794 در تغییر می باشد. شدت کل میدان مغناطیسی در منطقه بین 47623 گاما تا 49262 گاما متغیر است که بیشترین مقدار آن مربوط به پروفیل350n می باشد. پس از مطابقت دادن نقشه زمین شناسی و کانی سازی با نقشه rtp، بخشی از این ناهنجاری بر روی واحد آلتره شده و بخشی از آن بر روی واحد آهکی قرار گرفت. مطالعات مغناطیس سنجی انجام گرفته وجود چند زون و محدوده مولد ناهنجاری مغناطیسی در منطقه مطالعاتی را نشان می دهد که عبارتند از: ? در محدوده ناهنجاری a، توده هورنبلند کوارتز مونزودیوریت پورفیری رخنمون یافته که در هنگام مقایسه نقشه های فراسو با نیمرخهای شدت کل میدان و پذیرفتاری مغناطیسی، می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که توده فوق الذکر منبع ایجاد کننده ناهنجاری بوده و دارای گسترش جانبی زیاد و گسترش عمقی محدود می-باشد. ? در محل ناهنجاری b، رخنمونی از توده نفوذی مولد ناهنجاری مغناطیسی در سطح منطقه مشاهده شده است که جنس این توده نفوذی، هورنبلند کوارتز مونزودیوریت پورفیری است که دستخوش آلتراسیون کوارتز – سرسیت – پیریت شده است. ? در محدوده ناهنجاری c که در جنوب غربی منطقه مورد مطالعه قرار دارد، در سطح منطقه، اثری از توده نفوذی یا هر عامل دیگری که تولید ناهنجاری مغناطیسی نماید، دیده نشده و به نظر می رسد که منبع این ناهنجاری نیز واحد هورنبلند کوارتز مونزودیوریت پورفیری بوده که در این زون نزدیک به سطح و در عمق بیشتری واقع شده است. ? با مقایسه نقشه انتقال یافته به قطب و نقشه زمین شناسی منطقه، این فرضیه مطرح می گردد که توده مولد نا هنجاری مغناطیسی a و b (هورنبلند کوارتز مونزودیوریت پورفیری)، در بخش جنوبی منطقه دارای گسترش جانبی زیادی است. اطلاعات بدست آمده از نقشه های فراسو می رساند که رخنمون های مشاهده شده، در عمق با یکدیگر مرتبط بوده و پیوستگی نشان می دهند. ? بخشی ازناهنجاری d که در قسمت شمالی منطقه قرار دارد، روی واحد به شدت آلتره (واحد کوارتز مونزودیوریت پورفیری (؟)) منطقه قرار می گیرد که دستخوش آلتراسیون آرژیلیک– سرسیتیک شدید شده است. بخش دیگر آن بر واحد آهکی در مجاورت واحد آلتره منطبق است. بنابراین واحد آلتره شده در زیر آهکهای مجاور، گسترش دارد. ? مطالعات ip-rs انجام گرفته در منطقه (مهندسین مشاور کان ایران، 1385)، وجود دو زون ناهنجاری را در عمق منطقه تایید می کند: زون a و زون b. زون a در بخش جنوب و جنوب غربی منطقه و زون b در بخش های جنوب شرقی و شمال منطقه واقع شده اند. ناهنجاری شارژابیلیته b2 و a به ترتیب بر بخش هایی از ناهنجاری های مغناطیسی a و b منطبق است. هریک از دو زون a و b به نوبه خود به ترتیب به دو زون ناهنجاری شارژابیلیته a1 و a2 و b1 و b2، تقسیم می شوند. ناهنجاری a1در جنوب غربی محدوده قراردارد که بخش اعظم آن در زیر آبرفتها و قسمتی از آن نیز بر روی برش هیدروترمالی واقع در بخش جنوبی ناحیه قراردارد. ناهنجاری b1 در شمال و شمال شرق محدوده واقع شده و واحدهای سینوگرانیت پورفیری و برش گسلی را تحت پوشش قرار می دهد. در این محل ناهنجاری مغناطیسی دیده نمی شود. ناهنجاری b2 نیز در قسمت جنوب شرقی منطقه قرار دارد که بخشی از آن در محل توده هورنبلند کوارتز مونزودیوریت پورفیری و بخشی از آن در محل آبرفتها واقع شده است.

چکیده منطقه اکتشافی تاریک دره در 30 کیلومتری شمال شرقی تربت جام در استان خراسان رضوی قرار دارد. زمین-شناسی این منطقه شامل شیل و ماسه سنگ های دگرگون شده سازند میان کوهی با سن تریاس است که مجموعه توده های نفوذی عمدتا درونی و بندرت نیمه عمیق با ترکیب دیوریتی در آن نفوذ کرده اند. واحدهای نفوذی منطقه شامل بیوتیت هورنبلند دیوریت، بیوتیت هورنبلند کوارتز دیوریت، بیوتیت هورنبلند کوارتز مونزو دیوریت، بیوتیت کوارتز دیوریت، هورنبلند کوارتز مونزو دیوریت، هورنبلند کوارتز دیوریت، هورنبلند دیوریت و دیوریت پورفیری می باشند. واحد های سنگی منطقه تحت تاثیر آلتراسیون های سرسیتیک- پروپلیتیک متوسط تا شدید، سرسیتیک- پروپلیتیک ضعیف تا متوسط، سرسیتیک شدید و کربناتیک شدید قرار گرفته اند. آلتراسیون سرسیتیک- پروپلیتیک ضعیف تا متوسط بیشترین گسترش را در منطقه دارد و سبب مورفولوژی خشن و صخره ساز شده است. این آلتراسیون واحدهای هورنبلند کوارتز دیوریت، بیوتیت هورنبلند کوارتز دیوریت، بیوتیت هورنبلند کوارتز مونزودیوریت، هورنبلند کوارتز مونزودیوریت، متاسندستون و محدوده زون های گسلی را تحت تاثیر قرار داده است. پذیرفتاری مغناطیسی توده های منطقه از si 5-10×2 تا si5-10×40 متغیر بوده و بنابراین همگی توده ها از نظر سری ماگمایی متعلق به سری ایلمنیت (احیایی) می باشند. نتایج ژئوشیمی این توده های نفوذی نشان می دهد که اغلب توده ها متاآلومینوس بوده و از کم پتاسیم تا پتاسیم متوسط متغیر می باشند. کانی سازی منطقه کنترل گسلی داشته و و دارای روند شمالی- جنوبی و شرقی- غربی و شیب s70w می باشد. ضخامت رگه های کانی سازی بعضاً تا 4 متر هم می رسند. کانی سازی در منطقه شامل دو مرحله اولیه وثانویه می باشد. کانی سازی اولیه شامل آرسنوپیریت، پیریت و کالکوپیریت همراه با باطله کوارتز و کانی سازی ثانویه شامل گوتیت و هماتیت می باشد. کانی سازی در این منطقه به صورت رگچه تکتونیکی در حریم زون های گسلی و بعضاً افشان در واحدهای نفوذی اطراف گسل ها مشاهده می شود. مطالعات ژئوشیمیایی به روش خرده سنگی در سطح، ناهنجاری هایی از عناصر طلا (تا6300 ppb)، مس (تا %8/1)، آرسنیک (تا % 5/14)، سرب (تا 130ppm) ، روی (تا 327 ppm)، نقره (تا 6 ppm)، آنتیموان (تا 254 ppm)، قلع (تا 16 ppm)، تنگستن (تا 35 ppm) و بیسموت (تا 1119ppm) را در محل رگه های کانی سازی نشان می دهد. توده های نفوذی هورنبلند کوارتز دیوریت و هورنبلند دیوریت به علت وجود آلتراسیون های سرسیتیک و پروپلیتیک متوسط تا شدید و همچنین حضور رگه های کانی سازی در آنها و حضور زون های اکسید شده می توانند بخشی از سنگ منشا کانی سازی باشند که در سطح رخنمون پیدا کرده اند. با توجه به احیایی بودن توده های نفوذی (سری ایلمنیت) و مجموعه کانی سازی احیایی منطقه (آرسنوپیریت و پیریت) و همچنین حضور آلتراسیون های سرسیتیک، پروپلیتیک و مقدار بالای طلا، مس، نقره، آرسنیک وتنگستن این کانی سازی می تواند بخشی از سیستم طلای مرتبط با توده های نفوذی احیایی (rirgs) باشد که تایید آن نیاز به بررسی بیشتری دارد.

