تلخ اندیشی از جمله ترکیبات جدیدی است که در فرهنگ های لغت موجود، هنوز مدخلی برای آن در نظر گرفته نشده است. تلخ اندیشی هم به معنای توجه ویژه و نگاه یک سویه به تلخی ها، زشتی ها، تباهی ها، رنج ها و مسائل غم انگیز و دردآور و هم به معنای زشت و تلخ و ناگوار و غم بار دیدن مسائل و نگاه منفی به موضوعات گوناگون است. در بررسی داستان های کوتاه معاصر به نگرشی ثابت، ادامه دار و در برخی دوره های تاریخ معاصر ایران، فراگیر برمی خوردیم که با تعریف تلخ اندیشی مطابقت دارد. نمود این نگرش، آثاری است که از یک سو مضامین، درون مایه ها و تصاویر آن ها به شکلی فراگیر متمرکز بر مرگ، خیانت و روابط عاطفی بدفرجام یا بی-فرجام و سرشار از تباهی، حسادت، تنفر، تلاش شکست خورده، یاس و سرخوردگی، تحقیر، پوچی و تصویر کاملاً فاسد و بی رحم از اجتماع و عناصر آن است، و از دیگر سو القا کننده ی نگاه منفی به زندگی، روابط عاطفی، مردم، کارکرد عناصر فرهنگ بومی و سنتی است. در پژوهش پیش رو علاوه بر تعریف تلخ اندیشی و شناسایی زوایای مختلف آن و بررسی و موشکافی مصادیق تلخ اندیشی در داستان کوتاه معاصر فارسی، به زمینه-های بروز و ظهور این نگرش نیز پرداختیم، که عبارتند از 1.زمینه های فکری، که رد و نشان آن ها را در ادبیات تلخ اندیش مغرب زمین و اندیشه های جریان روشنفکری و شبه مدرنیته ی ایران یافتیم؛ 2. زمینه های تاریخی و اجتماعی ایران معاصر. گاهی نیز به برخی زمینه های دیگر مانند ویژگی ها و مسائل فردی و شخصیتی نویسندگان در لابه لای مطالب اشاره ای گذرا کرده ایم. بررسی های ما در این پژوهش از سال 1300 تا 1380 و در سه دوره-ی زمانی صورت گرفت؛ دوره ی نخست مربوط است به انتشار اولین مجموعه داستان صادق هدایت تا اواخر دهه ی سیِ شمسی که داستان های کوتاه تلخ اندیشانه عموماً متأثر از نوشته های او بوده اند. دوره ی دوم از اواخر دهه ی سی شمسی تا 1357 که موج دوم تلخ اندیشی در داستان کوتاه آغاز شد و دوره ی سوم، از 1357 تا سال 1380.