چکیده آرمان¬شهر جامعه¬ای است خیالی که باشندگان آن در شرایط کامل زندگی می-کنند و خیر و سعادت بر آن حکومت مطلق دارد. آرمان¬شهر جایگاه والایی در اثر متفکران و اندیشمندن به خود اختصاص داده است. پژوهش حاضر به بررسی آرمان¬شهر در دیوان لزومیات ابوالعلاء المعرّی که دستاورد نیم قرن عزلت و گوشه¬نشینی شاعر است، می¬پردازد و تلاش می¬کند نظریه¬های آرمانی این شاعر حکیم و فرزانه را مورد بررسی قرار دهد. این تحقیق با به کارگیری روش تحلیل و بررسی به واکاوی اشعار ایده¬آلی در دیوان اللزومیات شاعر می¬پردازد تا بدین وسیله آبشخور معرفتی و تأثیر پذیری او ازتعالیم دینی و عقایدفلاسفه آشکار گردد. بی شک این تحقیق گامی موثر در جهت شناخت افکار و اندیشه¬های مثالی شاعر است و علاوه بر این دستمایه¬ای برای پژوهش¬گران¬آینده¬می¬باشد. در پژوهش حاضر به بررسی آراء و افکار مطلوب ابوالعلاء پرداخته¬ایم. این پژوهش در سه فصل تنظیم شده است؛ در فصل اول مفهوم آرمان¬شهر را نزد مفسران وفلاسفه وا¬می¬کاویم. درفصل دوم به زندگی شخصی و ادبی شاعر نگاهی می¬اندازیم. در فصل سوم سیر آرمان¬شهر در ادب عربی از آغاز تا عصر عباسی پرداخته، پس از آن وارد بحث اصلی یعنی بررسی آرمان¬شهر در لزومیات ابوالعلاء با تکیه بر اوضاع سیاسی، اجتماعی روزگار شاعر می¬شویم. مهم¬ترین دستاورد پژوهش حاضر، آن است که ایده¬های آرمانی ابوالعلاء در لزومیات بر¬گرفته از تأملات فلسفی شاعر و مذاهب دیگر و افکار فلاسفه است و تمامی این اندیشه¬های شاعر مبتنی بر عقل¬می¬باشد. کلید واژه¬ها: آرمان¬شهر، ابوالعلاء معرّی، دیوان لزومیات، عصر عباسی.

زیبایی و فخامت در سخن دو منشأ دارد که یکی به آهنگ و طنین واژه ها و دیگری به نیروی لذّت زای تداعی آن ها مربوط می شود که به میزان زیادی ماحصلِ به کارگیری صناعات بدیعی است. در این راستا، عبدالواسع جَبَلی از شاعران مشهور پارسی گوی در قرن ششم هجری می باشد که برای زیباسازی و افزودن حسن تأثیر کلام شعری خود به کاربرد این دسته از علوم بلاغی (بدیع) توجّه فراوان داشته است. این پژوهش برآن است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی محسنات بدیعی به کار رفته در دیوان شعری عبدالواسع جَبَلی را از دیدگاه زیبایی شناختی و میزان کاربرد و بسآمد هر یک مورد بررسی و تحلیل قرار بدهد. نتیجه پژوهش حاکی از این است که شاعر از انواع صناعات بدیعی به ویژه آرایه های لفظی برای زیبایی آفرینی سخن منظوم خود استفاده کرده است. گفتنی است که از میان آرایه های لفظی به واج آرایی و از میان صنایع معنوی به روش تناسب بیشتر نظر داشته است. هم چنین، پیرایه های معنوی موجود در دیوان اشعار وی از نظر زیبایی شناختی یکسان نبوده و در برخی از موارد، در صنعت هایی چون مراعات نظیر، تضاد و حسن تعلیل، زیبایی آفرینی آن ها نسبی بوده است.