نام پژوهشگر: مهسا سمیعی فرد

اثربخشی برنامه تعدیل سوگیری شناختی – تفسیر (cbm-i) بر کاهش سوگیری تفسیر منفی در برابر ناکامی و شاخص های سوءمصرف مواد
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی 1393
  مهسا سمیعی فرد   جواد صالحی فدردی

زمینه و هدف: شواهد علمی فرض می کنند که سطح تحمل ناکامی پایین یکی از پیش بینی کننده های سوءمصرف مواد است. ناکامی منجر به افزایش سوگیری شناختی نسبت به تفسیر منفی می شود. پژوهش حاضر شامل دو مطالعه بود. (الف) مقایسه سطح تحمل ناکامی خودگزارشی و ضمنی در سوءمصرف کنندگان مواد در مقایسه با گروه غیرسوءمصرف کننده؛ و (ب) بررسی اثربخشی cbm-i برکاهش سوگیری تفسیر منفی در برابر ناکامی و شاخص های سوءمصرف مواد. روش کار: سوءمصرف کنندگان مرد (n=70) و غیر سوءمصرف کنندگان مرد (n=70) مقیاس های ناراحتی- ناکامی و استرس ادراک شده و پرسشنامه های وسوسه مواد، و خلق مثبت و منفی را تکمیل نمودند. به منظور انتخاب آزمودنی های مطالعه دوم و بررسی تکرارپذیری نتایج، مطالعه اول بر روی 62 فرد سوء مصرف کننده و 62 فرد غیرسوءمصرف کننده تکرار گردید. 29 فرد سوء مصرف کننده و 29 فرد غیرسوء مصرف کننده که نمرات بالایی در مقیاس های ناراحتی- ناکامی و استرس ادراک شده و پرسشنامه های وسوسه مواد، خلق مثبت و منفی کسب نمودند، تکلیف رایانه ای سنجش سوگیری تفسیر را تکمیل نمودند. در مطالعه دوم، سوءمصرف کنندگان بصورت تصادفی در دو گروه آزمایش (12n=) و کنترل (12n=) جایگزین شدند. گروه آزمایش بااستفاده از برنامه cbm-i مثبت به مدت سه جلسه، آموزش سوگیری تفسیر مثبت را تکمیل نمودند. گروه کنترل، سه جلسه آموزش سوگیری تفسیر خنثی انجام دادند. در پس آزمون و پیگیری یک ماهه، آزمودنی ها بار دیگر، تکالیف پیش آزمون را تکمیل نمودند. یافته ها: نتایج همسو با فرضیه ها، نشان دادند که سطح تحمل ناکامی خودگزارشی و ضمنی در سوءمصرف کنندگان پایین تر از افراد عادی است. افزون براین، تسهیل تفسیرهای مثبت بطور قابل ملاحظه ای سوگیری تفسیر منفی در برابر ناکامی و شاخص های رفتار سوءمصرف مواد، نظیر وسوسه مصرف را در گروه آزمایش کاهش داد. بحث و نتیجه گیری: یافته ها تاکید می کنند که استفاده از cbm-i مثبت به منظور تسهیل تفسیرهای مثبت و کاهش سوگیری تفسیر منفی در برابر ناکامی می تواند در گسترش فعالیت های مداخله ای و درمان سوءمصرف مواد کاربردهای بالینی داشته باشد.