نام پژوهشگر: محسن شمس اسمعیلی

ترجمه و تبیین کتاب لباب الإشارات فخر رازی (منطقیات)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1393
  محسن شمس اسمعیلی   عسگر دیرباز

دانش پر کاربرد منطق قرن هاست که با سر و صدایی به مراتب کم تر از فلسفه در مدارس معقول شرح و تدریس شده است. چند سالی است دوری از متن های قدیم منطقی و اکتفاء به کتب روان امروزی که عموماً با ادبیات معاصر هماهنگ اند با این که در نگاه نخست خوش آیند می نماید اما ادامه ی مسیر مطالعه و تحقیق و پیگیری عمیق کتاب های معقول را برای دانش پژوهان فلسفه و کلام قدری دشوار ساخته است؛ حال آن که مطالعه ی مباحث طبیعی و ما بعدالطبیعی برخلاف منطق با جایگزین های امروزی همراه نیست. لباب الإشارات فخر رازی کتابی است با قلمی روان و در عین حال دقیق و با ادبیاتی نزدیک به سایر کتب کهن فلسفی و کلامی که روانی تعابیر آن، کار را برای ارائه یک ترجمه ی فارسی متناسب با زبان امروز تا قدری هموار می سازد. فخر رازی کار خود در لباب الإشارات را نه شرح و انتقاد بلکه تلخیص و تهذیب عبارات کم و بیش دشوار الإشارات و التنبیهات شیخ الرئیس دانسته است. در این نوشتار بخش منطق لباب الإشارات به فارسی برگردانده شده است. ترجمه و تبیین منطق لباب الإشارات، می تواند یک دوره منطق با دقتی درخور، عباراتی روان و در عین حال به دور از درازه گویی ارائه دهد که مهم ترین مسائل منطق را به دو زبان عربی(روان اما کهن علمی) و فارسی(روان امروزی) ارائه می دهد. متنی که هم بتواند در آموزش به مبتدیان به کار آید و هم از دقت های متخصصانه و استادانه خالی نباشد. اما باید دید آیا منطق و به تبع آن فلسفه را می توان به زبان فارسی ترویج کرد؟ یا میراث کهن عقلی اسلامی پیوندی ناگسستنی با آموزش به زبان عربی دارد؟ امید است این پژوهش شروعی برای پاسخ گویی به چنین پرسش هایی باشد.