اعتقاد به معاد و رستاخیز از بن مایه¬ های جهان بینی ایرانیان باستان است. زیرا بدون باور به غایتی برای جهان، آفرینش نخستین نیز کامل نگردیده وبه امری بی¬ هدف تبدیل می¬شود. در هر دو دین اسلام و زرتشت، هر انسانی باز¬تاب اعمال خود در این جهان را به صورت پاداش و جزا در جهان دیگر خواهد دید.گناه¬کاران به دوزخ می¬ روند و پرهیزکاران در بهشت جای می¬¬گیرند. بنابر اعتقادات زرتشتیان، دوزخ ابدی نیست و گناه¬کاران نیز پس از آن¬که جزای اعمال بد خود را دیدند، به بهشت رفته و در آن¬جا به ادامه¬ی زندگی مینوی خود می¬ پردازند. در این پژوهش، مسئله¬ی بهشت و جهنم را از دیدگاه دو دین اسلام و زرتشت مورد بررسی قرار داده ایم و از متون مقدس این دو دین یعنی قرآن کریم و اوستا مدد گرفته ایم تا به اهمیت مسأله¬¬ی معاد و مفهوم بهشت و جهنم از دیدگاه این دو دین پی ببریم.

زهد عدم گرایش به دنیا و امور دنیوی و ترک ما سوی الله به شیوه¬های مختلف است و در هر یک از ادیان و مذاهب، دارای خاستگاهی می¬باشد که در متن و بطن این ادیان نهفته است. در عرفان اسلامی و مکتب یوگا، زهد و اعراض از دنیا یکی از آموزه های اساسی برای وصول به سعادت و رستگاری است. به طوری که پیروان مکتب یوگا بر زهد و ریاضت افراطی تاکید می کنند و خودآزاری و تحمل سخت ترین شکنجه ها را تنها طریق وصول به نجات و موکشه(رهایی) می دانند و آن را اساس تعالیم خود قرار داده اند. در سده های آغازین اسلامی نیز عارفان و صوفیان زندگی زاهدانه ای داشته اند که از طریق زهد و ریاضت خود را به مقام فنا می رساندند تا جایی که حضرت علی(ع) همگان را به زهد و سادگی و داشتن روح آزادگی و بهره مندی از مواهب دنیوی در حد نیاز سفارش می کند. از این رو در این پژوهش برآنیم تا زهد و ریاضت را به عنوان آموزه¬ای مهم در عرفان اسلامی و مکتب یوگا مورد بحث و بررسی و مقایسه قرار دهیم.

پایان¬نامه حاضر، پژوهشی درباره¬ی کثرت¬گرایی دینی است یکی با توجه به تعالیم و آثار مولوی به عنوان عارف مسلمان و دیگر با توجه به دیدگاهها و صحبتهای اوشو به عنوان یکی از مدعیان روشن ضمیری در عصر حاضر می-باشد. هر یک از این دو نماینده تاریخ و فرهنگی متفاوت است. بعلاوه کثرت¬گرایی دینی که خود نیز مکتبی مستقل و پدیده¬ای معاصر می¬باشد. مولوی به عنوان عارف مسلمان که اسلام را به عنوان دین کامل و خاتم می¬پذیرد و معتقد به وحدت درونی ادیان آسمانی یا ادیان ابراهیمی می¬باشد. حال آنکه پلورالیسم دینی همه ادیان اعم از توحیدی و غیر توحیدی را به یک میزان بهره¬مند از حقیقت می¬داند. در مقابل این دو اوشو است که همه ادیان گذشته را خالی از حقیقت می¬داند. عقیده مولوی درباره وحدت ادیان و توصیه¬های وی درباره روحیه تسامح و تساهل باعث شده که در مواردی بتوانیم او را کثرت گرا بنامیم. در این رساله سعی کردیم حد و مرز کثرت گرایی مولوی را مشخص کنیم. از طرف دیگر درباره¬ی اوشو که آرای متضادی درباره دین دارد؛ یعنی در جاهایی همه ادیان راانکار می¬کند و مواردی هم همه ادیان را متحد می¬داند تلاش مان این است که نسبت آراء ایشان را با کثرت گرایی بیان کنیم سپس با نظرات مولانا مورد مقایسه قرار دهیم

