نام پژوهشگر: فاطمه ابراهیمی توچایی

بررسی غزل - حماسه از نظر محتوا و مضمون در ادب انقلاب و دفاع مقدس با تاکید بر غزلیات حسین اسرافیلی، علیرضا قزوه، پرویز بیگی حبیب آبادی و سید حسن حسینی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سمنان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  فاطمه ابراهیمی توچایی   عبدالله حسن زاده میرعلی

شعرحماسی و شعر غنایی را می¬توان جزء اولین و مهم¬ترین انواع شعری به شمار آورد. مهم¬ترین قالب شعر غنایی، غزل است و این قالب بیشترین نوآوری و تحول را از نظر محتوا در دوره¬های گذشته پذیرفته اما همچنان اصالت خود را حفظ کرده است. گستردگی مفهومی غزل هیچ¬گاه لطمه¬ای به اصل آن نزده، چرا که قرادادهای لفظی و معنوی غزلی همواره پا بر جا و در عین حال پویا بوده و تعدّد و تنوّع مفاهیم، قالب¬های ساختاری آن را کم رنگ نکرده است. حماسه از دیگر انواع شعر فارسی است که در بردارنده نبردهای سترگ و نمایش دهنده پهلوانی¬های عظیم است. حماسه و غنا در طول حیات خویش تأثیر و تأثرهای زیادی بر یکدیگر داشته¬اند. با شروع جنگ تحمیلی روح حماسه در شعر انقلاب و دفاع مقدس دمیده شد. در این دوره، غزل با اقبال شاعران انقلاب و دفاع مقدس روبه¬رو شد و هر یک از شاعران کوشیدند با توجه به توان خود در این قالب به سرودن شعر بپردازند و حاصل چنین تلاشی غزل¬هایی است که اصطلاحاً به غزل¬های حماسی شهرت یافتند. حسین اسرافیلی، سیدحسن-حسینی، علیرضا قزوه و پرویز بیگی از جمله شاعران برجسته انقلاب و دفاع مقدس در سروده¬های خویش توانستند غزل¬های پر شورو نابی بسرایند. در بررسی غزل¬های این شاعران موفق انقلاب می¬توان دریافت که ایشان با استفاده از مضامین دینی و مذهبی، بهره¬گیری از نماد و اسطوره، دعوت به مقاومت، ستایش رزمندگان، تهدید به انتقام از دشمن و رجزخوانی، توصیف ویرانی، کشتار و سبعیت دشمن و یاد و خاطره¬ی جنگ، اعتراض بر دگرگونی ارزش¬ها، حسرت و ... فضای آمیخته با تغزل و حماسه را به خوبی نشان داده¬اند. ایشان را می¬توان جزء شاعرانی دانست که بار حماسی غزل¬هاشان بر بار تغزلی آن می¬چربد.