منطقه معدنی بزوشک به وسعت 30 کیلومترمربع در 63 کیلومتری جنوب غربی مشهد، در زون بینالود قرار دارد. زمین شناسی منطقه شامل اسلیت ( سری مایان) و سنگ آهک و دولومیت است. این منطقه اکتشافی به دو بخش بزوشک (1) در جنوب غرب روستای بزوشک، و بزوشک (2) در شمال شرق آن تقسیم می شود. کانی سازی در این منطقه به شکل رگه ای می باشد. در منطقه بزوشک (1) کانی سازی مس- طلا با امتداد تقریباً شمالی – جنوبی در راستای زون گسلی وجود دارد. در منطقه بزوشک (2) یک رگه کانی سازی مس - طلا با راستای n40w و یک رگه مگنتیت با راستای n40e نیز وجود دارد که با آبرفت و واریزه های حاصل از معدنکاری گذشته، پوشیده شده اند. ضخامت رگه آهن کمتر از 5/0 متر است. آلتراسیون های مشاهده شده در دو منطقه غالباً سیلیسی و سیلیسی – کربناتی می باشد .به طور کلی در هر دو منطقه کانی سازی اولیه شامل مگنتیت، پیریت و کالکوپیریت همراه با کانی های باطله کوارتز و کلسیت است. کانی سازی ثانویه شامل مالاکیت، آزوریت، کالکوزیت، هماتیت و گوتیت است. رگچه های اکسید آهن در مقاطع به صورت کانه های هماتیت قابل شناسایی هستند. اکتشافات ژئوشیمیایی به روش خرده سنگی انجام شد که نتایج آن به شرح زیر است: بزوشک (1): cu (ppm)= 22.5 - 10000, pb (ppm) = 6 - 197, zn (ppm) = 27 – 97, au (ppb) 31- 38, ag (ppb) = 283 - 764 بزوشک (2): cu (ppm) = 23 - 61300, pb (ppm) = 6 -96, zn (ppm) = 8 – 54, au (ppb) = 2 – 81, ag (ppb) = 30 - 511 fe(%) = 0.85 – 16 در هر دو منطقه بین طلا و نقره با هم و با مس همبستگی وجود دارد و با افزایش مقدار مس مقدار آنها نیز افزایش پیدا می کنند. در منطقه اکتشافی بزوشک سیالات درگیر بیشتر از نوع l+v می باشد. محدوده دمای همگن شدن سیالات درگیر بین c° 226 تا c° 370 در منطقه اکتشافی بزوشک (1) می باشد، اما در منطقه اکتشافی بزوشک (2) دما بین c°245 و تا c° 390 می باشد. میانگین دمایی در منطقه بزوشک (1) c° 286، و در منطقه بزوشک (2) c°320 می باشد. جهت شناسایی رگه مگنتیت شدت کل میدان مغناطیسی انداره گیری شده، پروفیل های مغناطیسی، نقشه های شدت کل میدان مغناطیسی و انتقال به قطب تهیه شد. سنگ های میزبان رگه غیر مغناطیس است. رگه مگنتیت پوشیده به خوبی در نقشه rtp شناسایی شد. همچنین برداشت های مگنتومتری بر روی رگه مس –طلا انجام شد و پروفیل ها و نقشه های tmi، rtp و فراسو 5 تا 100 متر تهیه شد. برداشت های ip/rs به روش dipole-dipole بر روی رگه مس – طلا انجام شد. رگه مس- طلا با استفاده از ip/rs در بعضی از پروفیل ها با وسعت بیشتر از آنچه که بیرون زدگی دارد در مدل شبه مقطع ip/rs شناسایی شد. با توجه به شواهد زمین شناسی، پتروگرافی، کانی سازی، دمای همگن شدن سیالات درگیر و ناهنجاری های بالای مس (حداکثر تاppm 61300) و طلا (حداکثر تاppb 7/80) در هر دو منطقه اکتشافی بزوشک، این منطقه یک کانسار مس – طلای و آهن اپی ترمال است.

