آثار عرفانی و صوفیانه زبان و ادب پارسی، با زبانی شفاف و گویا، راه زندگی را بر همگان نمایان می سازند. شیخ¬جام (ژنده پیل) به عنوان صوفی و عارف وارسته و سنی مذهب عصرسلجوقی، آثار عرفانی خود را که بیشتر نثر سازمانی بر آن ها غالب است از دل و بی غل و غش و بی حسد و بی تعصب به کاغذ آورده است. او با زبانی فصیح، مقاصد و اقوال خویش را با گفتمانِ غالب دینی و با کمک جُستن از نثر خطابی، به مخاطبان عام و خاص خویش إلقاء می کند. شیخ¬جام برای تأثیر کلام، از شگردهای بلاغی و هنرسازه هایی چون کنایه، تشبیه، تمثیل و...بهره می جوید. با کمی تأمل و توجه و غوص در دریای بی کران آثار احمدجام، به این نتیجه خواهیم رسید که هنر سازه غالب این آثار کنایه است. این پایان نامه به بررسی کنایه در آثار معروف احمدجام (انس التائبین، بحارالحقیقه، سراج السایرین، روضه المذنبین، مفتاح النجات) می پردازد. کنایاتی که گرچه در عصر حاضر، بیشتر آن ها، جزء کنایات معمول و به دور از غرابت و آشنایی زدایی هستند، اما به قطع یقین در زمان مولف جزء کنایاتِ ناب و بدیع محسوب می شده اند. همچنین کنایات و تعبیرات کهن در خلال نوشته های بازمانده از شیخ که امروز به دست ما رسیده اند، و زبان فارسی برای غنای خویش سخت بدان ها نیازمند است، نیز قابل توجه است.