نام پژوهشگر: امیر حجارپور

شبیه سازی اثر تغییر اقلیم بر تولید نخود
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان - دانشکده تولیدات گیاهی و دامی 1390
  امیر حجارپور   افشین سلطانی

تغییر اقلیم ناشی از افزایش co2 و سایر گازهای گلخانه‏ای در آینده می‏تواند اثرات قابل توجهی بر تولید محصولات زراعی داشته باشد. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر شرایط جدید اقلیمی بر جنبه‏های مختلف تولید نخود (cicer arietinum l.) شامل رشد، نمو، عملکرد و مصرف آب در چهار شهر گنبد، کرمانشاه، بجنورد و مراغه و ارزیابی روش‏های مدیریتی مختلف برای سازگاری با تغییرات آینده بوده است. سناریوهای مورد بررسی عبارت بودند از افزایش 2 برابری co2، افزایش دما به میزان 2، 4 و 6 درجه سانتی‏گراد، کاهش بارندگی به میزان 2 درصد برای مناطق با کشت پاییزه و 10 درصد برای مناطق با کشت بهاره، به صورت تنها و ترکیب با یکدیگر. شبیه‏سازی‏ها با استفاده از مدل ssm-chickpea برای هر سناریو و همچنین، برای اثر ترکیبی آنها انجام شد. نتایج نشان داد که افزایش غلظت co2 محیط به‏صورت مستقیم اگرچه اثرات مثبتی بر عملکرد نخود می‏گذارد اما به نظر می‏رسد عامل تعیین کننده‏ی عملکرد این گیاه در آینده اثرات غیرمستقیم آن به ویژه افزایش دما باشد. افزایش دما باعث زودرس شدن و عدم برخورد گیاه نخود با تنش خشکی آخر فصل شد و عملکرد افزایش یافت. در مقابل در شرایط زراعت آبی به علت کاهش دوره رشد گیاه و همچنین، اثرات منفی دماهای بالا در طول پر شدن دانه عملکرد کاهش یافت. مطابق با نتایج این تحقیق، کرمانشاه حساس‏ترین منطقه در بین مناطق مورد مطالعه نسبت به تغییرات اقلیمی در آینده خواهد بود، که ضرورت توجه به راهکارهای سازگاری به شرایط جدید را در این محل نشان می‏دهد. استفاده از ارقام، سیستم‏های کشت و استراتژی‏های مدیریتی جدید برای استفاده از شرایط جدید اقلیمی و دستیابی به عملکردهای بالاتر در زراعت دیم نخود، می‏تواند در تمامی نقاط مورد بررسی مفید باشد. علیرغم اینکه پیش‏بینی‏ها حاکی از کاهش میزان آب آبیاری مورد نیاز کشت نخود جهت دستیابی به پتانسیل عملکرد در آینده است، اما به نظر می‏رسد در آینده با توجه به محدودیت‏های موجود در بخش‏ آب‏های کشاورزی و با توجه به عملکرد قابل قبول زراعت دیم نخود در شرایط تغییر یافته‏ی اقلیمی، سودآوری نسبی زراعت آبی این گیاه کاهش یابد. اگرچه در حال حاضر هم سطح زیر کشت زراعت آبی این گیاه در مقایسه با سطح زیر کشت دیم آن خیلی کم است.