چکیده مناطق اکتشافی تاریک دره و فیروزکوه در 30 کیلومتری شمال غرب و در 35 کیلومتری شمال شرق تربت جام استان خراسان رضوی قرار دارند. قدیمی ترین واحد های سنگی در این مناطق، شیل و ماسه سنگهای دگرگون شده سازند میان کوهی با سن تریاس است که تحت تاثیر دگرگونی ناحیه ای به اسلیت و متاسنداستون تبدیل شده اند. مجموعه گرانیتوئیدی که در این سازند نفوذ کرده اند ترکیب دیوریتی، مونزودیوریتی و مونزوگرانیتی دارند. براساس مطالعات زیرسطحی در منطقه تاریک دره، 418 متر حفاری در قالب 6 گمانه و با عمق حداکثر 115 متر توده-های بیوتیت هورنبلند دیوریت، هورنبلند مونزونیت، هورنبلند بیوتیت مونزودیوریت، بیوتیت هورنبلند کوارتز دیوریت، هورنبلند بیوتیت دیوریت، هورنبلندکوارتز دیوریت، هورنبلند مونزودیوریت، هورنبلند دیوریت، بیوتیت هورنبلند کوارتز مونزودیوریت و بیوتیت هورنبلند گرانودیوریت شناسایی شد. این توده ها تحت تاثیر آلتراسیونهای پروپلیتیک، سریسیتیک، سیلیسی، سریسیتیک-پروپلیتیک و سیلیسی- پروپلیتیک قرار گرفته اند. کانی سازی به دو شکل رگه ای و افشان در مطالعات زیرسطحی شناسایی شد. کانی سازی اولیه شامل آرسنوپیریت، پیریت و کالکوپیریت همراه با باطله کوارتز و کانی سازی ثانویه شامل کوولیت، مالاکیت، بورنیت، گوتیت و هماتیت می باشند. کانی سازی افشان شامل کانی-های کوارتز، پیریت، کالکوپیریت، آرسنوپیریت، کوولیت، مالاکیت، هماتیت می باشد که در توده های بیوتیت هورنبلند کوارتز دیوریت، بیوتیت هورنبلند دیوریت، هورنبلند کوارتز دیوریت، هورنبلند مونزونیت، هورنبلند بیوتیت مونزودیوریت، هورنبلند بیوتیت دیوریت و با آلتراسیونهای پروپلیتیک، سرسیتیک -پروپلیتیک دیده می شود. مطالعات ژئوشیمی گمانه ها نشان می دهد که بیشترین مقدار مس تا ppm 61760 ، طلا تا ppb 10585و آرسنیک تا ppm 63554 مرتبط با کانی سازی رگه ای در عمق 6/1 تا 6 متری و در گمانه tbh-2 دیده میشود. براساس مطالعات زیرسطحی منطقه فیروزکوه، 368 متر حفاری در قالب 7 گمانه و با حداکثر عمق 5/104 متر توده های هورنبلند بیوتیت مونزوگرانیت، هورنبلند دیوریت پورفیری، هورنبلند پیروکسن دیوریت، بیوتیت هورنبلند مونزودیوریت شناسایی شد. این توده ها تحت تاثیر آلتراسیونهای سرسیتیک، سیلیسی و پروپلیتیک قرار گرفته اند. کانی سازی به دو شکل رگه ای و افشان در مطالعات زیرسطحی شناسایی شد. کانی های اولیه شامل آرسنوپیریت، پیریت، کالکوپیریت همراه با کوارتز، کلسیت و کانی سازی ثانویه شامل گوتیت و هماتیت می باشد. مطالعات ژئوشیمی گمانه ها نشان می دهد که بیشترین میزان طلا تا ppb 30732 و بیشترین میزان مس تا ppm 3200 در گمانه obh-7 در عمق 41 تا 42 متری و بیشترین میزان آرسنیک تا ppm 98670 در گمانه obh-2 در عمق 17 تا 18و بالاترین میزان تنگستن تا ppm 133 در عمق 22 تا 23 متری گمانه obh-2 می باشد. سیالات درگیر در هر دو منطقه اکتشافی تاریک دره و فیروزکوه، در همه کوارتزهای همراه با کانی های سولفیدی در رگه-های کانی سازی از نوع دو فازی غنی از مایع و تک فازی غنی از گاز است. در این سیالات هیچ کانی دختری مشاهده نشد. حبابهای گاز 10 تا 30 درصد حجم سیالات درگیر را اشغال کرده اند. قطر حبابها 5/0 تا 2 میکرون می باشند. حداکثر اندازه سیالات در منطقه تاریک دره 10 میکرون و در منطقه فیروزکوه 7 میکرون میباشد، ولی اندازه بین 4 تا 7 میکرون فراوان ترند. به دلیل ریز بودن اندازه سیالات شوری سیالات اندازه گیری نشد. شکل سیالات اغلب کروی، بیضوی و نامنظم است. حداقل دمای تشکیل کانسار تاریک دره بین 210 تا 396 و با میانگین 331 می باشد. حداقل دمای تشکیل کانسار رگه ای فیروزکوه بین 238 تا 386 و با میانگین 346 می باشد. با توجه به ماهیت احیایی توده های نفوذی سری ایلمنیت، مجموعه کانی سازی احیایی (آرسنوپیریت و پیروتیت) این مناطق، نوع و گسترش آلتراسیون ها، شکل و حالت کانی سازی و مقدار بالای طلا، مس، آرسنیک و تنگستن، این مناطق می توانند بخشی از یک سیستم طلای مرتبط با توده های نفوذی احیایی باشند.

پردازش تصاویر ماهواره ای اَستر برای شناسایی و بارزسازی زون های آلتراسیون انجام شد. روش های پردازش مورد استفاده جهت تفکیک زون های آلتراسیون از یکدیگر و مناطق فاقد آلتراسیون شامل ترکیب رنگی کاذب، نسبت گیری باندی، آنالیز مولفه های اصلی (pca) و اندازه گیری زاویه طیفی (sam) است. دو روش آنالیز مولفه های اصلی و اندازه گیری زاویه طیفی جهت تفکیک زونهای آلتراسیون از یکدیگر مفید هستند. از روش اندازه گیری زاویه طیفی sam (spectral angle map) برای بارز سازی و تفکیک آلتراسیون های سرسیتیک، آرژیلیک، سیلیسی- کربناتی و پروپلیتیک استفاده شد. کانی سازی هم به صورت اولیه (پیریت) و هم به صورت ثانویه اکسیدهای آهن (زون گوسان) مشاهده می شود، کانی سازی اولیه هم در سنگ های آتشفشانی و هم نفوذی وجود دارد، که به صورت پیریت است، و بیشتر در امتداد گسلها و در زون آلتراسیون کوارتز- سرسیت ± پیریت مشاهده می شود. با افزایش عمق میزان پیریت از 5/1 درصد به 3 تا 5 درصد افزایش پیدا می کند و از حالت پراکنده به حالت توده ای تبدیل می شود. زون گوسان وسیعی در نتیجه اکسید شدن کانی های سولفیدی از قبیل پیریت، هم در توده های نفوذی و هم در زونهای آلتراسیون دیده می شود. درصد اکسید آهن ثانویه در برخی بخش ها به 8 درصد نیز می رسد. اکتشافات ژئوشیمیایی به روش رسوبات آبراهه ای ناهنجاری از عناصر مس (تا ppm26)، سرب (تا ppm 80) و روی (تا ppm68) را نشان می دهد. در اکتشافات ژئوشیمیایی به روش خرده سنگی دامنه تغییرات عناصر به شرح زیر است. مس 130 تا 2171 گرم در تن، بیش ترین مقدار آن در قسمت شمال غربی محدوده و در واحد هورنبلند آندزیت و با آلتراسیون کوارتز- سرسیت ± پیریت دیده می شود، سرب 120 تا 2560 گرم در تن، بیش ترین مقدار این عنصر در قسمت شمال غربی گستره اکتشافی همراه با واحد هورنبلند آندزیت و با آلتراسیون کوارتز- سرسیت ± پیریت دیده می شود و روی 100 تا 2822 گرم در تن، بیشترین ناهنجاری در قسمت مرکزی گستره اکتشافی مربوط به عنصر روی می باشد، که در واحد هورنبلند آندزیت و با آلتراسیون کوارتز- سرسیت ± پیریت دیده می شود. بر اساس رخنمون توده نیمه عمیق دیوریت دارای کانی سازی، گسترش سنگ های آتشفشانی، انواع آلتراسیون (پروپلیتیک، کوارتز- سرسیت-پیریت، آرژیلیک و سیلیسی-کربناته) و گسترش آنها، حضور پیریت به صورت افشان که به طرف عمق افزایش می یابد، اکسید های آهن ثانویه در بخشهای وسیعی از منطقه (زون گوسان وسیع)، و نتایج اکتشافات ژئوشیمیایی این منطقه می تواند بخش فوقانی یک کانی سازی مس پورفیری باشد، که سیال کانه دار از طریق پهنه های گسلی به سطح رسیده است.