در این پژوهش مفهوم گناه در شریعت و عرفان اسلامی مورد مقایسه و بررسی قرار گرفته است. و در پنج قسمت طراحی شده است که فصل اول شامل کلیات است. در بخش مبانی نظری به مواردی از قبیل شریعت، عرفان و نسبت بین شریعت و عرفان و همچنین در موردمفهوم گناه در بین ادیان الهی پرداخته شده است. فصل سومدر مورد مفهوم گناه در شریعت اسلامی بحث می کند که با استناد به آیات و روایات مختلف به اقسام گناه، زمینه های گناه،پیامدهای گناهو مواردی از این قبیل پرداخته شده است.و فصل چهارم به بررسی مفهوم گناه در عرفان اسلامی می پردازد که در این فصل از انواع گناهانی که عارفان برای خود گناه می دانند صحبت می کند و همچنین در مورد عوامل گناه و چگونگی رفع این این گناهان و ... بحث می کند. فصل پنجم نقاط مشترک و در عین حال تفاوت هایی که بین شریعت و عرفان در مورد مفهوم گناه وجود دارد می پردازد و در آخر به نتیجه گیری پرداخته شده است.

دعا به معنی خواندن ،رغبت به سوی خدا و درخواست عنایت و استمداد از پروردگار است . همزمان با آفرینش انسان در روی زمین ، خالق هستی بخش در وجود وی نیاز به معنویات را نیز قرار داد. چون فطرتاً انسان که خلیفه الله در زمین است خداجو و کمال جو است. بنابراین یکی از نیازهای اساسی انسان معنویات و دعا است که بوسیله دعا می¬تواند مشکلاتی را که از طریق مادیات و در عالم مادی نمی¬تواند بر طرف کند به رفع آنان بپردازد. قرآن کریم بارها به دعا و نیایش و ذکر خدا سفارش کرده است و دعا را در زمره عبادات می¬داند که انسان را به مقام عالی و به قرب پروردگار می¬رساند که جز به وسیله دعا و زاری به آن مقام نائل نمی¬گردد. مولوی نیز نیایش و ذکر و دعا را نوعی عبادت روح می¬داند که باعث توجه خداوند به بندگانش می¬باشد. و موجب نجات انسان از بلا و مصیبت می-گردد. آنچه در این مختصرآمده بررسی کوتاهی است که پیرامون موضوع دعا و نیایش در قرآن و مثنوی انجام گرفته و درپنج فصل تنظیم گردیده است. فصل اول شامل کلیات و همچنین مروری برتحقیقات در زمینه موضوع مورد بحث می¬باشد. فصل دوم مبانی نظری: به تعاریف و اهمیت و ضرورت دعا و نیایش و همچنین جایگاه آن در ادیان دیگر مورد بحث و بررسی قرارگرفته در ادامه و در فصل سوم: جایگاه دعا و نیایش در قرآن بحث و بررسی گردیده و مباحثی همچون آثار نیایش، آداب و شرایط نیایش و غیره را در بر دارد. و همچنین در فصل چهارم: جایگاه دعا و نیایش در مثنوی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در نهایت به نتیجه گیری از بررسی مفهوم نیایش در قرآن مجید و مثنوی مولوی پرداخته شده است.

بینش قرآن درتفسیرهستی وانسان مبتنی بر نظریه ی عمیق فقر وجودی و نیاز نفسی وذاتی است نه فقر نسبی و وصفی، چه این که ازمنظر وحی عالم وآدم « آیه وآینه» حضرت حق سبحانه هستند وآیه وآینه نشانی ازآن بی نشان است. علاوه این که عارفان نامداراسلام اوج اندیشه های معرفتی خویش را مدیون معارف وحیانی هستند ولطافت اندیشه و ژرف کاوی های معرفتی را از مائده های نغز و پرمغز وحی قرآنی و آموزه های ناب اسلامی اصطیاد نموده اند. که یکی از آن موارد معنای فقر و نیازمندی است. همان گوهر ناب و بحر بی پایانی که غرامتش بریدن از تمام تعلقّات و وابستگی هاست و به عبارتی فقری که فناست و سرمایه ی بازگشت به اصل خویشتن است.و امّا در این پژوهش که با روش اجرای طرح توصیفی و تحلیل محتوایی صورت گرفته، سعی شده به مسئله ی فقر از ابعاد مختلفی نگریسته شود و معانی مختلف آن در قرآن و سنّت و عرفان توضیح داده شود و ثابت گردد که برخلاف تصوّر رایج، فقر در شریعت و عرفان اسلامی به معنای فقر مادّی نیست بلکه فقر إلی الله (العلّه)است. فصل اول این پایان نامه مروری بر تحقیقات در زمینه ی موضوع مورد بحث می باشد و در بخش مبانی نظری به مواردی از قبیل عرفان و مبانی عرفان در ادیان الهی و مکاتب غیر الهی و تا حدودی به معنای فقر در آن ها و به برتریَت عرفان اسلامی و سپس درفصول بعدی به صورت مشروح تر به فقر در عرفان اسلامی و سپس به فقر در کتاب و سنَت پرداخته شده است.

