در این مطالعه اثر اسید هیومیک و موننسین بر فراسنجه های تخمیری شکمبه، بر اساس روش آزمون تولید گاز بررسی گردید. اسید هیومیک و موننسین در 5 سطح در قالب طرح کاملا تصادفی مورد استفاده قرار گرفتند. سطوح اسید هیومیک صفر، 5/0، 1، 5/1 و 2درصد ماده خشک جیره و سطوح موننسین صفر، 25، 30، 35 و40 ppm بود. اسید هیومیک به صورت معنی داری منجر به افزایش پتانسیل تولید گاز و کاهش سرعت تخمیر شد(05/0>p)، درحالیکه بر فاز تاخیر بی تاثیر بود. افزودن موننسین به طور معنی داری باعث افزایش نرخ تخمیر و قابلیت هضم ماده آلی (05/0>p) شد، در حالیکه پتانسیل تولید گاز غلظت آمونیاک، قابلیت هضم واقعی ماده خشک و اسیدهای چرب کوتاه زنجیر را کاهش داد(05/0>p). نتایج نشان داد اسید هیومیک تاثیر چندانی روی فراسنجه های تخمیری شکمبه و فعالیت میکرو ارگانیسم های شکمبه در شرایط آزمایشگاهی نداشت درحالیکه موننسین توانست بر فعالیتهای تخمیری میکروارگانیسمهای شکمبه موثر باشد. این پژوهش در سه زمان مختلف به منظور ارزیابی اثر سطوح مختلف اسید هیومیک (0، 5/0، 1، 5/1، 2درصد ماده خشک) و موننسین (0، 25، 30، 35، 40پی پی ام) بر روی تخمیر شکمبه انجام شد. میانگین داده ها در هر زمان (پریود) به عنوان یک تکرار در نظر گرفته شد. تعداد کل مشاهدات برای آنالیز آماری 45 تا بود که شامل: 5(تیمار)، 3(زمان) و 3 (سرنگ) بود. جیره آزمایشی به صورت 70% کنسانتره و 30%علوفه بود. سپس تولید گاز در طول 144 ساعت انکوباسیون ثبت و فراسنجه های کینیتیک تولید گاز ( پتانسیل تولید گاز (a)، سرعت تولید گاز (c) و زمان تاخیر (l)) محاسبه گردید. همچنین سایر فراسنجه ها مانند تولید گاز طی 24 ساعت انکوباسیون، قابلیت هضم ظاهری و واقعی ماده خشک، ضریب تفکیک (pf)، قابلیت هضم ماده آلی، آمونیاک، توده میکروبی و اسید¬های چرب کوتاه زنجیر نیز محاسبه شد. نتایج حاصل از آزمایش اسید هیومیک نشان داد که،پتانسیل تولید گاز 144 ساعته و سرعت تخمیر تحت تاثیر اسید هیومیک قرار گرفت، وتیمار شاهد اختلاف معنی¬داری با سایر تیمارها داشت (05/0p<). اما سایر فراسنجه¬ها مانند تولید گاز طی 24 ساعت انکوباسیون، قابلیت هضم ظاهری و واقعی ماده خشک، ضریب تفکیک (pf)، قابلیت هضم ماده آلی، آمونیاک، توده میکروبی و اسید¬های چرب کوتاه زنجیر تحت تاثیر سطوح مختلف اسید هیومیک قرارنگرفتند (05/0p>). در آزمایش بررسی اثر موننسین همه¬ی فراسنجه¬ها به غیر از فاز تاخیر و توده میکروبی و ضریب تفکیک تحت تاثیر موننسین قرار گرفتند و به طور معنی¬داری نسبت به شاهد کاهش نشان دادند (0001/0p<). به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که اسید هیومیک در دز های مصرفی مورد استفاده نتوانست تخمیر را تحت تاثیر قرار دهد. ولی موننسین در دزهای مورد استفاده در این پژوهش ته نتها تخمیر شکمبه را تحت تاثیر قرار داد، بلکه بر برخی فراسنجه¬ها اثر منفی نیز داشت