منطقه رود گز در فاصله 25 کیلومتری جنوب شرق گناباد، در استان خراسان رضوی قرار دارد. قدیمی ترین لیتولوژی در منطقه، شیل و ماسه سنگ هایی هستند که تحت تاثیر کوهزایی اواسط ژوراسیک به اسلیت، شیست و کوارتزیت دگرگون شده اند. توده های نفوذی نیمه عمیق محدوده اکتشافی رودگز شامل واحد های هورنبلند مونزودیوریت پورفیری، مونزودیوریت پورفیری، هورنبلند بیوتیت مونزودیوریت پورفیری، هورنبلند کوارتزمونزونیت پورفیری و هورنبلند مونزونیت پورفیری می باشد. سنگهای این منطقه عمدتا تحت تاثیر آلتراسیون های کربناتی، آرژیلیک، سرسیتی و سیلیسی- تورمالینی قرار گرفته اند. کانی های سولفیدی در سطح وسیعی از منطقه اکسیده شده و سبب تشکیل زون گوسان شده است. کارهای قدیمی و آثار شدادی متعددی نیز در مرکز منطقه، در محل زون های گوسان و در محل رگه ها همراه با سرباره های فراوان مشاهده می شود. کانی سازی در منطقه رودگز شامل دو مرحله است: اولیه و ثانویه. کانی هایی که در مرحله هیپوژن یا اولیه شکل گرفته اند شامل، کوارتز، پیریت، کالکوپیریت، تورمالین و کاسیتریت و کانی هایی که در مرحله ثانویه یا اکسیدان شکل گرفته اند نیز شامل مالاکیت، آزوریت، هماتیت، گوتیت و لیمونیت می شوند. ژئوشیمی توده های نفوذی نیمه عمیق کمتر آلتره منطقه نشان می دهد که آنها متاآلومینوس و پتاسیم متوسط بوده و از نظر تکتونیکی در کمان ماگمایی زون فرورانش تشکیل شده اند. غنی شدگی از عناصر lile (k, rb, ba, sr,) و تهی شدگی از عناصر hfse (ti, nb, ta) در همه نمونه-ها نسبت به گوشته اولیه دیده می شود که خود موید تشکیل ماگما در زون فرورانش است. بطور کلی توده های نفوذی منطقه رودگز دارای ناهنجاری eu مثبت (1<eu/eu* ) هستند که در کنار مقادیر بالای sr (411 تا 684 گرم در تن) و بالا بودن نسبت (la/yb)n(55/21 تا 07/30) می توان به تشکیل ماگما در عمق پایداری گارنت و همچنین کاهش تفریق ماگما و در نتیجه عدم تبلور تفریقی پلاژیوکلاز اولیه پی برد. براساس نسبت بالای sr/y (بیش از 67)، مقدار y کمتر از 8 گرم در تن، yb کمتر از 61/0 گرم در تن و بالا بودن نسبت (la/yb)n، ماگمای این توده ها آداکیتی بوده و سنگ منشا می تواند آمفیبولیت با 25 درصد گارنت باشد. نمونه برداری ژئوشیمیایی به روش خرده سنگی آنومالی هایی از عناصر مس (بیش از (ppm) 10000)، قلع (بیش از (ppm) 10000)، سرب (بیش از (ppm) 10000)، روی (حداکثر تا (ppm) 5527)، تنگستن (حداکثر تا (ppm) 48)، طلا (حداکثر تا (ppb) 325) و نقره (حداکثر تا (ppm) 29)، نشان می دهد. کانی سازی این منطقه از نوع پلی متال رگه ای است.

منطقه اکتشافی رود گز یک سیستم مس، قلع، سرب، روی و طلای رگه ای است که در جنوب شرق گناباد و شمال شرق بلوک لوت قرار دارد. توده های نفوذی نیمه عمیق ترشیاری با ترکیب مونزونیت تا مونزودیوریت پورفیری نوع اکسیدان در سنگ های دگرگونی به سن ژوراسیک میانی نفوذ نموده اند. اغلب توده های نفوذی تحت تاثیر آلتراسیون های کربناتی، آرژیلیک، سرسیتی و سیلیسی- تورمالینی قرار گرفته اند. کانی سازی در منطقه کنترل گسلی داشته و بصورت رگه ای با روند عمدتاnw-se و شیب 85 تا 90 درجه وجود دارد. کانی های اولیه شامل کوارتز، تورمالین، کالکوپیریت، پیریت و کانی های ثانویه مالاکیت، آزوریت و گوتیت است. زون گوسان وسیع در منطقه وجود دارد که در ارتباط با اکسید شدن کانی های سولفیدی می باشد. نمونه برداری ژئوشیمیایی به روش خرده سنگی، ناهنجاریهای بالایی از عناصر مس، قلع، سرب و آرسنیک (همگی تا ppm 10000)، روی (تا ppm5527) و طلا (تا ppm 325) را نشان می دهد. برداشت های ip/rs جهت تعیین موقعیت و گسترش کانی سازی سولفیدی در عمق بر روی ناهنجارهای ژئوشیمی انجام شد. به طورکلی در محل زون های گوسان، رگه ها، کنده کاری های قدیمی و در محل ناهنجاریهای ژئوشیمی، شارژابیلیته افزایش می یابد. حداکثر مقدار شارژابیلیته 125 میلی-ثانیه و بیشترین گسترش عمقی و جانبی ناهنجاری آن به ترتیب 60 و 150 متر می باشد. مقاومت ویژه بر روی واحد کوارتزیت و همچنین در مکان هایی که رگه کانی سازی با کوارتز همراه است، ناهنجاری بالا تا 425 اهم متر دارد. به دلیل ناهنجاری بالای ژئوشیمیایی عنصر قلع و ارتباط آن با توده های نفوذی احیایی، برداشت های مغناطیس سنجی-زمینی به منظور شناسایی موقعیت توده های سری مگنتیت (اکسیدان) و ایلمنیت (احیایی) در عمق انجام شد. تغییرات شدت کل میدان مغناطیسی در نقشه tmi به میزان 1/335 گاما می باشد. بالاترین ناهنجاری مغناطیسی در نقشه rtp در شمال منطقه برداشت قرار دارد که مرتبط با توده های سری مگنتیت (هورنبلند بیوتیت مونزودیوریت پورفیری) بوده و در عمق به سمت جنوب گسترش دارد. نقشه های ادامه به سمت بالا و مشتق اول قائم حضور این توده را از سطح تا عمق 100 متر پیش بینی می کنند. کمترین ناهنجاری مغناطیسی در مرکز محدوده برداشت و به ویژه شرق روستای رودگز قرار دارد که منطبق با توده های احیایی، محل بیشترین مقادیر ناهنجاری شارژابیلیته و ژئوشیمی می باشد. بر اساس ناهنجاری ژئوشیمی و شارژابیلیته دو چاه در محل حفاری و 24 نمونه ژئوشیمیایی از مغزه ها برداشت شد که بیشترین ناهنجاری ها همراه با آلتراسیون سیلیسی- کلریتی و مناطق با گسترش اکسیدهای آهن ثانویه است.

