از آنجا که مدیریت خاک از عوامل اصلی در نیل به کشاورزی پایدار محسوب می گردد، لذا جایگزینی تدریجی کودهای شیمیایی توسط کودهای بیولوژیک، بدون نگرانی از اثرات سوء زیست محیطی غالباً موجب بهبود شرایط فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک ها شده و حاصلخیزی خاک ها را افزایش می دهد. با توجه به اهمیت و نقش گیاهان دارویی، نکته حائز اهمیت در تولید و پرورش این گونه ها، افزایش تولید زیست توده آنها بدون کاربرد نهاده های شیمیایی اعم از کود یا سموم دفع آفات و علف های هرز می باشد. به منظور بررسی تاثیر کودهای بیولوژیک (باکتری نیتروکسین، قارچ مایکوریزا و کود ورمی کمپوست)، بر رشد سه توده بومی گیاه دارویی مرزه (satureja hortensis l.) (تودهای بومی اصفهان، بجنورد و قزوین)، آزمایشی در طی سالهای 92-1391 در گلخانه تحقیقاتی و زمین زراعی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار و 12 تیمار انجام شد. عملیات تلقیح بذر ها با کودهای بیولوژیک قبل از کاشت و برای کود نیتروکسین در سه مرحله، به صورت بذر مال، به صورت سرک در زمان 4-6 برگه شدن و به ساقه رفتن انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که اثر متقابل کودو توده بومی بر تعداد برگ، گره، سطح برگ، وزن خشک هر بوته، وزن خشک برگ، وزن تر هر بوته، وزن تر برگ در سطح احتمال0/1≤p اختلاف معنی دار در کشت در شرایط گلخانه داشت و در محیط کشت مزرعه علاوه بر تمامی این صفات ارتفاع بوته و تعداد شاخه فرعی نیز در سطح احتمال 0/1 معنی دار بود. در این میان تیمار توده اصفهان × ورمی کمپوست بیشترین تاثیر را داشت. اثر متقابل کود و توده بومی در صفات کلروفیلa، کلروفیلb ، کارتنوئید، آنتی اکسیدان، درصد اسانس و عدد اسپد در سطح احتمال 0/1≤p در کشت در شرایط گلخانه و زراعی دارای اختلاف معنی دار بود. تقریبا تمامی صفات در شرایط کشت مزرعه نسبت به کشت در شرایط گلخانه برتر بوده و گیاه رشد بیشتری داشت. بنابراین چنین به نظر می رسد که کاربرد کودهای آلی درشرایط کشت مزرعه می تواند در افزایش بهبود خصوصیات کمی و کیفی مرزه موثر باشد.