رشد و تکامل تمدن ها ناشی از تأثیرات متقابل بر یکدیگر می باشد چرا که هیچ تمدنی صرفاً خود، خالق تمامی دستاوردهای مادی و معنوی اش نبوده است و بدون شک هر تمدن یا حکومت بشری به نوعی از تجربه‏ی تمدن های دور و نزدیک یا پیشین و معاصر خود به شیوه‏ی مستقیم و غیر مستقیم بهره برده است که البته میزان تأثیر پذیری تمدن ها از یکدیگر متفاوت می باشد. هخامنشیان نیز مستثنی از این قاعده نبوده اند و گستردگی امپراتوری هخامنشی که بسیاری از تمدن های کهن را در بر می گرفت، خود دلیلی بر این امر می باشد چرا که خواه ناخواه تحت تأثیر تمدن های پیشین باسابقه قرار می گرفت. بررسی معماری و نقوش برجسته‏ی دو پایتخت هخامنشی یعنی پاسارگاد و تخت جمشید، به وضوح نشان می دهد که هخامنشیان در خلق این آثار تمدنی، تحت تأثیر تمدن های هم جوار خود یعنی میان رودان، عیلام، ماد و یونان-ایونی قرار گرفته اند که این وام گیری به دو شیوه‏ی مستقیم و غیر مستقیم انجام شده است؛ به گونه ای که از دو تمدن میان رودان و یونان-ایونی مستقیم و از دو تمدن عیلام و ماد، غیر ستقیم تأثیر پذیرفته است. با توجه به سابقه‏ی کهن تمدن های هم جوار مذکور در زمینه‏ی معماری و نقوش برجسته ، در این پژوهش تلاش شده است که تأثیر پذیری هخامنشیان از معماری و نقوش برجسته‏ی تمدن های میان رودان، عیلام، ماد و یونان- ایونی در دو مجموعه‏ی پاسارگاد و تخت جمشید، با استناد به آثار غیر نوشتاری و به جا مانده از دو مجموعه‏ی مذکور و مناطق هم جوار و آثار نوشتاری مشتمل بر منابع کهن و تحقیقات جدید و استفاده از شیوه های تاریخنگاری علمی مورد بررسی قرار گیرد.