توده گرانیتوئیدی کوه میش در30کیلومتری جنوب شهرستان سبزوار واقع شده و از لحاظ تقسیم بندی تکتونیکی، بخشی از زون سبزوار می باشد. واحد های چینه ای مناطق اطراف آن شامل کنگلومرا، توف، ماسه سنگ با سن پالئوژن و واحدهای توف، رادیولاریت، آندزیت و دیوریت با سن کرتاسه فوقانی هستند. این توده در برگیرنده یک بخش اسیدی با ترکیب سینوگرانیت، مونزوگرانیت وگرانودیوریت با سن بعد ازپالئوسن است که بخش اعظم این توده را تشکیل می دهد و یک بخش حدواسط دیوریتی با سن کرتاسه فوقانی می باشد که به صورت آنکلاوهایی در ابعاد چند سانتی متر تا چند مترمربع در داخل گرانیتوئیدها قرار گرفته اند. طبق نمودار های ژئوشیمیایی گرانیت ها دارای ماهیت کالک آلکالن و پرآلومین بوده و دیوریت ها و گرانودیوریت ها دارای ماهیت تولئیتی و متاآلومین می باشند. این توده در زمره گرانیتوئیدهای نوع i قرار می گیرند. همچنین الگوی مسطح عناطر نادر خاکی نشان می دهد که منشأ ماگمای اولیه این توده در خارج از محدوده پایداری گارنت است. در نمودارهای عنکبوتی عناصر کمیاب همه فازهای توده گرانیتوئیدی مورد مطالعه بی هنجاری منفی nb و ti و همچنین بی هنجاری مثبت rb و k مشاهده می شود که نشانگر محیط های فرورانشی است. مقایسه فراوانی عناصر ناسازگار سنگ های منطقه مورد مطالعه با تغییرات این عناصر در گرانیتوئیدهای محیط های مختلف زمین ساختی، بیانگر تشابه آنها با گرانیتوئیدهای کمان آتشفشانی آند است. همچنین نمودارهای تفکیک محیط های زمین ساختی، بیانگر ارتباط توده های ساب ولکانیک کوه میش با کمان آتشفشانی(vag) بوده که در نتیجه فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر ایران مرکزی تشکیل شده است.

منطقه اکتشافی کولی در فاصله 37 کیلومتری شمال شرق شهرستان قائن در استان خراسان جنوبی و در شمال شرق بلوک لوت واقع شده است. قدیمی ترین واحد در منطقه سنگ کربناته با سن کرتاسه زیرین واقع در جنوب و شمال شرق منطقه است. تنها واحد آذرآواری منطقه توف از نوع سنگی است که به همراه واحد آتشفشانی هورنبلند آندزیت پورفیری و واحدهای نیمه عمیق دارای سن پالئوسن- ائوسن می باشند. توده های نفوذی نیمه عمیق منطقه شامل هورنبلند دیوریت پورفیری، پیروکسن هورنبلند دیوریت پورفیری، هورنبلند پیروکسن دیوریت پورفیری می باشند که در واحد های قدیمی تر نفوذ کرده اند. طبق مطالعات صحرایی تقریباً تمامی واحدها تحت تأثیر آلتراسیون قرار گرفته اند. به طور کلی 4 آلتراسیون اصلی شامل کربناتی، سیلیسی، آرژیلیک و پروپلیتیک شناسایی شد که به هفت زیر زون تقسیم می شوند. هفت آلتراسیون فرعی شامل: پروپلیتیک ضعیف، سیلیسی- کربناتی، آرژیلیک متوسط، کربناتی- سیلیسی، کربناتی، آرژیلیک- سیلیسی و آرژیلیک- پروپلیتیک می باشد. کانی سازی کنترل گسلی داشته و از این رو زون های گسلی نسبتاً فراوان با روند شمال غرب- جنوب شرق در منطقه قابل مشاهده است. کانی سازی از نوع رگه ای و در درز و شکستگی سنگ ها شکل گرفته است. سنگ میزبان رگه ها شامل واحدهای توف، هورنبلند دیوریت پورفیری و آهک همراه با آلتراسیون های کربناتی و سیلیسی- کربناتی است. رگه های کانی سازی با ضخامت حداکثر 3 متر دارای امتداد nw-se و شیب 65 تا 80 درجه می باشند، به ندرت در برخی نقاط امتداد رگه ها ne-sw و شیب 45 تا 50 می باشند. رگچه های کانی سازی متنوع از جمله کربنات های مس و اکسید آهن و کوارتز اغلب با تراکم 10 رگچه در متر مربع مشاهده می شود. کانی سازی ثانویه شامل کولیت ± کالکوسیت ± مالاکیت ± آزوریت ± گوتیت ± هماتیت ± لیمونیت و اکسید و هیدروکسید منگنز همراه با باطله کوارتز و کلسیت می باشند. مقادیر بالای اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن در سطح، گوسان وسیع در منطقه ایجاد نموده است. دامنه تغییرات عناصر در رسوبات رودخانه ای مس بینppm 15 تا ppm25، سرب بین ppm21 تا ppm39، روی بین ppm 33 تا ppm 53 می باشد. آنالیز نمونه های خرده سنگی برداشت شده از محل رگه های کانی سازی، بیشترین مقادیر عناصر مس را تا 1/3 درصد، سرب تا 6/4 درصد، روی تا 7/3 درصد، منگنز تا 1/0 درصد، آرسنیک تا ppm289 و نقره تا ppm5/2 نشان داد. ناهنجاری عناصر همگی مرتبط با رگه های کانی سازی در واحدهای آهک، توف و هورنبلند دیوریت پورفیری با آلتراسیون های کربناتی و سیلیسی- کربناتی است. در رگه کانی سازی با سنگ میزبان آهکی سه پروفیل تعیین و سپس در فواصل یک متری، پنج متری و ده متری و همچنین از خود رگه نمونه خرده سنگی برداشت و مورد آنالیز قرار گرفت. طبق نمودارهای رسم شده براساس آنالیز پروفیل ها مقادیر عناصری مثل cu، pb، mn، mg، fe و si با نزدیک شدن به رگه کانی سازی افزایش می یابد. افزایش این عناصر به-دلیل خروج کلسیم از سنگ میزبان و جانشین شدن این عناصر به جای کلسیم در طی روند کانی سازی است. شکل کانی سازی، ویژگی های ساختاری و بررسی های زمین شناسی، آلتراسیون، کانی سازی و ناهنجاری های ژئوشیمیایی مرتبط با رگه های کانی سازی نشان داد منطقه دارای پتانسیل کانی سازی اپی ترمال (cu-pb-zn) می باشد.

