نام پژوهشگر: سمیه پرستار

پهنه بندی خطر سیلاب در حوضه ی آبخیز بالخلی چای (مطالعه ی موردی: بالادست سد یامچی) با استفاده از مدل anp
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه محقق اردبیلی - دانشکده علوم انسانی 1393
  سمیه پرستار   فریبا اسفندیاری

سیلاب از جمله بلایای طبیعی در مناطق کوهستانی می¬باشد. شناخت نواحی مستعد وقوع سیلاب یکی از اقدامات اساسی در مدیریت منابع طبیعی و برنامه¬ریزی توسعه¬ای می¬باشد. حوضه¬ی بالادست سد یامچی به لحاظ شرایط موجود در منطقه اعم از توپوگرافی و اقلیمی، بسیار مستعد جهت شکل¬گیری سیلاب و رواناب می¬باشد و این امر خسارات زیادی را به سکونت¬گاه¬های روستایی، مزارع و راه¬های ارتباطی وارد می¬کند و همچنین وقوع این پدیده، ضمن افزایش فرسایش¬پذیری خاک و هدررفت منابع با ارزش خاک، موجب تشدید پر شدن مخزن سد یامچی نیز می¬گردد. بنابراین هدف تحقیق حاضر، پهنه¬¬بندی حوضه¬ی مورد مطالعه از لحاظ پتانسیل وقوع سیلاب می¬باشد. در این تحقیق از ده عامل شیب، جهت شیب، ارتفاع حوضه، کاربری اراضی، فرم حوضه، بارش، دما، تراکم شبکه¬ی زهکشی، خاک و سازند زمین¬شناسی به عنوان عوامل مؤثر در ایجاد سیلاب استفاده شده است. سپس لایه¬های اطلاعاتی در سیستم اطلاغات جغرافیایی تهیه گردید. ارزش¬گذاری و استاندارد سازی نقشه¬های معیار به صورت توأم با استفاده از روش فازی انجام شد. جهت وزن¬دهی عوامل از روش فرایند تحلیل شبکه¬ای استفاده گردید. با توجه به ضرایب به دست آمده در مدل anp عامل شیب با ضریب 0/229 بیشترین ارزش را برای ایجاد سیل به خود اختصاص داد. نقشه¬ی پهنه ¬بندی سیلاب در محیط ادریسی تهیه گردید. در نهایت، نقشه¬ی حاصله در پنج رده¬ی با خطر بسیار کم تا خطر بسیار زیاد طبقه¬بندی گردید که بر طبق این نقشه، عامل شیب، تراکم شبکه¬ی زهکشی و ارتفاع بیشترین تأثیر را بر ایجاد سیل دارند و در قسمت¬های مرتفع بیشترین سیل¬ها به وقوع می¬پیوندد. لذا انجام اقدامات حفاظتی، آبخیزداری و مدیریتی در حوضه¬ی مطالعات ضروری می¬باشد. همچنین با توجه به نتایج مطالعه، استفاده از تابع عضویت در مجموعه¬های فازی و مدل anp در پهنه¬¬بندی سیلاب حوضه¬ی بالادست سد یامچی مورد تأیید قرار گرفت.