چکیده دفع ضایعات لاستیک تایر یکی از مهم ترین چالش های زیست محیطی در بسیاری از کشورها است. این ضایعات جامد شامل گوگرد، اکسید روی، اسید استایریک، کربن سیاه، افزودنی های خاص و سیم های مفتولی هستند. تکنولوژی جدید امن برای بازیافت ضایعات لاستیک تایر، استفاده از آن ها به عنوان یک منبع موثر و ایمن کود روی بدون خطر آلودگی کادمیم در زمین های کشاورزی است. مشاهده شده که تلقیح میکروبی لاستیک تایر بر تسریع تخریب لاستیک و افزایش روی قابل عصاره گیری با dtpa در خاک های آهکی موثر است. در اولین بخش از مطالعه حاضر (بخش آزمایشگاهی)، ما برای اولین بار توانایی سودوموناس پوتیدا و سویه های مختلف تیوباسیلوس ها را به تنهایی یا در ترکیب با باکتری های سمیت زدای لاستیک (رودوکوکوس اریتروپلیس و اسینتوباکتر کالکوستیکوس) در تخریب لاستیک تایر و رهاسازی روی به خاک مورد بررسی قرار دادیم. در بخش دوم مطالعه (آزمایش گلدانی)، اثر همزیستی اندوفایت بر تسریع رهاسازی روی از لاستیک تایر به خاک و جذب آن به وسیله گیاه مورد بررسی قرار گرفت. دو نسبت لاستیک تایر (صفر و یک گرم بر کیلو گرم) با یک خاک آهکی دچار کمبود روی ترکیب شدند. نمونه های لاستیک قبل از اضافه شدن به خاک با 24 تیمار میکروبی شامل: no inoc (بدون تلقیح میکروبی)، af (ا. فرواکسیدانس ptcc 1647)، tt (ت. تیوپاروس ptcc 1668)، mt (مخلوط تیوباسیلوس ها)، p1 (س. پوتیدا p41)، p2 (س. پوتیدا p168)، ra (ر. اریتروپلیس ptcc 1767+ ا. کالکوستیکوس ptcc 1318)، p1+af، p1+mt، p1+tt، p2+af، p2+tt، p2+mt، ra+af، ra+tt، ra+mt، ra+p1، ra+p2، ra+p1+af، ra+p1+tt، ra+p1+mt، ra+p2+af، ra+p2+tt و ra+p2+mt تلقیح شدند. ph خاک و غلظت روی و آهن قابل عصاره گیری با dtpa بعد از 1، 3، 6 و 10 هفته اندازه گیری شد. در تمام تیمارهای میکروبی ph خاک به شکل معنی داری کاهش یافت؛ اگرچه این کاهش در تیمار ra+p2+mt بیشتر بود. در حضور لاستیک تایر ph خاک در هفته دهم همچنان به شکل معنی داری کمتر از ph ابتدایی خاک بود. در تیمارهای تلقیح میکروبی لاستیک، غلظت آهن قابل جذب تا هفته سوم افزایش یافت و پس از آن کاهش یافت؛ اگرچه غلظت آهن قابل عصاره گیری با dtpa همچنان بیشتر از غلظت اولیه این فلز در خاک بود. ra+p2+mt و ra+p2+tt موثرترین تیمارهای میکروبی در افزایش قابلیت دسترسی آهن در خاک تیمار شده با لاستیک تایر بودند. در شرایط کاربرد لاستیک تایر غلظت روی قابل عصاره گیری با dtpa تا هفته ششم افزایش یافت و پس از آن در هفته دهم کمی کاهش یافت یا بدون تغییر باقی ماند. در شرایط کاربرد لاستیک تایر، بیشترین افزایش غلظت روی قابل عصاره گیری با dtpa در حضور تیمار میکروبی ra مشاهده شد. با استفاده از آنالیز کلاستر تیمارهای میکروبی بر اساس ph و غلظت آهن و روی در 8 گروه طبقه بندی شدند. کمترین مقدار ph و بیشترین غلظت قابل عصاره گیری با dtpa آهن ( به طور متوسط 92/6 میلی گرم بر کیلوگرم) و روی ( به طور متوسط 67/2 میلی گرم بر کیلو گرم) در گروه 8 مشاهده شد. در آزمایش گلدانی اول، ریشه های ارقام گندم نان (triticum aestivum cv. roshan) و دوروم (triticum durum cv. durum) تحت شرایط تلقیح و بدون تلقیح با قارچ اندوفایت piriformospora indica و دو نسبت لاستیک تایر (صفر و 284 میلی گرم بر کیلوگرم) یا 15 میلی گرم بر کیلوگرم سولفات روی بودند. لاستیک تایر و سولفات روی به شکل تلقیح شده و بدون تلقیح با ra و ra+p1+tt به خاک اضافه شدند. کاربرد لاستیک تایر در خاک وزن خشک شاخساره ارقام گندم را بیشتر از سولفات روی تجاری افزایش داد. تلقیح میکروبی لاستیک تایر منجر به افزایش معنی دار وزن خشک شاخساره و غلظت روی در هر دو رقم گندم شد. در آزمایش گلدانی دوم، از دو ژنوتیپ فستوکا (arundinacea cvs. 75b and 75c) با و بدون قارچ اندوفایت (neotyphodium sp.) و تیمار میکروبی ra+p2+mt استفاده شد. کاربرد لاستیک تایر تلقیح شده با تیمار میکروبی منجر به افزایش عملکرد وزن خشک ریشه و شاخساره گیاه فستوکا شد. با توجه به نتایج بدست آمده، ra و ra+p1+tt موثرترین تیمارهای میکروبی در افزایش روی قابل عصاره گیری با dtpa خاک و افزایش جذب روی به وسیله گیاه گندم بودند. در حالی که p2 و ra+p2+mt موثرترین تیمارها در کاهش ph و افزایش غلظت آهن خاک بودند. کلمات کلیدی: ضایعات لاستیک های فرسوده، تجزیه زیستی لاستیک، خاک آهکی، کود روی، رودوکوکوس اریتروپلیس، اسینتوباکتر کالکوسیتکوس، سودوموناس پوتیدا، تیوباسیلوس

