بر اساس آیات و روایات، فلسفه وجودی انسان رسیدن به سعادت و قرب الاهی است. بدین منظور، دین اسلام برنامه های جامع و کاملی در قالب تربیت دینی دربردارد. و به همین سبب تعلیم و تربیت یا آموزش و پرورش و مسائل مربوط به آن، از بدو پیدایش اسلام مطرح گشته و حقاً در قبل و بعد از اسلام هیچ مکتب الهی و غیر الهی به این اندازه به تعلیم و تربیت و اموزش و پرورش توجه نشان نداده است و به زاویا و ابعاد آن توجه نکرده است و به قدری در این آیین به این مقوله مهم انسانی توجه شده است که حاکمان و بزرگان دستگاه های دولتی در این تمدن خواه ناخواه به امر آموزش و پرورش توجه بسیار نموده اند و وقف هایی بسیار بر آن قرار داده اند؛ و به سبب کسب مشروعیت و محبوبیت در نزد مردم و علما و همچنین رقابت با سایر امیران آموزشگاه هایی را ساخته اند تا علاوه بر همه نامی نیک از خود به یادگار گذارد و اندوخته ای جهت آخرتش باشد. این پایان نامه ضمن بررسی پیشینه تعلیم و تربیت، اهتمام زمامداران مسلمان را در زمینه تعلیم و تربیت تا عصر ویرانگری مغول و تاتار را مورد بررسی قرار خواهد داد.