مطالعات مورفولوژی در سه موضوع مقیاس،زمان و گونه های مختلف مورد بررسی قرار می گیرد. کار ابتدایی و اصلی در این نوع مطالعات ، متمرکز بر تحلیل ،تکامل و تغییر در فضای شهرهای سنتی است. مطالعه مورفولوژی و ساختار شکلگیری بافت ها و سکونتگاه ها باعث می شود که طراحان شهری از الگوهای مکانی و فرایندهای تغییر و تحول شهرها آگاه شوند. اهداف این پژوهش شناسایی و جمع آوری مباحث ادبیات مورفولوژی شهری(مسائل،تاریخچه ،سیر تحول) و شناخت ماهیت، اصول،ارکان و عناصر شکلگیری و مورفولوژی بافت سنتی دزفول در رابطه با تاثیرات عوامل انسانی،زمانی، فرهنگی و طبیعی در بافت ارگانیک دزفول می باشد.در ارزیابی و سیر تکاملی شکلگیری و مورفولوژی بافت سنتی دزفول کار اصلی بر آنالیز تغییرات ساختار، کارکرد مصنوع بافت و منشاء آن در طول زمان است. ساختارمورفولوژی و گسترش بافت سنتی دزفول شدیدا تحت تاثیر عوامل طبیعی و فرهنگی بوده است. دیگر اهداف این رساله دستیابی هرچند محدود به مورفولوژی جدیدی بر مبنای آگاهی از توسعه مدل مورفولوژی بومی - محلی و روح حاکم بر شکلگیری و مورفولوژی بافت تاریخی دزفول بوده تا کلیت و مفاهیم کهن معماری شهرسازی دزفول را در بر داشته باشد. از این رو پی بردن به شکلگیری و مورفولوژی بافت سنتی دزفول و تاثیراتی که برکالبد و فرم شهر دارد شرط لازم در تحقق اهداف بافت سنتی دزفول به لحاظ مسائل زیست محیطی ،رفتاری ،خوانایی، معنی ، ادراک ، هویت و سازمان فضایی- اجتماعی و فرهنگی می باشدکه باید در فرآیند شکل دهی به محیط بافت ، مورد توجه برنامه ریزان وشهرسازان قرار گیرد.

هدف غایی از طراحی در عرصه فضاهای شهری، ارتقا کیفیت زندگی مردمی است که در آن فضا زندگی می کنند. بنابراین تحقیق حاضر،با پذیرش این نکته که طراحی برای مردم بدون مشارکت آنها، به هدف غایی خود نخواهد رسیدو همچنین اهمیت جایگاه خلاقیت و مشارکت مردم در طراحی، درصدد است تا با بررسی الگوهای مشارکتی ، الگوهای مناسب را که در ارتقا فضاهای عمومی موثراست شناسایی کند و در یک نمونه موردی آن را مورد آزمایش قرار دهد . الگوهای شناسایی شده در تحقیق حلقه مشارکت و بسته مشارکت مردمی است همچنین از بین ابزارهای موجود در زمینه طراحی شهری ، ابزار مشارکت عمومی شامل جلسات توجیهی ، جلسات عمومی، دوره های آموزشی به عنوان ابزار برگزیده طراحی شهری در این تحقیق استفاده شده است.تحقیق حاضر بر روش مشاهده مشارکتی و مطالعه اسنادی استوار است.. تحقیقی که در آن محقق در کنار مردم برای حل مشکل آنها با آنها کار می کند.نتایج حاصل براساس مصاحبه، جلسات عمومی و دوره های آموزشی که با ساکنان برگزار شد بدست آمد.ساکنان مشکلات فضاهای عمومی محله خود(محله حسن آباد زرگنده) را بیان کردند و سپس مشکلات بیان شده با معیارهای تحقیق که در فصل دوم به آنها اشاره شده است مقایسه شدند و برای معیارها شاخص هایی در نظر گرفته شد که با توجه به شاخص ها ، راهکارهای ارائه شده توانست با استفاده از مشارکت مردم بخشی از فضاهای عمومی را با استفاده از هنرهای عمومی ارتقا دهد. واژه های کلیدی: مشارکت، خلاقیت، فضای عمومی خلاق، شهرسازی مشارکتی

