تاریخ کاشت و آبیاری تکمیلی از مهم‏ترین عوامل موثر در برخورداری بیش‏تر گیاه از بارش‏های جوی و رطوبت موجود در خاک و در نتیجه افزایش عملکرد محصول در شرایط دیم می‏باشند. به منظور بررسی تأثیر این دو عامل بر عملکرد عدس بهاره در شرایط دیم، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) در سال زراعی 91-1390 صورت گرفت. در این آزمایش که به صورت طرح کرت‏های خرد شده در قالب بلوک‏های کاملاً تصادفی با 4 تکرار اجرا شد، 4 تیمار مربوط به تاریخ کاشت شامل (25 اسفند، 5 فروردین، 15 فروردین و 25 فروردین) و 4 تیمار مربوط به آبیاری تکمیلی شامل (کشت دیم (تیمار شاهد)، تک‏آبیاری در مرحله گل‏دهی، تک‏آبیاری در مرحله پر شدن غلاف و جفت‏آبیاری (آبیاری در دو مرحله)) مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از اتمام دوره رشد، اجزای عملکرد شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، نسبت پوکی، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در تمامی کرت‏های مورد مطالعه اندازه‏گیری گردید. بهره‏وری بارش، بهره‏وری آب آبیاری و بهره‏وری کل نیز در این تیمارها محاسبه شد. مناسب‏ترین تاریخ کاشت و زمان مناسب آبیاری تکمیلی از بین تیمارهای مورد نظر با استفاده از مدلی که بر اساس اطلاعات هواشناسی دوره آماری سی ساله منطقه مورد نظر ارائه شد، نیز تعیین گردید و نتایج حاصل از مدل با مقادیر اندازه‏گیری شده در مزرعه مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد بررسی نشان داد که تاریخ کاشت و آبیاری تکمیلی در تمامی اجزای عملکرد به جز نسبت پوکی در سطح احتمال 1 درصد اختلاف بسیار معنی‏دار ایجاد کردند و اثر متقابل تاریخ کاشت و آبیاری تکمیلی در ارتباط با صفت عملکرد دانه در سطح 1 درصد معنی‏دار و در رابطه با سایر اجزای عملکرد بی‏تأثیر بود. همچنین مطابق با نتایج مقایسه میانگین صفات براساس تاریخ‏های مختلف کاشت، بیش‏ترین عملکرد دانه مربوط به اولین تاریخ کاشت (25 اسفند) بود و تأخیر 10، 20 و 30 روزه در زمان کاشت از تاریخ کاشت اول به ترتیب موجب کاهش 34، 60 و 87 درصدی در میزان عملکرد دانه گردید. مقایسه میانگین صفات اندازه‏‏گیری ‏شده در سطوح مختلف آبیاری نیز بیانگر این امر بود که پس از تیمار جفت‏آبیاری که موجب افزایش 120 درصدی در میزان عملکرد دانه نسبت به شرایط دیم گردید بیش ترین عملکرد محصول به ترتیب در تیمارهای مربوط به تک‏آبیاری در مرحله گل‏دهی و تک‏آبیاری در مرحله پر شدن غلاف قابل مشاهده بود. به طور کلی در این آزمایش بیش‏ترین عملکرد دانه با مقدار 7/2368 کیلوگرم در هکتار مربوط به شرایط جفت‏آبیاری در اولین تاریخ کاشت بود. همچنین بر اساس نتایج ‏ به دست‏ آمده از این آزمایش با تأخیر در زمان کاشت و افزایش تعداد دفعات آبیاری تکمیلی، میزان بهره‏وری آب مصرفی کاهش یافت. در این مطالعه بیش‏ترین بهره‏وری آب مصرفی با مقدار 5/4 کیلوگرم بر متر مکعب و بهره‏وری کل با مقدار 68/1 کیلوگرم بر متر مکعب در تیمار تاریخ کاشت اول و تک‏آبیاری در مرحله گل‏دهی مشاهده شد. تأخیر در زمان کاشت همچنین موجب کاهش محسوسی در میزان بهره‏وری بارش گردید. نتایج به ‏دست ‏آمده از مدل نیز نشان داد که در اولین تاریخ کاشت کم‏ترین میزان تنش خشکی در طول دوره رشد به گیاه وارد شده و زمان مناسب آبیاری تکمیلی در شرایط تک‏آبیاری 10 روز و در شرایط جفت‏آبیاری 15 روز پس از شروع مرحله میانی (مرحله حساس رشد گیاه) بوده است.