نام خانوادگی دانشجو: رفیعی راد نام: سوسن عنوان پایان نامه: بررسی مفهوم عبودیت در قرآن ومقایسه آن با عرفان اسلامی استاد راهنما: دکتر اشرف میکائیلی استاد مشاور: دکتر علی غفاری مقطع تحصیلی:کارشناسی ارشد رشته: الهیات گرایش: عرفان اسلامی دانشگاه:محقق اردبیلی دانشکده: علوم انسانی تاریخ دفاع: 29/6/1393 تعدادصفحات:135 چکیده: یکی از مسائل مهم بشری در ارتباط با آفرینش و خلقت جهان، رابطه ی انسان با خالق می باشد. این رابطه هم در قرآن و هم در منابع عرفانی اسلام به واژه عبودیت تعبیر و تفسیر شده است. این مفهوم تاثیر آشکاری در زندگی و افکار مسلمانان و مومنان داشته است بطوریکه جلوه های آن را در زندگی زاهدان و عرفای مسلمان می بینیم. عبودیت در قرآن به مفهوم مملوکیت و تسلیم و نهایت درجه ی خضوع در برابر خداوند است و اساس نظام تربیتی پیامبران نیز بر همین اصل است. تسلیم خواست و رضای پروردگار بودن و اینکه انسان در تمام امور به مقتضای مملوکیت و عبودیت خویش رفتار نماید. عبودیت در آیین یهود بر پایه ی اطاعت محض از خداوند و در آیین مسیح بر پایه ی محبت با تمام قلب و جان و خدمت به خلق استوار است. در قرآن کاربردهای متعددی برای عبد آمده است، از جمله: « کاملترین وصف برای انسان کامل» و «اساس اسراء و عروج انسان کامل»، «مختار بودن در بندگی » و از لغات مترادف عَبَدَ به معنای عبادت می توان از خَشَعَ، خَضَعَ و نَسَکَ نام برد. واژه های حوزه ی معنایی عبودیت در قرآن شامل حوزه ی معنایی معبود و عابد می باشد. هدف عبادت در عرفان اسلامی نیز از طریق معرفت به حق از حیث اسماء و مظاهرش و علم به مبداء و معاد و آگاهی به حقایق عالم و چگونگی بازگشت آن حقایق به ذات احدی تعریف می شود. این هدف با طی مدارج و مقامات سیر و سلوک و عرفان عملی، مقام به مقام و گام به گام میسر می شود، و از این منظر انسان کامل کسی است که به سبب ظرفیتی که در ساختار وجودی اش هست می تواند به مقام حقیقی عبودیت و بندگی برسدکه این امر بر متکی بر هماهنگی میان شریعت و طریقت بوده و بر پایه ی پیروی از شریعت و احکام قرآن صورت می گیرد. کلیدواژه ها: عبودیت، عرفان، شریعت، طریقت، انسان کامل

از بین راه های خداشناسی، عارفان، راه انفسی را برتر از راه آفاقی می دانند. خودشناسی امکان رسوخ بی واسطه ی بشر به تجلی الهی و درک آن را برای او میسر می سازد.به علاوه می-توان با آینه قرار دادن صفات انسانی برای صفات الهی، شناختی نزدیک تر از اسمای الهی به دست آورد. مولانا و ابن عربی براساس الهامی که از آیات و احادیث به ویژه حدیث «من عرف نفسه فقد عرف ربه» گرفته اند، به شیوه های گوناگون به اهمیت خودشناسی و تبیین انواع راه های ارتباط بین خودشناسی و خداشناسی پرداخته اند و در واقع انسان را راهی می دانند به سوی خدای خویش. بنابراین خودشناسی، شناختن راه سلوک است و مراتب این سلوک نیز همان مراتب وجودی انسان است که به مقام خلیفه اللهی و مرتبه ی فنا می-انجامد. در این پژوهش از نفس با عنوان خود واقعی و از بدن با عنوان خود ظاهری یاد شده است.

عرفان و سیاست در مناسک حج در پیوندی جدا ناپذیر، دارای نقش و جایگاه ارزشی هستنددر هر کدام از مناسک حج، عرفان و سیاست به صورت خودسازی (عرفان) و جامعه سازی (سیاست اسلامی) نمود خود را نشان می دهد. مناسک حج بازنمود اسراری است که ساختار های اصلی سیاست اسلامی را تشکیل می دهد تلاقی عرفان و سیاست درمناسک حج، نمود عینی تمدن اسلامی را در ساختار الهی خود نشان می دهد.