در این پایان نامه مطالعات بر اساس دو رویکرد موضوع محور و موضع محور انجام شده است . در رویکرد موضوع محور به ابعاد ماهوی و رویه ای بحث تجدید حیات اراضی بازیافت در توسعه یکپارچه پرداخته شده است . در بعد ماهوی به مولفه های تنوع (عملکردی ، اجتماعی ، اقتصادی و زمانی ) فشردگی ، اتصال (فیزیکی ، مذهبی ، اجتماعی ) انسان محوری (امنیت ، خوانایی ، مقیاس انسانی ، شمول گرایی ، طراحی خوب ) حساسیت به محیط یست (همسازی با طبیعت ، انرژی ، کارایی ) تحرک زایی ( منحصر به فرد بودن ، کاتالیست توسعه ) نام برد . و در بعد رویه ای به ابعاد مالی و اعتباری ، حقوقی و مالکیت ، اجتماعی و مشارکت مردمی و مدیریت و نظارت ، نام برد . سپس در رویکرد موضع محور ، در بافت مرکزی شهر اراک مولفه های به دست آمده را در مقیاس خرد و میانی با تهیه ی پرسشنامه و مصاحبه به روش تحلیل عاملی اکتشافی مورد سنجش قرار داده و نتایج به دست آمده از این سنجش در جدولی ارائه شده است . در این رویکرد علاوه بر مولفه های فوق در مقیاس خرد و میانی به دست آمد ، در مقیاس کلان نیز محل قرار گیری اراضی بازیافت در شهر برای رسیدن به توسعه ی یکپارچه ، بسیار مهم جلوه نمود و این مولفه میتواند ، یک شاخصه ی مهم در مقیاس کلان برای توسعه ی یکپارچه باشد . در نهایت با توجه به مولفه های به دست آمده از هر دو رویکرد و شناخت شهر در ابعاد گوناگون طراحی شهری با استفاده از مدل ارگان به تهیه ی چشم انداز اولیه ی شهر پرداخته شده است و سپس با تحلیل یکپارچه (swot) اهداف و راهبرد ها و سیاسیت های اجرایی در این بافت را پی ریزی کرده و چهارچوب طراحی شهری در بافت مرکزی شهر تهیه شده و در انتها طراح جامعه سه بعدی برای اراضی بازیافت ارائه میگردد .

در دوره موسوم به شهرسازی فرا مدرن نظریه های مختلفی در تلفیق تجارب پیشین در امر شهرسازی شکل گرفته است . نظریه" زیست پذیری" یکی از مهم ترین آنها محسوب می شود.زیست پذیری به عنوان " کیفیت زندگی" تجربه شده توسط ساکنان یک شهر یا منطقه تعریف می شود. دریافت این نوع تجربه مستلزم ارتباط نزدیک دستگاه شهرسازی با مردم بر پایه مشارکتی سازنده می باشد . به دنبال این توانایی ارتقا سطح کیفیت زندگی در زمینه پایداری مطرح می شود.در این پایان نامه مولفه های" زیست پذیری" فضا- که در مقایسه با تیوری های هم ارز خود در شهرسازی فرا مدرن بوسیله یک مدل مفهومی و به روش پژوهش کیفی بدست آمده است – در محدوده نمونه موردی شهر بهشهر در گرجی محله مورد تدقیق قرار گرفته ، و نمود های کالبدی آن با توجه به محیط ، فرهنگ و ساختار شهر بدست داده شده است.با توجه به اینکه یکی از وجوه بارز " تعیین سطح زیست پذیری فضا" ی شهری میزان حضور پذیری افراد در فضاهای شهری است به عادات فرهنگی و رسوم موجود با توجه به طیف های متفاوت سنی خصوصا کودکان و سالمندان نظر ویژه داشته ایم و ایجاد فضای امن را به عنوان یکی از مولفه های پایه ای سازنده کالبد مطلوب برای ارتقا سطح ارتباطات اجتماعی و شکل دهنده رفتارهای سرزنده و شاداب در فضا مد نظر قرار گرفته است.

سلامت همواره موضوعی مهم و مورد توجه بوده است . امروزه این مفهوم در شهرها و زندگی شهری به دلیل افزایش جمعیت ، از اهمیتی دو چندان برخوردار گشته است. تحولات اخیر در زندگی شهری، مانند افزایش استفاده از خودرو های شخصی ، افزایش آلودگی های زیست محیطی و ... نیز موجب شده که ضرورت توجه به این مساله و نیز ساماندهی به شهرها با توجه به آن به موضوعی مهم تبدیل گردد. همچنین قرار گرفتن سلامت به عنوان پیش شرط ابعاد سه گانه توسعه پایدار توسط سازمان بهداشت جهانی ، آن را به عنوان یکی از ابعاد مهم طراحی و برنامه ریزی شهری مورد توجه قرار داده است. در این میان بررسی اهداف ، اهمیت رویکرد پیاده مداری را نشان می دهد. به منظور بررسی این رویکرد شاخص های پیاده مداری با توجه به دو معیار فیزیکی – محیطی و اجتماعی – فرهنگی بررسی می شوند (لازم به ذکر است که این شاخص ها ، شاخص هایی هستند که به لحاظ کالبدی قابل بررسی باشند). شهر مشهد ، به عنوان یکی از مهم ترین ، بزرگترین و پرجمعیت ترین شهرهای ایران از اهمیت بالایی برخوردار است . موضوع کمبود فعالیت بدنی در شهرهای کشورهای در حال توسعه و قرار گرفتن شهرهای بزرگ ایران درمیان این دسته از شهرها ، اهمیت پرداختن به این موضوع را هرچه بیشر نشان می دهد. به منظور امکان انجام مطالعه موردی ، محله مطهری به عنوان نمونه مورد نظر انتخاب گردیده است . این محله یکی از محلات نسبتا قدیمی این شهر می باشد. در نهایت هدف این پژوهش آن است تا با توجه به ویژگی های خاص محله مورد نظر و با تاکید بر معیارهای اجتماعی – فرهنگی و فیزیکی – محیطی در طراحی ، به تدوین راهنمای طراحی شهری معطوف به سلامت شهروندان در محله مطهری دست یازد .

