نام پژوهشگر: - عباس زادگان

کنکاشی در تئوری space syntax
پایان نامه دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) - قزوین - دانشکده معماری و شهرسازی 1392
  وحید شکری   ناصر براتی

تئوری چیدمان فضایی بر پای? گراف ها و قوانین آنان شکل می گیرد. و هر یال گراف در این تئوری برمبنای دید و دسترسی کاربر وزن دهی و تحلیل می شوند. بین هر دو نقطه در فضا که کاربر دید و دسترسی داشته باشد، برداری رسم می شود و این بردار به عنوان یک یال گراف در ارتباط دیگر یال ها تحلیل و بررسی می شود. نکته همین جاست؛ در درج? اول پارامترهای دید و دسترسی برای وزن دهی به یال های گراف کافی نیستند. ا?عمالِ تنها این دو پارامتر برای فرمول تئوری باعث تولید تحلیل های تک بعدی از رفتار کاربر در فضا می شوند. به عبارتی دیگر، تحلیل های تولید شده از این طریق متعلق به کاربری است که تنها نیازش از حضور در فضا گذر از آن است و بس. بنابراین چنین می نماید که این تئوری برای ادراک کاربر و کیفیت فضا ارزشی قائل نیست. ورودی های فرمول کافی نیستند. ورودی ها می بایست فراتر از داده ها و نیازهای اولی? فیزیکی کاربر باشد. با تزریق پارامترهای کیفی نظیر درک فضا و روابط اجتماعی در کنار متغیرهای فیزیکی می توان انتظار تحلیل های کیفی را نیز داشت و نقشه هایی تحلیلی از رفتار کاربر با در نظر گرفتن تمامی ابعاد فیزیکی و روانشناسی کاربر را تولید نمود. در درج? دوم کاربر در تئوری چیدمان فضایی در فضا تنها در نظر گرفته می شود و در برشی از زمان، کاربر و انتخاب هایش مورد تحلیل واقع می شود، بدون در نظر گرفتن حضور دیگران در فضا. کاربر و رفتارش کاملاً تحت تأثیر حضور دیگران است و اصولاً با حضور دیگری رفتار اجتماعی معنی پیدا می کند. مباحث مطرح شده سرنخ هایی برای درک چیستی و چگونگی واکنش جوامع بشری در قبال اعضایش و بسترش است. چند نکت? فوق نشان می دهد کلونی های انسانی در هر مقیاسی رفتاری فراتر از انتظارات تئوری چیدمان فضایی از خود نشان می دهند. نمی توان براحتی در کنار متغیرهای دید و دسترسی، متغیرهای کیفی را به فرمول وارد کرد و نقشه های تحلیلی کیفی را دریافت نمود. برای درکی درست از چیستی و چگونگی جوامع اجتماعی نیاز به تحقیق در شناخت آن است. شناختی بنیادین از ماهیت و اثرات و .« سیستم پیچیده » قوانین حاکم بر این کلونی ها به عنوان نظام های پیچیده اجتماعی، و وارد کردن آن به تئوری « پایداری » با کشف راز چیدمان فضایی در کنار متغیرهای دید و دسترسی، می توان انتظار داشت که تحلیل های بدست آمده در بردارنده علوم رفتاری نیز هستند. زیرا جوامع بشری سیستم هایی پیچیده سیستم های » هستند که در بسترشان (فرهنگی، جغرافیایی) زندگی می کنند. در این میان به خاطر تولید و بازتولید خود در طول زمان ارزش توجه را دارند. « پیچیده پایدار دکتر وکیلی، در ادام? تفکرات پارسونز و لومان، به تشریح و تبیین راز پایداری سیستم های پیچیده اجتماعی پرداخته است و رفتار سیستم را در چهار سطح بررسی می نماید؛ لایه های فرهنگی، اجتماعی، روانی، زیستی. عکس العمل های ذرات بنیادین جوامع انسانی (افراد) را در این سطوح بررسی می نماید. و آنگاه می توان گفت واکنش نظام به نیروهای بسترش چگونه بوده که توانسته در طول زمان دوام بیاورد. با این روش، مبنایی برای تحلیل و سنجش رفتار انسان ( و جوامعش) در تمامی ابعاد علوم رفتاری و ادراک محیطی بدست آورد و در تئوری تزریق کرد. آنگاه می توان ادعا نمود که مباحث کیفی طراحی محیطی و علوم رفتاری در تحلیل های تئوری لحاظ شده است. آنگاه تحلیل های بدست آمده به رفتار واقعی انسان ها در محیط نزدیک تر است و نقدهای وارده به تئوری در زمین? علوم رفتاری و ادراک محیطی تا حدود زیادی پاسخ داده می شود.