نام پژوهشگر: محمد زمان خدائی

تحرک خوارج و تاثیرسیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن در حوزه خلیج فارس (از قرن اول هجری تا سقوط خلافت عباسیان)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید چمران اهواز - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  پروانه موسوی   بهادر قیم

حمله اعراب به ایران و سقوط حکومت ساسانیان تحولات عمده ای را در وضعیت سیاسی و اقتصادی ایران بدنبال داشت. بطوریکه باعث گسترش ناامنی و به خطر افتادن جاده های بازرگانی شد. از این رو ضریب امنیت تجاری بشدت کاهش یافت و شرایط نامطمئنی در همه عرصه های سیاسی و اقتصادی و اجتماعی بوجود آورد. با این همه در قرن اول هجری حوادث و وقایعی به وقوع پیوست که تأثیرات مثبتی بر تجارت خلیج فارس و نواحی پس کرانه ای آن به جای گذاشت . بنادر شمالی خلیج فارس به دلیل موقعیت طبیعی و جغرافیایی ، جزء مناطقی محسوب می شد که کمتر قابل دسترسی بود و از این نظر می توانست پناهگاه خوبی برای ناراضیان قبایل مختلف عرب بشمار آید.خوارج در سایه حرکتهای مسلحانه توانستند چند صباحی در سواحل جنوبی خلیج فارس نقش داشته داشته باشند و توجه همگان بویژه مورخان را به سوی خود معطوف نمایند. اما اقتدار خوارج جز در عمان ، در بقیه نواحی از میان رفت. لیکن شیعیان با پرهیز از هر گونه مبارزات مسلحانه و تحریک برانگیز ، و فقط در سایه فعالیتهای فرهنگی توانستند بقای خود را حفظ نمایند.