منطقه اکتشافی سرنخواب 1 در شمال غرب شهرستان بردسکن در استان خراسان رضوی واقع شده است. محدوده مورد مطالعه در غرب زون ساختاری تکنار در شمال خرد قاره ایران مرکزی قرار گرفته است وشامل بخشی از سازندهای تکنار(با سن پرکامبرین و واحدهای سنگی: آهک میکرایتی متبلور شده، ماسه-سنگ دگرگون شده همراه با میان لایه اسلیت، شیل کمی دگرگون شده، ساب آرکوز دگرگون شده، کوارتزسرسیت شیست)، سلطانیه ( با سن کامبرین و واحد سنگی: سنگ آهک تبلور مجدد یافته)، شیرگشت( با سن اردوویسین و دارای واحد سنگ آهک قرمز-قهوه ای تبلور مجدد یافته)، سیب زار( با سن دونین و دارای واحد سنگی دولومیت متبلور شده) و پادها (با سن دونین و واحد سنگی ماسه سنگ کوارتزیتی) می باشد. در محدوده مطالعاتی سرنخواب1، کانی سازی گوتیت+ هماتیت در آهک تبلور مجدد یافته و آهک قرمز- قهوه ای تبلور مجدد یافته با سن پرکامبرین در سازند تکنار همراه با آلتراسیون های سیلیسی وکربناتی تشکیل شده است.کانی سازی کنترل گسلی داشته و به صورت رگه ای و جانشینی در سنگ میزبان تشکیل شده است. امتداد رگه جنوب شرق- شمال غرب بوده و دارای شیب 57 درجه میباشد.براساس آنالیزهای ژئوشیمیایی، زون کانی-سازی حاوی 10درصد آهن، 75 گرم در تن مس، 495 گرم در تن سرب و 3686 گرم در تن روی می باشد. کانی-سازی آهن در این منطقه، هیدروترمال می باشدکه آنومالی سرب و روی در آن دیده می شود. محدوده مطالعاتی سرنخواب2 در شمال منطقه سرنخواب1 واقع شده است. در این قسمت واحد آهک ماسه ای، میزبان کانی سازی سرب و روی می باشد که این واحد تحت تاثیر آلتراسیون های دولومیتی و کربناتی قرار گرفته است. آلتراسیون دولومیتی در اطراف زون کانی سازی روی داده است و طی فرآیند دولومیتی شدن زمینه را برای کانی سازی سرب و روی فراهم کرده است. در این قسمت نیز کانی سازی کنترل گسلی داشته و به صورت رگه ای و جانشینی در سنگ میزبان آهکی تشکیل شده است. ماده معدنی به ضخامت 5/0 تا 2 متر با روند n40e و شیب °45 به سمت شمال غرب در این محدوده برونزد دارد. کانی اولیه سرب و روی در منطقه دیده نشده است و کانی های ثانویه شامل همی مورفیت + هماتیت ± گوتیت همراه با باطله کلسیت می باشد. در این قسمت نیز مانند سرنخواب1 اکسید آهن به صورت وسیع منطقه را تحت تاثیر قرار داده است و در داخل درز و شکستگی ها و گاه زمینه سنگ نشست کرده است. براساس نتایج تجزیه شیمیایی، زون کانی سازی حاوی 181300 گرم در تن روی، 5600 گرم در تن سرب و 15 درصد آهنمی باشد. مطالعات ژئوفیزیکی انجام شده و همچنین نتایج بدست آمده از مطالعات ژئوشیمی، آلتراسیون و کانی سازی در منطقه اکتشافی سرنخواب وتلفیق این نتایج با هم، نشان می دهد که مقادیرناهنجاری در سرنخواب1 از مقدار نسبتاکم شارژپذیری برخورداراست. تنهادربرخی نقاط (پروفیلa1-dd-e(s-n)) احتمال همخوانی ناهنجاری شارژپذیری،مقاومت ویژه وکانی زای یدیده می شودکه به عنوان نقاط حفاری پیشنهادی آورده شده اند.درمحدوده سرنخواب 2، تغییرات مقاومتی و شارژپذیری نیزازساختارزمین شناسی به خوبی تبعیت می کند.

