یکی از مهمترین مشکل زیست محیطی جامعه نوین، افزایش زائدات کشاورزی و دامی می باشد. تولید کمپوست از زائدات، علاوه بر کاهش خطرات زیست محیطی سبب افزایش تولید محصول سالم می گردد. از اهداف اصلی این تحقیق بررسی خواص کمپوست حاصل از کود گاوی و کلش برنج در نرخ هوادهی و نسبت های c/n مختلف و همچنین رطوبت اولیه مختلف به منظور دستیابی به کمپوست با کیفیت بالا در حداقل زمان ممکن می باشد. تولید کمپوست از فضولات گاوی و کلش برنج به همراه پایش گازها در راکتور های آزمایشگاهی با چهار طبقه مجزا در نرخ های هوادهی پیوسته l/min. kg dm 0/6، 0/3 و 0/1، و با سه نسبت c/n، 15، 20 و 25 طی 15 روز مورد بررسی قرار گرفت. همچنین در قسمت دوم آزمایش تأثیر دو میزان رطوبت اولیه 55 و 65 درصد بر روی خواص کمپوست حاصله مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیقات حاصل از نرخ هوادهی و نسبت c/n مختلف در میزان رطوبت ثابت 65 درصد نشان داد که در نرخ هوادهی l/min. kg dm0/3 به همراه نسبت c/n، 20 ماگزیمم تجزیه و فعالیت میکروارگانیزم ها به همراه تخریب پاتوژن ها صورت پذیرفت. همچنین کمپوست نهایی در این عملیات دارای شاخص جوانه زنی بالای 97 درصد می باشد. با افزایش نرخ هوادهی انتشار آمونیاک افزایش یافت. میانگین انتشار آمونیاک در نرخ های هوادهی مختلف lit/min. kg dm 0/1، 0/3 و 0/6به ترتیب 9/15، 23/5 و 23/9 درصد می باشد. همچنین با افزایش نسبت c/n انتشار آمونیاک کاهش یافت. میانگین انتشار آمونیاک در نسبت های c/n، 15، 20 و 25 به ترتیب 28/1، 20 و 15/3درصد می باشد. با افزایش نرخ هوادهی و نسبت c/n انتشار گاز هیدروژن سولفید کاهش یافت. میزان هدایت الکتریکی در انتهای فرآیند نسبت به ابتدای فرآیند 23/33-45/82 درصد برای تمامی عملیات ها افزایش یافت. ph در روز پنجم برای تمام عملیات ها به دلیل پیشرفت تجزیه مواد آلی کاهش و سپس افزایش یافت. نیتروژن آلی کل برای تمام عملیات ها در پایان فرآیند 14/33-36/79 درصد افزایش یافت. مقادیر فسفر و پتاسیم در انتهای فرآیند برای تمامی عملیات ها به دلیل تلفات ناشی از آبشویی و زهکشی مواد به ترتیب 40-50 و 16/66-33/33 درصد کاهش یافت. بیشترین تلفات کربن در عملیات با نرخ هوادهی l/min. kg dm 0/3 به همراه نسبت c/n، 20 به علت افزایش انتشار کربن دی اکسید در این عملیات بدست آمد. در بررسی های خواص کمپوست کود گاوی و کلش برنج در دو میزان رطوبت 55 و 65 درصد، دمای مواد کمپوست با میزان رطوبت 65 درصد سریعا افزایش یافت و زمان کمتری صرف شد تا به ماگزیمم دما 60 درجه سانتی گراد در فاز ترموفیلیک برسد و برای از بین بردن میکروارگانیزم های پاتوژن مناسب تر بود. میزان رطوبت بالاتر (65 درصد) فعالیت میکروبی را به علت تجزیه بیولوژیکی بیشتر ترکیبات آلی افزایش داد. میزان رطوبت اولیه دارای تأثیر معنی داری بر روی انتشار آمونیاک نبود. تلفات رطوبت، با رطوبت اولیه 65 درصد بیشتر و همچنین رطوبت اولیه بالاتر موجب افزایش شاخص جوانه زنی و کیفیت کمپوست گردید. در کل برای کمپوست فضولات گاوی و کلش برنج رطوبت اولیه 65 درصد، نرخ هوادهی l/min. kg dm 0/3 به همراه نسبت c/n، 20 بهترین شرایط کیفی کمپوست را بوجود می آورد.