دمای گاز ترش ورودی به واحد تصفیه گاز پالایشگاه گاز ایلام در تابستان برابر با ° c 30 می باشد، در دمای مذکور دمای محلول rich mdea با توجه به اینکه دمای محلول lean mdea ورودی به برج جذب،70 الی- ° c 72 می باشد، برابر با ° c 79 می باشد. این بالا بودن دما بر عملکرد مبدل آمین-آمین تاثیر بدی داشته و با توجه به طراحی این مبدل حرارتی (مبدل صفحه ای ) که در دمای ماکزیمم ° c 58 می باشد، مبدل آمین-آمین قادر به تبادل گرمائی موفقی میان جریان های گرم (lean mdea) و سرد (rich mdea) نمی باشد که در نتیجه دمای محلول lean mdea خروجی از این مبدل از ° c 125 تا ° c 98 کاهش خواهد یافت. در پی عملکرد نامناسب مبدل آمین-آمین و بالا بودن غیر منطقی دمای آمین احیا شده، فن هوائی که جهت خنکسازی نهائی حلال آمینی پیش بینی شده است با توجه به دمای محیط (45 الی ° c 50) و دمای بالای lean mdea، توانائی خنکسازی تا دمای طراحی (55° c ) را نداشته و در حال حاضر در این فن هوائی در بهترین حالت دمای خروجی برابر با 70 الی° c 72 خواهد بود. نتیجه مشکلات فوق الذکر در برج جذب نهایتا خود را در بصورت بالا بودن دمای گاز شیرین تولیدی (70 الی ° c 72 ) نشان می دهد. با توجه به اینکه در این دما میزان آب همراه در گاز شیرین نیاز بالاتر از میزان پیش بینی شده است، لذا واحد نمزدائی که پس از واحد تصفیه گاز قرار دارد با مشکل بالا بودن آب همراه مواجه می شود. در حال حاضر در پالایشگاه ایلام 2 را ه حل بصورت فرضیه برای حل مشکل مذکور پیشنهاد شده است که یکی مربوط به استفاده از پینچ آب و دیگری استفاده همزمان از پینچ آب و مبدل های موازی است که هر دو راه به دلایل فرآیندی از قبیل نبود آب کافی و هزینه های عملیاتی هنوز بکار گرفته نشده اند. در این پروژه با استفاده از تکنولوژی مبدل گاز-گاز که خود نتیجه تکنولوژی پینچ (فرآیند تبادل گرمایی بین جریان سرد و گرم) می باشد حل مشکل بالا بودن دمای گاز شیرین ارسالی به واحد نمزدائی بررسی و راهکاری که از 2 راه پیشنهادی در پالایشگاه بنظر منطقی تر می باشد برای آن ارائه شده است. براساس نتایج حاصل از طراحی با نرم افزارهای aspen hysys و aspen b-jac راه حل ارائه شده در این پروژه دارای حداقل هزینه سرمایه گذاری بوده (32876 دلار) و براساس آن می توان دمای گاز ارسالی به واحد نمزدائی را تا دمای طراحی (° c 50 ) رسانید.

در این نوشتار ابتدا به شرح تعاریف مرتبط با آلودگی هوا، انواع آلاینده ها و روش های کنترل و کاهش آلاینده های جوی پرداخته شده است و سپس در ادامه ضمن شبیه سازی انتشار آلاینده، مناسب ترین روش جهت کاهش آلاینده های واحدهای rfccمورد بحث قرار گرفته است. واحد rfcc (residue fluid catalytic cracking) پالایشگاه امام خمینی شازند از خوراک سنگین residue استفاده می کند لذا سطح آلاینده های گوگرد و نیتروژن آن بالاست. نزدیکی به شهر شازند و کلانشهر آلوده اراک لزوم کنترل این آلاینده ها رو چندان می نماید. شرکت پالایش نفت امام خمینی شازند جهت استقرار و نگهداری سیستم های مدیریت کیفیت، متعهد به پایش و کنترل آلودگی های زیست محیطی است و در خط مشی کیفی شرکت، مدیریت شرکت به این مهم اشاره می کند. امید است با آشنایی بیشتر با جنبه های متعدد زیست محیطی آلاینده های جوی بتوان گامی موثر در کاهش و کنترل این مواد برداشت و صنعت سبز را به معنای واقعی کلمه در استان و کشور شاهد باشیم.