منطقه اکتشافی آهن و آنتیموان – طلا نیگنان در شمال شهرستان بشرویه در استان خراسان جنوبی واقع شده است. این مناطق اکتشافی در مرز شمال غربی بلوک لوت قرار گرفته اند و شامل بخشی از سازندهای بغمشاه و قلعه دختر با سن ژوراسیک فوقانی می باشند. واحدهای سنگ شناسی منطقه اکتشافیآنتیموان – طلا شامل اسلیت، سنگ کربناته، متاسندستون و متاپیلیت است. منطقه اکتشافی آهن نیز دارای واحدهای سنگ کربناته و مارن می باشد. واحد های کربناته خود به طور تخصصیبه واحد های سنگ شناسی پکستون، وکستون، بایندستون و آهک کریستالین یا آهک اسپارایت تقسیم بندی می شود. واحد متاسندستون نیز به دو واحد مجزا سنگ شناسی کوارتزارنایت دگرگون شده و ماسه سنگ آهکی دگرگون شده قابل تفکیک است. با انجام مطالعات میکروسکوپی سه نوع آلتراسیون کربناتی، دولومیتی و سیلیسی – کربناتی در منطقه اکتشافی آنتیموان - طلا مشخص گردید. همین طور دو زون آلتراسیون کربناتی و دولومیتی در منطقه اکتشافی آهن قابل مشاهده است. کانی سازی در منطقه اکتشافی آنتیموان - طلا کنترل گسلی داشته و به صورت رگه ای و جانشینی در سنگ میزبان (اسلیت به همراه سنگ آهک) تشکیل شده است. روند کلی رگه ها در محدوده اکتشافی آنتیموان - طلا عمدتاَ ne-sw و دارای شیب 85 تا 90 درجه می باشد. در این منطقه، شاهد حضور سه دسته رگه و رگچه هستیم که عبارتند از: کلسیت عقیم، کلسیت + اکسید آهن و کلسیت + اکسید آهن + استیبنیت. کانی سازی در منطقه اکتشافی آهن نیز کنترل گسلی داشته و به صورت رگه ای و جانشینی در سنگ میزبان (سنگ کربناته) تشکیل شده است. روند کلی رگه ها در محدوده اکتشافی آهن عمدتاَ e-w و دارای شیب 64 درجه می باشد. در این منطقه، شاهد حضور دو دسته رگه و رگچه هستیم که عبارتند از: کلسیت عقیم و کلسیت + اکسید آهن. نتایج حاصل از آنالیز رسوبات رودخانه ای منطقه اکتشافی آنتیموان – طلا نشان داد که بیشترین مقدار عنصر مس ppm 26، سرب ppm 62، روی ppm 146، بیسموت ppm 52 و آنتیموان ppm 53 است. مقادیر بالای مس، سرب و رویبه دلیل حضور کانی سازی مس و سرب رگه ای است. مقادیر بالای بیسموت و آنتیموان نیز به دلیل نزدیکی این آبراهه-ها به ترانشه های واقع بر روی رگه استیبنیت است. براساس آنالیز نمونه های خرده سنگی در منطقه اکتشافی آنتیموان – طلا، بیشترین مقدار آنتیموان 2%، آرسنیک 2/1%،بیسموت ppm 4/52، سرب2%، روی 2/1% و طلا تا حداکثرppm 6/1می باشد. مقادیر بالای عناصر استیبنیت، طلا، آرسنیک و بیسموت از ترانشه های واقع بر روی رگه استیبنیت می باشد. مقادیر بالای عناصر سرب و روی به دلیل حضور کانی سازی و اندیس سرب در شمال منطقه می باشد.در منطقه اکتشافی آهن نیز با توجه به نتایج حاصل از آنالیز نمونه های برداشت شده از پروفیل ها، میزان عناصر si،ca،fe و mn به ترتیب برابر 22%، 5%، 15% و 7/0% می باشد. مقدار این عناصر با دورشدن از رگه کانی سازی تغییر کرده و به ترتیب برابر 04/0%، 39%، 2/0% و 06/0% است.در دیاگرام دوتایی، کلسیم در برابر سیلیسیم دارای شیب منفی بوده که نشان دهنده خروج کلسیم از سنگ میزبان و جانشین شدن سیلیسیم به جای کلسیم و کمک به آماده سازی سنگ میزبان جهت فرایند جانشینی است. در دیاگرام دوتایی کلسیم در برابرآهن، کلسیم در برابر منگنز و کلسیم در برابر منیزیوم نیز شیب منفی قابل رویت است که نشان دهنده خروج کلسیم از سنگ میزبان و جانشین شدن این عناصر به جای آن برای تشکیل کانی سازی می باشد. بر اساس شکل کانی سازی، نوع و گسترش آلتراسیون، نوع کانی سازی و نتایج ژئوشیمیایی، کانی سازی منطقه اکتشافی آنتیموان - طلا نیگنان از نوع پلی متال گرمابی است.کانی سازی در منطقه اکتشافی آهن نیز با توجه به شکل کانی سازی، گسترش آلتراسیون و نتایج حاصل از آنالیز های ژئوشیمیایی، کانی سازی از نوع آهن هیدروترمال رگه ای می-باشد که آنومالی سرب و روی نیز در آن دیده می شود.

گل قرمز محصول فرعی فرآیند بایر (تولید آلومینا از بوکسیت) است که دارای ph بین 10 تا 5/12 است و به خاطر خاصیت قلیایی بالا و حجم زیاد تولید محیط زیست را به خطر می اندازد ولی با کمی تغییر این محصول می تواند مشکل جهانی آلودگی های اسیدی معادن سولفیدی و فلزات سمی آب های رودخان های را برطرف سازد. آنالیزهایxrd هشت نمونه گل قرمز کارخانه تولید آلومینای جاجرم نشان داد که کانی های اصلی تمام نمونه ها کلسیت و هماتیت هستند و کانی فرعی مشترک تمام نمونه ها کاتویت است و کانی های فرعی دیگر شامل رتیل ، آناتاز ، آلبیت ، شاموزیت ، ارتوشاموزیت ، کلینوکلر ، کانکرینیت و کانکرسیلیت هستند. کانی های مشاهده شده در گل قرمز دو دسته می شوند گروه اول که از بوکسیت هستند و در فرآیند بایرتحت تاثیر قرار نگرفته اند و دسته دوم گروهی از کانی ها هستند که براثر سدیم هیدروکسید و حرارت در فرآیند بایر به وجود آمده اند مانند کانکرینیت. آنالیزxrf شش نمونه گل قرمز نشان داد که مقدار tfeo از 96/18 % تا 60/22% متغیر است و al2o3بین 20/ 16 % تا 48/18 % تغییر می کند همچنین tio2 بین 57/5% تا 40/7 % متغیر است و می توان عناصر آهن ، تیتانیوم و آلومینیوم را از گل قرمز بازیافت نمود. آنالیز 35 عنصری icp پنج نمونه گل قرمز نشان داد که علاوه بر عناصر اکسید های فوق فلزات v, zr و li و بعضی عناصر ree مانند ceدر نمونه ها بالاست یعنی مقدار li بین ppm173 تا ppm221قرار دارد و zr بین ppm408 تا ppm607 تغییر می کند همچنین v بین ppm265 تا ppm469 متغیر است و مقدارce بین ppm216 تا ppm247 در نمونه ها متغیر است که می توان امکان بازیابی این عناصر را از گل قرمز مورد بحث در نظر گرفت. اکنون نیز در کارخانه تولید آلومینای جاجرم سدیم هیدروکسید و فلز گالیوم بازیافت می شود. می دانیم که بعضی عناصر فرعی وree می توانند در شبکه کانی ها جایگزین عناصر دیگر شوند برای مثال sr می تواند جایگزین ca در کانی کلسیت گردد و th می تواند جایگزین zr در زیرکان گردند و این کانی ها در بوکسیت یافت می شوند. همچنین به خاطر آلودگی زیست محیطی عناصری مانندth که در گل قرمز وجود دارند بهتر است قبل از کاربرد صنعتی گل قرمز مورد بحث آن ها را جدا کرد.