چکیده: در توسعه شهری، حفاظت و احیا رود - دره های شهر های کشور و از جمله رود - دره های البرز در شهر تهران با توجه به مشکلات زیست محیطی این شهر، استفاده پایدار و عقلانی از آنها، از اهمیت بالایی برخوردار است.رود-دره های شهری و فضاهای سبز و باز آنها، ثروت و میراث طبیعی و ملی ماست.توسعه بی رویه شهرها این ثروت را مورد هجوم قرار داده، موجب سیر قهقرایی آن شده و ارزش این رود-دره ها در طر حها ی شهری ناشناخته مانده است. دو دیدگاه در راستای حفاظت واحیای رود - دره های شهری وجود دارد ، از یک سو دیدگاه سلطه طلبانه و استفاده نسنجیده از طبیعت و تخریب آن، و دیدگاه دیگر حفاظت مطلق بدون بهره برداری متعادل از پهنه های زیستی رود – دره های شهری وجود دارد ، از طرفی این دو دیدگاه افراطی حتی ممکن است به نتایج یکسانی بیانجامد، زیرا حفاظت مطلق از منابع طبیعی با هزینه های فراوانی که در بردارد ، ممکن است به علت گریز از هزینه های نگهداری به رها سازی و نابودی آنها کشیده شود. این در حالی است که در اغلب شهرهای جهان رود - دره ها مهمترین عناصر طبیعی می باشند که به مشابه اندام های شهری، پیوند دهنده انسان - شهر - طبیعت بوده و در ارتقای کیفیت زیست محیطی و زیبایی شناسی شهری نقش ارزنده ای را ایفا می کنند. حفظ و ارتقا زیست محیطی و توجه به طراحی های شهری با رویکرد ارزش های زیبایی شناسی زیست محیطی منجر به تجربه بودن در فضاهایی در دل طبیعت شده و حس تعلق در شهروندان را تقویت کرده ، حفظ محیط زیست طبیعی در شهر (طبیعت رود-دره ها) منجر به تغییرات رفتاری در مردم شهر شده و این امکان را به آنها داده تا تجربه و لذت در دل طبیعت بودن را ، در کنار شلوغی و آلودگی شهری داشته باشند. احیا و حفاظت از پتانسل های طبیعی رود - دره های شهری مستلزم برنامه ریزی و طراحی صحیح در رود-دره ها می باشد و ارتقا کیفیت آن در منطقه به زیبایی شناسی زیست محیطی منجر شود. در این پژو هش به توسعه پایدار زیست محیطی و به چگونگی ارتباط آن با زیباییی شناسی زیست محیطی پرداخته شده. به عنوان نمونه موردی به بررسی رود-دره دارآباد (یکی از رود-دره های شمالی شهر تهران) که دارای استعداد های بالقوه گردشگری و پتانسیل های زیست محیطی می باشد، پرداخته شده و در نهایت با مقایسه نکات خاص، نتایج تحقیق با توجه به راه حل های بومی و اصول طراحی شهری به عنوان الگویی در جهت طراحی و برنامه ریزی الگوهای جدید در رود-دره دارآباد، جهت ایجاد پایداری اکولوژیک همرا با ارتقا کیفیت زیبایی شناسی زیست محیطی شده. روش این پژوهش بر پایه روش نمونه موردی با استفاده از راهکارهای ترکیبی استوار است. کلمات کلیدی : طراحی شهری پایدار، زیبایی شناسی زیست محیطی، پایداری اکولوژیک،رود دره دارآباد

در پی گسترش توسعه های به بیرون شهر، بافت های روستایی که به ناچار وارد محدوده های شهری شده اند نیز به دلیل عدم توانایی در انطباق با سرعت رشد شهر از این چرخه بازمانده و دچار فرسودگی می شوند. از سویی، وسعت روزافزون بافت های فرسوده در تهران، موضوع نوسازی آن ها را به یکی از مباحث با اهمیت در طراحی شهری تبدیل نموده است. پژوهش حاضر الگوی پیشنهادی مبتنی بر رشد هوشمند را برای مداخله در بافت فرسوده فرحزاد مورد بررسی قرار می دهد. در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی تحلیلی در بستری از مطالعات کتابخانه ای و نیز تکنیک دلفی برای استخراج متغیر ها و هم چنین نرم افزار spss برای تحلیل داده ها، بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که رشد هوشمند به عنوان رویکردی که علاوه بر جنبه کالبدی فضای شهری، نگران فرآیند های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است، می تواند در برنامه ریزی و طراحی بافت های فرسوده با در نظر گرفتن زمینه، راهکار های مناسبی را ارائه دهد.