در گذشته کلیه خدمات مربوط به انرژی برق در هر ناحیه جغرافیایی، در انحصار یک شرکت بود و برق به صورت یک خدمت اجتماعی با قیمت تعرفه¬ای ثابت و سطح مشخصی از کیفیت و قابلیت اطمینان عرضه می¬شد. با رخداد فرایند تجدید ساختار و تغییر نگرش به برق به عنوان یک کالا، سیستم انحصاری جای خود را به بازار برق داد که در آن شرایط بازار و قیمت¬های حاکم بر آن در هر لحظه، تابعی از رفتارهای تولیدکنندگان، مصرف کنندگان و نهادهای واسط بین آنها بوده و هدف، بیشینه کردن رفاه اجتماعی است. تحت این شرایط، بخش¬های مختلف تولید، انتقال و توزیع از یکدیگر تفکیک شده و شرکتهای گوناگونی در هر بخش تحت نظارت بهره بردار مستقل بازار به فعالیت و رقابت پرداختند. در کنار تمام مزایای تجدید¬ساختار، ویژگی¬های انحصاری برق و شرایط فیزیکی حاکم بر بازار برق باعث اعمال قدرت بازار(رقابت¬گریزی) از سوی بازیگران شد که از مهمترین نتایج آن می¬توان به ناکارآمدی بازار، انتقال ثروت از مصرف¬کنندگان به تولیدکنندگان و الزام برای ساختن خطوط انتقال و واحدهای تولیدی جدید اشاره کرد. در یک تقسیم¬بندی کلی رقابت¬گریزی به دو دسته عمودی و افقی تقسیم¬ می¬شود. در رقابت¬گریزی عمودی بازیگران همزمان در بخش¬ها و لایه¬های مختلف بازار مانند تولید و انتقال اقدام به رفتار غیر رقابتی می¬کنند، درحالی که در رقابت¬گریزی افقی، بازیگران تنها در یک لایه از بازار(مثلاً تولید) به اعمال قدرت بازار می-پردازند. این پایان¬نامه ضمن بررسی نسبتاً دقیق و جامعی از شاخص¬های موجود ارزیابی پتانسیل قدرت بازار، به بررسی تأثیر محدودیت¬های سیستم انتقال و عوامل عدم قطعیت در ارزیابی پتانسیل قدرت بازار پرداخته و عملکرد شاخص¬های احتمالاتی و قطعی پیشنهادی مقایسه می¬گردد. فصل اول به بررسی مدل¬های مختلف رقابت در بازارها می¬پردازد. در فصل دوم مفاهیم، انواع، دلایل ایجاد و استراتژی¬های اعمال رقابت گریزی در بازارهای برق مورد بررسی قرار می¬گیرد. در فصل سوم ضمن معرفی و شرح وظایف واحد پایش و نظارت بر بازار، شاخص¬های تشخیص و آشکارسازی رقابت¬گریزی مورد بررسی و مقایسه قرار می¬گیرند. با توجه به اهمیت سیستم انتقال، فصل چهارم به تأثیر سیستم انتقال، مدیریت ازدحام و مفاهیم حقوق فیزیکی و مالی انتقال و تأثیر آن بر مباحث رقابت¬گریزی اختصاص یافته است. در فصل پنجم نیز تاثیر سیستم انتقال و عوامل عدم قطعیت در پیش بینی پتانسیل رقابت¬گریزی مورد بررسی قرار گرفته و ضمن معرفی شاخصی جدید، نتایج مورد ارزیابی و تحلیل قرار می¬گیرد.