چکیده منطقه قاسم آباد دهنه، در فاصله 40 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان نیشابور واقع شده و از لحاظ تقسیم¬بندی تکتونیکی، بخشی از زون سبزوار می¬باشد. ترکیب سنگهای بیرونی از تراکی آندزیت تا داسیت باسن ائوسن و سنگهای درونی از آلکالی فلدسپارگرانیت تا دیوریت باسن الیگومیوسن در تغییر است. کانی های اصلی تشکیل دهنده سنگ¬ها شامل: پلاژیوکلاز (لابرادوریت تاالیگوکلاز)، آلکالی فلدسپار،کوارتز و کانی¬های مافیک شامل آمفیبول¬های سبز، بیوتیت وکلینوپیروکسن و کانی¬های فرعی شامل اسفن، آپاتیت، زیرکن و کانی¬ های اوپاک می¬باشد. از کانی¬های ثانویه می توان به اکتینولیت، سرسیت، اپیدوت، کلریت وکلسیت اشاره کرد. نتیجه آنالیز مایکروپروپ ترکیب کلینوپیروکسن در واحدهای پیروکسن آندزیت، تراکی آندزیت ودیوریت در حد دیوپسید و اوژیت می¬باشد. دمای تبلور این کانی¬ها از 1121 تا 1227 درجه سانتی گراد و بارومتری کلینوپیروکسن منطقه نیز حاکی از تبلور آن¬ها در فشار 1/0 تا 5-10کیلوبار بوده است. اطلاعات آنالیز مایکروپروپ ترکیب آمفیبول¬ هورنبلند مونزوگرانیت در واحدهای آمفیبول دیوریت و آندزیت در گروه کلسیک می باشد. دما از حاشیه به مرکز از1/756 به88/821 سانتیگراد متغیر است و فشار کمتر از 6/6 کیلو بار در زمان تبلور است. این کانی¬ها از نظر عناصر نادر خاکی به ویژه عناصر نادر خاکی سبک، بسیار غنی بوده و دارای بی¬هنجاری eu هستند. این واحدها طبق نمودارهای ژئوشیمیائی کالک¬آلکالن، اغلب متاآلومین و از تیپ i هستند. موقعیت زمین ساختی توده نفوذی قاسم¬آباد دهنه، باررژیم تکتونیکی قوس¬های آتشفشانی مرتبط بافرورانش حاشیه فعال قاره¬ا¬ی قابل مقایسه است. منبع ماگمائی، حاصل از ذوب بخشی گوشته و پوسته زیرین می¬باشد.

چکیده معدن سنگان در فاصله 300 کیلومتری جنوب شرقی مشهد و 40 کیلومتری جنوب شرقی خواف قرار دارد. این معدن جزئی از کمربند ولکانیکی- پلوتونیکی خواف - کاشمر- بردسکن است. منطقه اکتشافی سنجدک ii و iii بخشی از آنومالی های شرقی معدن در شمال غرب خواف هستند. زمین شناسی منطقه از قدیم به جدید شامل شیست به همراه ماسه-سنگ های دگرگون شده پرکامبرین، شیل، ماسه سنگ، آهک کریستالین، آهک ماسه ای، آهک فسیل دار، دولومیت، ماداستون با سن ژوراسیک، کنگلومرا به سن کرتاسه تحتانی، اسکارن، توده ی نفوذی با ترکیب بیوتیت مونزونیت پورفیری (دارای آلتراسیون شدید کربنات- سرسیت) و توف به سن ائوسن می باشد. طبق مطالعات سطحی انجام شده، کانی سازی در این منطقه در دو نوع متفاوت شامل 1- پیریت، کالکوپیریت و مگنتیت مرتبط با زون های اسکارنی در سنجدک iii و 2- نوع رگه ای (سنجدک ii) با کانی های اولیه مگنتیت (به مقدار کم)، اسپکیولاریت و باریت و کانی های ثانویه هماتیت و گوتیت می باشد. انواع اسکارن در منطقه سنجدک iii شامل گارنت اسکارن، پیروکسن اسکارن، پیروکسن – گارنت اسکارن، گارنت - پیروکسن اسکارن و اکتینولیت اسکارن است. بررسی زون های اسکارنی نشان داد که کانی سازی مگنتیت در آن بسیار ضعیف است. در مرحله پیشرونده تشکیل اسکارن، کانی هایی نظیر گارنت و پیروکسن و در مرحله پسرونده کانی هایی نظیر آمفیبول و کلریت تشکیل شده اند. براساس داده های حاصل از آنالیز الکترومیکروپروب گارنت ها متعلق به سری گراندیت (آندرادیت – گراسولار)، پیروکسن ها از نوع دیوپسیدی و آمفیبول ها از نوع اکتینولیت های غنی از آهن هستند. اکتشافات ژئوشیمیایی در منطقه بر مبنای سنگ و به روش icp-oes بر روی 32 عنصر (از هر دو تیپ کانی سازی) انجام شد و در این میان دامنه تغییرات آهن3 -40% ، منگنز 437 – 32507 گرم در تن، سرب 10 – 186 گرم در تن، روی 14- 269 گرم در تن است. بر اساس نقشه های ژئوشیمی ترسیم شده در منطقه مشخص شد که بالاترین مقادیر این داده ها مربوط به بخش هایی از مرکز و غرب منطقه درون سنگ میزبانی از ماسه سنگ متعلق به کانی سازی تیپ رگه ای است. همچنین آنتیموان 49- 239 گرم در تن، مس 10 – 330 گرم در تن و آرسنیک 10 – 1794 گرم در تن، دارای بالاترین مقادیر در تیپ کانی سازی اسکارن نسبت به رگه ای هستند. بر اساس داده های حاصل از آنالیز اندازه گیری غلظت au به روش جذب اتمی– کوره گرافیتی (faas) مقدار طلا کمتر از حد تشخیص دستگاه (01/0>ppm, ) برآورده شد. اسکارن سنجدک iii بر خلاف اسکارن های کانه دار آنومالی های غربی معدن سنگان فاقد کانی سازی قابل توجه از مگنتیت می باشد. کانی-سازی رگه ای سنجدک ii بیشتر به صورت هماتیت و گوتیت در می تواند حاکی از فعالیت های نهایی محلول های هیدروترمالی کانه دار جوانتر باشد که از طریق گسل ها به سطح راه پیدا کرده-اند.