نام پژوهشگر: فائزه داودی

تعیین حریم کیفی آبخوان آبرفتی دشت بجنورد با استفاده از مدل drastic ، ahp و fuzzy-ahpبراساس غلظت یون نیترات
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده علوم 1392
  فائزه داودی   حسین محمدزاده

در اکثر مناطق ایران آب زیرزمینی مهم ترین تامین کننده آب کشاورزی، شرب و صنعت است. از اینرو، دستیابی به روش های مناسب و موثر برای حفاظت از آبخوان ها در برابر آلودگی ها ضروری است. در این تحقیق، به منظور تهیه نقشه های پهنه بندی آسیب پذیری و حریم کیفی آبخوان بجنورد، واقع در استان خراسان شمالی، از سه روش drastic،ahp و fuzzy-ahp استفاده شده است. در گام نخست، نقشه آسیب پذیری ذاتی آبخوان با مدل drastic تهیه گردید و سپس پارامتر کاربری اراضی، به عنوان یک لایه اطلاعاتی، با نقشه آسیب پذیری ذاتی تلفیق و نقشه خطر آلودگی آب زیرزمینی (crisk) نیز تهیه شد. در گام دوم، به منظور صحت سنجی مدل های فوق، همبستگی بین نقشه تغییرات غلظت نیترات آبخوان و نقشه های آسیب پذیری drastic و crisk محاسبه گردید که میزان ضریب همبستگی به ترتیب برابر 0/40 و 0/48 است که این میزان، همبستگی نسبتا خوبی را نشان می دهد. در ادامه جهت افزایش دقت، مدل ها با استفاده از غلظت آلاینده نیترات و روش های آماری واسنجی و پس از تصحیح رتبه ها و وزن های پارامترهای مدل، نقشه های آسیب پذیری ویژه (drastic اصلاح شده) و خطرپذیری ویژه (crisk اصلاح شده) آبخوان تهیه گردید. در گام سوم، رتبه ها و وزن پارامترهای مدل drastic و drastic اصلاح شده با روش های فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) و منطق فازی با استفاده از نرم افزارهای expert choice11 و arcgis10 نرخ بندی و تلفیق گردید و نقشه های آسیب پذیری دشت با مدل-های ahp-drastic، ahp-drastic اصلاح شده، fuzzy-ahp-drastic و fuzzy-ahp-drastic اصلاح شده تهیه گردید. نتایج ضریب همبستگی بین نقشه های پهنه بندی آسیب پذیری و حریم کیفی آبخوان با نقشه تغییرات غلظت نیترات منطقه بیانگر آن است که مدل crisk اصلاح شده با ضریب همبستگی 0/66، بهترین مدل برای پهنه بندی آسیب پذیری آبخوان بجنورد می باشد و 26، 23 و 51 درصد از وسعت آبخوان به ترتیب در محدوده ی خطر آلودگی زیاد، خیلی زیاد و کاملا مستعد آلودگی قرار می گیرند.